Kennen andere planeten platentektoniek?

Zijn er op andere planeten ook continenten in beweging, zoals op aarde het geval is?

Landskab med aktivitet fra tektoniske plader
© Shutterstock

De aarde mag uniek genoemd worden met een platentektoniek waarbij de platen in de aardkorst langs elkaar heen bewegen, terwijl ze drijven op een vloeibare laag gesmolten gesteente. Als platen tegen elkaar aan schuren, kunnen er bergketens zoals de Himalaya ontstaan. Een van de belangrijkste geologische verschijningsvormen van platentektoniek is de vorming van plooigebergten door de botsing tussen platen. Die gebergten vind je bijna nergens in het zonnestelsel. Er zijn wel lichte plooigebergten op Venus, maar er is geen enkel spoor van grootschalige platentektoniek. Wel lijkt het erop alsof Venus het hele oppervlak soms flink omgooit, als de enorme vulkaanuitbarstingen de ingesloten warmte laten ontsnappen. Mars is maar half zo groot als de aarde, en heeft daarom minder radioactieve warmte in zijn kern geproduceerd. Het oppervlak van Mars lijkt net één grote plaat, zonder enig teken van plooigebergten. Ook hier hebben grote vulkanen warmte laten ontsnappen. Er is echter één grote kloof van 4000 kilometer langs de evenaar, mogelijk een gevolg van tektonische bewegingen in het verleden. Mercurius en de maan vertonen geen enkel teken van platentektoniek, wat niet zo vreemd is omdat het maar kleine planeten zijn. Het is des te verrassender dat we op sommige grote manen van Jupiter wel tekenen aantreffen van een soort platentektoniek van ijs. Op Ganymedes zijn er lange stroken met lage heuvelruggen, die aan plooigebergten doen denken. Aan het ijsoppervlak van de maan Europa zien we dat hier ooit ijsschotsen op zee dreven. Water speelde hier dezelfde rol als gesmolten gesteente op aarde. De warmte die het oppervlak van Ganymedes en Europa heeft veranderd, komt van de krachten van het getij, waarmee Jupiter en z’n vier grote manen elkaar beïnvloeden.