66 miljoen jaar geleden kwam er abrupt een einde aan het krijt en aan de dominantie van de dinosauriërs toen een enorme planetoïde op aarde insloeg en een natuurramp veroorzaakte.
Zo‘n 75 procent van het dieren- en plantenleven werd weggevaagd, wat de weg vrijmaakte voor zoogdieren, inclusief de mens.
Nu duidt de ontdekking van een inslagkrater op de zeebodem voor de West-Afrikaanse kust erop dat de planetoïde mogelijk een klein broertje had.
De ontdekking werd gedaan door wetenschappers van de Heriot-Watt University in Schotland en de University van Arizona in de VS. Hun onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Science Advance.
Kraters op de zeebodem
De krater bevindt zich op de bodem van de Atlantische Oceaan, 400 kilometer voor de kust van Guinee. Hij kreeg de naam Nadirkrater, naar een nabijgelegen onderzeese berg.
De krater werd bij toeval ontdekt nadat met seismische metingen een vreemde bodemstructuur van zeker 8,5 kilometer doorsnee was opgepikt, bedolven onder 300-400 meter sedimenten.
Kraters op de zeebodem zijn niet ongewoon en kunnen ontstaan door de instorting van een vulkaan of de terugtrekking van zout.
De centrale ligging en de verhoudingen van de krater doen echter denken aan een planetoïde-inslag.
‘Ik had al veel seismische data geïnterpreteerd, maar nog nooit zoiets gezien,’ schrijft onderzoeksleider Uisdean Nicholson van de Heriot-Watt University in een persbericht.
’In plaats van de vlakke sedimentaire sequenties die ik op het plateau verwachtte aan te treffen, vond ik onder de zeebodem een 8,5 kilometer lange depressie met zeer ongebruikelijke kenmerken.’
Detailkaart van de inslaglocatie voor de West-Afrikaanse kust. Op de kleine aardbol rechts bovenaan is de Nadirkrater aangegeven met Nd. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan is de Chicxulubkrater aangegeven met Ch. De Chicxulubplanetoïde heeft de dinosauriërs uitgeroeid.
Nog geen 10 procent van de inslagkraters die we kennen bevindt zich op de zeebodem, dus ze worden zelden ontdekt.
Broertje van dinokiller
De onderzoekers denken dat een planetoïde of komeet met een diameter van circa 400 meter 800 meter diep water raakte en zich in de zeebodem boorde.
Wat de inslag extra interessant maakt is dat uit sedimentmonsters blijkt dat de planetoïde mogelijk insloeg zeer kort na de planetoïde die een groot deel van de dinosauriërs uitroeide.
Die planetoïde, met een diameter van 10 kilometer, kwam neer in de Golf van Mexico en vormde de Chicxulubkrater.
Met behulp van computersimulaties onderzocht het team de invloed van de inslag op de omgeving.
‘De inslag zou een tsunami van meer dan 3000 voet [914 meter red.] hoog hebben veroorzaakt en een aardbeving van meer dan 6,5 [op de schaal van Richter red.],’ zegt Veronica Bray van de University van Arizona, die ook meewerkte aan het onderzoek.
‘Hoewel de impact veel kleiner was dan de mondiale ramp die de Chicxulub veroorzaakte, zal de Nadir flink hebben bijgedragen aan de lokale verwoestingen. En als we een ’broertje’ van de Chicxulub hebben gevonden, kun je je afvragen of er nog meer zijn.
Illustratie van de inslag van de Nadirplanetoïde. A: De planetoïde raakt het wateroppervlak met 20 km/s. B: Seconden later boort de planetoïde zich in de zeebodem terwijl water en sedimenten verdampen. Er ontstaan tsunamigolven en schokgolven richten grote schade aan rond de inslagplek. C: 30 seconden later zijn de zeebodem en het sediment omhooggeduwd en is de kratertop ontstaan. D: Enkele minuten later wordt de krater nog steeds gevormd door sedimenten.
Wetenschappers zijn ook geïnteresseerd in de Nadirinslag omdat de planetoïde mogelijk even groot was als de planetoïde Bennu, die nu met de aarde zou kunnen botsen.
Er is al financiering verkregen om boringen in de krater te doen en er gesteentemonsters uit te halen.
Deze kunnen mineralen uit planetoïdefragmenten bevatten die de inslag nauwkeuriger kunnen dateren. Dat gebeurt in 2024.