Vollemaan
De maan kent vier fasen, die bepaald worden door zijn stand ten opzichte van de zon en de aarde. Vollemaan is een van de maanfasen.
Bij vollemaan staat de aarde tussen de maan en de zon, waardoor de gehele lichte kant naar ons gericht is.
Behalve tijdens een maansverduistering wordt de maan altijd in meer of mindere mate door de zon verlicht. Bij vollemaan is het licht het duidelijkst, en bij nieuwemaan is het op zijn zwakst.
De stand van de maan ten opzichte van de zon en de aarde bepaalt wanneer we de maan vanaf de aarde kunnen zien. Als de aarde tussen de zon en de maan staat, is het vollemaan, en als de maan het dichtst bij de zon staat, is het nieuwe maan. De maanfasen daartussen worden afnemende of wassende maan genoemd, afhankelijk van of de maan richting vol of nieuw gaat.
Wanneer is het vollemaan?
Vollemaan is geen zeldzaam verschijnsel, en we kunnen het dan ook regelmatig zien vanaf de aarde.
De maan doet er 29,53059 dagen over om zijn vier fasen te doorlopen. Dat betekent dat het ten minste één keer per maand vollemaan is.
De volgende vollemaan in Nederland is op 4 juni 2023 om 05.43 uur.
Als we twee vollemanen hebben in een maand, zoals in augustus 2023 het geval was, spreken we van Blue Moon of ‘blauwe maan’. Het verschijnsel komt ongeveer om de 2,5 jaar voor.
De bijzondere dubbele vollemaan is echter niet blauw. De maan kan wel een blauwig schijnsel hebben, bijvoorbeeld na een vulkaanuitbarsting of bosbranden, als er as in de atmosfeer zit die het rode licht van de zon verstrooit.
Vollemaankalender 2023
Bekijk in de vollemaankalender hieronder wanneer het vollemaan is in Nederland en België.
- 4 juni 2023 - 05.43 uur
- 3 juli 2023 - 13.40 uur
- 1 augustus 2023 - 20.33 uur
- 31 augustus 2023 - 03.37 uur
- 29 september 2023 - 11.58 uur
- 28 oktober 2023 - 22.24 uur
- 27 november 2023 - 10.16 uur
- 27 december 2023 - 01.33 uur
Supermanen en micromanen
Er zijn ook twee supermanen in 2023 – namelijk op 1 augustus en op 31 augustus.
Een supermaan doet zich voor als het vollemaan is en de maan in zijn baan het dichtst bij de aarde staat. Bij een supermaan lijkt de vollemaan groter dan normaal.
Het tegenovergestelde van een supermaan is een micromaan, waarbij de vollemaan in zijn baan het verst weg van de aarde staat. De volgende micromaan is te zien op 24 februari 2024.
Vanaf de aarde gezien is het verschil in grootte tussen een supermaan en een micromaan zo’n 14 procent, maar in lichtsterkte is het verschil wel 30 procent.
Hou je van vallende sterren? Gebruik dan onze vallendesterrenkalender om op de hoogte te blijven van alle meteorenzwermen van het jaar.
Maansverduisteringen
Op 7 september 2025 is er in sommige delen van Europa een volledige maansverduistering te zien.
Een maansverduistering ontstaat als de zon, aarde en maan precies op één lijn staan en de maan volledig of gedeeltelijk in de schaduw van de aarde schuift.
Bij een volledige maansverduistering staat de maan in de volledige, kegelvormige schaduw van de aarde – de umbra.
In Nederland en België kunnen we deze volledige maansverduistering helaas niet zien, maar we zien wel een gedeeltelijke maansverduistering. Daarbij valt slechts een deel van de maan in de kegelvormige schaduw van de aarde.
Wat zijn een aardbeienmaan en een oogstmaan?
Roodachtige vollemaan kondigt zomer en herfst aan
Als we de zomerzonnewende naderen, heeft de vollemaan soms een oranjerood schijnsel.
Dit verschijnsel wordt aardbeimaan genoemd, en de oranje kleur ontstaat doordat het maanlicht in deze tijd door een relatief dikke laag atmosfeer heen moet voordat het het aardoppervlak bereikt.
Het blauwe licht wordt onderweg verstrooid, waardoor het vooral het rode licht is dat op ons oog valt.
Dezelfde roodachtige gloed is waarneembaar rond de herfstequinox. Dan spreken we echter van oogstmaan in plaats van aardbeimaan.
De naam ‘aardbeimaan’ zou afkomstig zijn van de stam Algonquin in Noord-Amerika, die rond vollemaan aardbeien oogstte. Deze aanduiding heeft zich over de wereld verspreid.
Kan vollemaan je slaap beïnvloeden?
We hebben al lang een donkerbruin vermoeden dat vollemaan en de maanfasen onze slaap beïnvloeden. Het meeste onderzoek op dit gebied wil daar echter niet aan.
In 2015 bleek uit een Zwitsers onderzoek onder 2000 proefpersonen niet dat de vollemaan leidt tot minder of slechter slapen in vergelijking met andere maanfasen.
Nu wijst een experiment van de universiteit van Washington in de VS echter in de tegenovergestelde richting.
98 mensen in drie groepen van een inheems volk in de Argentijnse provincie Formosa namen deel aan het experiment, waarbij meters rond hun pols hun slaap- en waaktijd registreerden.
Elektrisch licht vermindert invloed
De groepen proefpersonen werden gekozen vanwege de wisselende mate van elektrisch licht: de eerste groep had helemaal geen kunstlicht, de tweede wel maar slechts beperkt en de derde altijd.
Zo bleek dat de groep zonder kunstlicht het meest werd beïnvloed door de maanfasen. Dat is logisch, want het maanlicht is het sterkst met vollemaan, dus het is normaal om dan later naar bed te gaan.
Deze groep sliep tot 58 minuten korter in de nachten tot vollemaan. Voor de andere twee groepen was de invloed van de maan minder, maar nog steeds duidelijk.
De onderzoekers herhaalden het experiment met 464 studenten in de stad Seattle, waar het maanlicht wegvalt bij kunstlicht, maar ook hier vonden ze volgens hetzelfde patroon duidelijke fluctuaties in de nachtrust.