Vallende sterren 2023
Van de talloze prachtige vallende sterren van de Geminiden tot de eindeloos lange kleurrijke staarten van de Tauriden en de indrukwekkende nazomershow van de Perseïden.
Vallende sterren zijn fantastisch, en de ervaring om met ingehouden adem een meteoor te volgen die verbrandt in de atmosfeer van de aarde is uniek. Het geeft een mystiek en hoopvol gevoel en je beseft dat je maar een nietig stofje bent in een oneindig groot heelal.
Kun je geen betere manier bedenken om een augustusnacht te besteden dan je laten overweldigen door de ene vallende ster na de andere, dan is deze vallendesterrenkalender precies wat je nodig hebt.
Op deze pagina vind je een – altijd bijgewerkte – gids van de belangrijkste ervaringen met vallende sterren van het jaar. Je kunt precies zien op welke datum de kans om vallende sterren te zien het grootst is.
Bookmark deze gids of druk hem af, zodat je er makkelijk even in kunt kijken.
Veel plezier – we zien je buiten!
Vallendesterrenkalender 2023
Gebruik onze vallendesterrenkalender voor een snel overzicht van de meteorenzwermen die je in 2023 kunt zien.
- De Boötiden – 28 december -12 januari 2023
- De Lyriden – 14 april-30 april 2023
- De Eta-Aquariden – 19 april-28 mei 2023
- De Alfa-Capricorniden – 7 juli-15 augustus 2023
- De Delta-Aquariden – 18 juli-21 augustus 2023
- De Perseïden – 17 juli-24 augustus 2023
- De Orioniden – 2 oktober-7 november 2023
- De Tauriden/Noordelijke – 13 oktober-2 december 2023
- De Leoniden – 6 november-30 november 2023
- De Geminiden – 4 december-20 december 2023
- De Ursiden – 17 december-26 december 2023
Hieronder kun je nog veel meer lezen over de verschillende meteorenzwermen.
De meteorenzwerm Boötiden
- Periode: 28 december 2021 - 12 januari 2023
- Hoogtepunt: 3-4 januari 2023
- Intensiteit: 110 vallende sterren per uur
De Boötiden hebben de potentie om uit te groeien tot de spectaculairste vallendesterrenshow van het jaar, maar het lijkt de Boötiden altijd tegen te zitten.
Ten eerste is hun hoogtepunt zeer kort: slechts 6 uur op de dag van de maximumintensiteit. En ten tweede gooit het weer begin januari heel vaak roet in het eten.
Maar als je het hoogtepunt in de late nachtelijke uren van 2 op 3 januari weet te vinden en de wolken zich op een afstandje houden, win je de jackpot: tot 110 vallende sterren per uur, variërend van korte, zwakke flitsen tot enorm felle vuurbollen met grote staarten dwars over het hemelgewelf.
De oorsprong van de Boötiden ligt in het sterrenbeeld Ossenhoeder (Bootes in het Engels) en als je dat zo snel niet kunt vinden, kijk dan naar de Grote Beer en volg het handvat van het ‘steelpannetje’ in een boogje naar de heldere rode reuzenster Arcturus.
Arcturus staat aan de onderkant van Ossenhoeder, dat zich uitstrekt naar het handvat van het steelpannetje.
Oorsprong van de Boötiden: de planetoïde 2003 EH1
De meteorenzwerm Boötiden kunnen een spectaculaire vallendesterrenshow opleveren.
De meteorenzwerm Lyriden
- Periode: 14 april - 30 april 2023
- Hoogtepunt: 22 - 23 april 2023
- Intensiteit: 18 vallende sterren per uur
De Lyriden zijn niet de felste meteorenzwerm en ook niet de meest intense of die met de langste en langdurigste staarten.
Het is echter wel een van de weinige meteorenzwermen die netjes uitgesmeerd zijn over 3 tot 5 dagen rond het hoogtepunt en daarom hoogstwaarschijnlijk wel te zien zijn op een nacht met helder weer.
Net als de Boötiden en een flink aantal andere meteorenzwermen is de activiteit aan de hemel het grootst in het laatste deel van de nacht, met name in de uren voor het ochtendgloren, wanneer de Lyriden hoog uit de hemel komen. Dan krijg je de beste show te zien.
Het middelpunt van de vallende sterren is het kleine sterrenbeeld Lier, dat je dicht bij de Grote Beer vindt, vlak naast Wega, een van de helderste sterren aan de nachtelijke hemel.
Oorsprong van de Lyriden: de komeet Thatcher
De meteorenzwerm Lyriden in april 2020.
De meteorenzwerm Eta-Aquariden
- Periode: 19 april - 28 mei 2023
- Hoogtepunt: 5 - 6 mei 2023
- Intensiteit: 50 vallende sterren per uur
De Eta-versie van de Aquariden heeft ten zuiden van de evenaar op het hoogtepunt 40 tot 60 vallende sterren, terwijl hij zich op het noordelijk halfrond beperkt tot een maximum van ongeveer 30 vallende sterren per uur.
MAAR ... de Eta-Aquariden zijn wel een van de meteorenzwermen die het best te zien zijn. Ten eerste doordat het hoogtepunt zich uitstrekt over een week en ten tweede doordat ze zo’n beetje de langst zichtbare vallende sterren van het jaar produceren, met veruit de langste staarten.
Kijk naar het zuiden – laag aan de hemel in de richting van het sterrenbeeld Waterman – in de uren voor de schemering invalt, dan zal je niet worden teleurgesteld!
Oorsprong van de Eta-Aquariden: de komeet Halley
De meteorenzwerm Eta-Aquariden gezien vanaf het strand.
De meteorenzwerm Alfa-Capricorniden
- Periode: 7 juli - 15 augustus 2023
- Hoogtepunt: 30 - 31 juli 2023
- Intensiteit: 5 vallende sterren per uur
Het heeft lang geduurd voor de Alfa-Capricorniden werden erkend als meteorenzwerm. In 1948 kwam hij nog niet voor in het overzicht van de toen officieel erkende meteorenzwermen.
Nu tellen de Alfa-Capricorniden echter volop mee. Ze kunnen dan ook iets wat niet zo veel andere meteorenzwermen kunnen: heuse vuurbollen creëren aan de nachtelijke hemel.
Want de vallende sterren van de Alfa-Capricorniden mogen dan met weinig zijn, ze zijn wel enorm helder. En hoewel de meteoren geen grote staarten hebben, is de lichtintensiteit zo sterk dat je er gerust je bed voor uit kunt komen.
Kijk naar het sterrenbeeld Steenbok in zuidelijke richting.
Oorsprong van de Alfa-Capricorniden: de komeet 169P/NEAT
De meteorenzwerm Alfa-Capricorniden kunnen iets wat weinig andere meteorenzwermen kunnen.
De meteorenzwerm Delta-Aquariden
- Periode: 18 juli - 21 augustus 2023
- Hoogtepunt: 29 - 30 juli 2023
- Intensiteit: 16 vallende sterren per uur
De Delta-Aquariden zijn hier op het noordelijk halfrond sterk afhankelijk van het weer.
Dat komt doordat de meteorenzwerm onze nachtelijke hemel vrij laag binnenkomt in zuidelijke richting, en daarom een heldere weersverwachting nodig heeft om tot zijn recht te komen. Bovendien is het qua lichtsterkte een van de zwakkere meteorenzwermen.
Maar als het helder weer is en de klok drie uur ’s nachts aanwijst, dan kun je genieten van drie dagen met heel veel vallende sterren. Ze zijn alleen niet zo spectaculair als bijvoorbeeld de Perseïden, maar die staan twee weken later al voor de deur ...
Oorsprong van de Delta-Aquariden: ONBEKEND, maar deskundigen denken aan de komeet 96P/Machholz
De meteorenzwerm Delta-Aquariden zijn afhankelijk van het weer.
De meteorenzwerm Perseïden
- Periode: 17 juli - 24 augustus 2023
- Hoogtepunt: 12 - 13 augustus 2023
- Intensiteit: 100 vallende sterren per uur
Zonder twijfel de populairste meteorenzwerm van het jaar op het noordelijk halfrond. Niet in de laatste plaats omdat hij de aarde met volle intensiteit treft tijdens de warmte nachten van het jaar.
En aangezien de Perseïden ook nog een van de actiefste meteorenzwermen, vormen ze voor de meeste mensen het absolute hoogtepunt van het jaar.
Met 80 tot in de beste jaren wel 200 vallende sterren per uur, aangename temperaturen en een hoogtepunt van wel drie dagen heb je eigenlijk geen excuus om je blik omhoog te richten
De meteorenzwerm Perseïden gezien vanuit het bos.
Ga er wel op tijd uit als je de Perseïden ten volle wilt ervaren, want je ogen moeten even wennen aan het donker.
Pas dan kun je ook de zwakkere vallende sterren zien en kun je maximaal genieten van het indrukwekkende schouwspel van twee à drie vallende sterren per minuut – de hele nacht.
Dus neem een comfortabele tuinstoel of een kussen of matrasje mee, iets te eten en drinken en misschien wat muggenspray.
Oorsprong van de Perseïden: de komeet Swift-Tuttle
Zo zag de meteorenzwerm Perseïden er in 2015 uit bij Yosemite National Park.
De meteorenzwerm Orioniden
- Periode: 2 oktober - 7 november 2023
- Hoogtepunt: 21 - 22 oktober 2023
- Intensiteit: 10-20 vallende sterren per uur
De Orioniden beloven een van de mooiste meteorenzwermen van dit jaar te worden, met vallende sterren met superlange staarten eraan die lang zichtbaar zijn.
Daarnaast hebben de Orioniden nog een opvallende eigenschap, namelijk dat de meteorenzwerm vrijwel frontaal op de aarde inslaat. De snelheid waarmee de meteoren de atmosfeer binnenkomen is daarbij waanzinnig hoog. Om precies te zijn: 67 km/s.
Dit betekent dat de vallende sterren van de Orioniden zich razendsnel over de hemel bewegen en een groot gedeelte van de hemel beslaan, voordat ze opbranden.
Hierdoor zijn de Orioniden de meteorenzwerm die het makkelijkst te zien is. Want vaak lijkt het erop alsof de vallende sterren dwars over de nachtelijke hemel heen schieten.
De meteorenzwerm Orioniden in 2016.
De Orioniden hebben hun oorsprong in het sterrenbeeld Orion. Maar door de hoge snelheid van de vallende sterren en de enorme staarten eraan, kun je je het beste niet op één plek aan de hemel concentreren, want dan zie je er te weinig van.
Het is beter om op je rug te gaan liggen en op je gemak naar de nachtelijke hemel te kijken en zoveel mogelijk in je op te nemen.
Oorsprong van de Orioniden: de komeet Halley
De meteorenregen bereikt zijn hoogtepunt van circa 20 vallende sterren per uur op 20 oktober en de volgende drie of vier nachten.
De meteorenzwerm Tauriden, noordelijke
- Periode: 13 oktober - 2 december 2023
- Hoogtepunt: 11 - 12 november 2023
- Intensiteit: 5 vallende sterren per uur
De noordelijke Tauriden worden net als de zuidelijke Tauriden gekenmerkt door felle vallende sterren met een lange staart die lang zichtbaar blijven. De feitelijke oorsprong is het sterrenbeeld Stier, maar de vallende sterren komen van veel verschillende punten, dus houd de hele hemel goed in de gaten.
De Tauriden zijn een van de meteorenzwermen met de grootste meteoren, waar de meeste meteorieten uit afkomstig zijn.
Oorsprong van de Tauriden/Noordelijke: de komeet Encke
De noordelijke Tauriden in november.
De meteorenzwerm Leoniden
- Periode: 6 november - 30 november 2023
- Hoogtepunt: 17 - 18 november 2023
- Intensiteit: 15 vallende sterren per uur
De Leoniden kunnen in potentie voor een van de allergrootste shows aan de nachtelijke hemel zorgen, en in sommige jaren heeft deze meteorenzwerm maar liefst 50.000 vallende sterren per uur opgeleverd. Helaas zal zo’n krachtige meteorenstorm naar verwachting pas weer in 2099 optreden.
De normale intensiteit is 12 tot zelfs 20 vallende sterren per uur, en verreweg de meeste komen uit het sterrenbeeld Leeuw.
Oorsprong van de Leoniden: de komeet Tempel-Tuttle
De meteorenzwerm Leoniden kunnen een spectaculaire show geven.
De meteorenzwerm Geminiden
- Periode: 4 december - 20 december 2023
- Hoogtepunt: 14-15 december 2023
- Intensiteit: 150 vallende sterren per uur
De krachtigste en meest intense meteorenzwerm dit jaar zijn de Geminiden. Dit is ook een van de weinige meteorenzwermen die de meeste vallende sterren vóór middernacht laten zien.
De meteoren uit de Geminiden zijn erg klein en dringen relatief traag de atmosfeer van de aarde binnen vanuit het sterrenbeeld Tweelingen.
Daarom zijn deze vallende sterren vaak fel, maar slechts korte tijd zichtbaar en hebben ze korte staarten. Wel neemt het aantal vallende sterren elk jaar toe.
Door de combinatie van een grote hoeveelheid en zeer felle vallende sterren zijn de Geminiden de favoriete meteorenzwerm van veel sterrenliefhebbers.
Oorsprong van de Geminiden: de planetoïde 3200 Phaeton
De meteorenzwerm Geminiden boven Maharashtra, India.
De meteorenzwerm Ursiden
- Periode: 17 december - 26 december 2023
- Hoogtepunt: 22 - 23 december 2023
- Intensiteit: 10 vallende sterren per uur
De Ursiden raken nogal eens in het vergeetboek, omdat de meteorenzwerm vaak samenvalt met de kerst. En omdat ze vaak in de schaduw staan van de spectaculaire Geminiden.
Maar als je ’s ochtends heel vroeg buiten bent op de dag dat de zwerm op zijn hoogtepunt is, dan word je beloond met 10 tot 20 vallende sterren per uur, mits het weer goed is.
Tot de Ursiden behoren de wat minder felle vallende sterren met relatief korte staarten en ze hebben hun oorsprong overal. Daarom is bewolkt weer niet zo bevorderlijk voor deze meteorenzwerm.
Oorsprong van de Ursiden: de komeet 8P/Tuttle