Wat is nieuwemaan?
De maan heeft vier fases of schijngestalten, al naargelang zijn positie ten opzichte van de aarde en de zon.
De maanfases zijn:
- Nieuwe maan
- Wassende maan
- Vollemaan
- Afnemende maan
In Nederland en België valt nieuwemaan op 19 mei 2023 - 17.55 uur.
Met nieuwemaan staat de maan tussen de aarde en de zon en is de donkere kant van de maan naar de aarde gericht.
De maan geeft dan minimaal licht, en omdat hij in deze fase tegelijk met de zon opkomt en ondergaat, kun je hem doorgaans niet met het blote oog zien.
De stand van de maan ten opzichte van de aarde en de zon bepaalt hoe we de maan zien.
Het is mogelijk om de nieuwe maan met speciale apparatuur te fotograferen, maar daarvoor moet hij een klein stukje ten noorden of zuiden van de zon staan.
Daarnaast is de nieuwemaan zichtbaar bij zonsverduisteringen, als hij precies tussen de aarde en de zon staat. Bij een totale zonsverduistering blokkeert de maan het zonlicht volledig.
Een dag of twee na nieuwemaan kun je soms een dunne maansikkel aan de hemel zien. Dat is de wassende of sikkelvormige maan.
Een paar dagen na nieuwemaan staat er een maansikkel aan de hemel. Die heet ook wel ‘wassende maan’.
Wanneer is het nieuwemaan?
De maan doet er 29,53059 dagen over om de vier fases te doorlopen. Dat betekent dat het minstens één keer per maand nieuwemaan is.
De volgende nieuwemaan in Nederland en België valt op 19 mei 2023 - 17.55 uur.
Als het in een maand twee keer nieuwemaan is, of vier keer in een seizoen, zoals in de herfst, wordt dit een zwarte maan genoemd. Dit gebeurt bij ons zo’n eens in de 2,5 jaar, en de volgende keer is op 19 mei 2023.
Hetzelfde verschijnsel treedt op met vollemaan. Dit wordt een blauwe maan genoemd.
Nieuwemaankalender 2023
Bekijk in de nieuwemaankalender hieronder wanneer het nieuwemaan is in Nederland en België.
- 19 mei 2023 - 17.55 uur
- 18 juni 2023 - 06.39 uur
- 17 juli 2023 - 20.33 uur
- 16 augustus 2023 - 11.38 uur
- 15 september 2023 - 03.40 uur
- 14 oktober 2023 - 19.55 uur
- 13 november 2023 - 10.27 uur
- 13 december 2023 - 00.32 uur
Een supernieuwemaan treedt op als het nieuwemaan is en de maan in haar baan het dichtst bij de aarde staat.
Als de maan het verst van de aarde weg is, wordt dat een micronieuwemaan genoemd. In Nederland en België is dat op 16 augustus 2023.
Als het twee keer nieuwemaan in één maand is, noemen we de tweede nieuwemaan een zwarte maan. Bij ons is de volgende zwarte maan op 19 mei 2023.
Als datzelfde verschijnsel bij vollemaan optreedt, wordt de tweede vollemaan een blauwe maan genoemd.
Ben jij gek op vallende sterren? Gebruik dan onze vallendesterrenkalender om op de hoogte te blijven van de meteorenzwermen van dit jaar.
Nieuwemaan verdwijnt in februari
De maan sluit zijn vier fases – zijn synodische periode – af na 29,53059 dagen.
Heel soms is er daardoor geen nieuwemaan in februari, want die maand is korter dan de synodische periode.
Het komt zo om de 19 jaar voor, en er zijn dan twee nieuwemanen in januari en maart. In Nederland en België is er in februari 2033 geen nieuwemaan.
Wetenschappers: Maan beïnvloedt je slaap
Een Amerikaans onderzoek van de universiteit van Washington duidt erop dat we, net als veel zeedieren, kunnen worden beïnvloed door de maanfases – in elk geval wat slaap betreft.
Aan het onderzoek namen 98 mensen deel die behoorden tot een inheems volk in de Argentijnse provincie Formosa. Ze werden verdeeld in drie groepen en kregen meters die de tijd dat ze sliepen en wakker waren registreerden.
De proefpersonen hadden geen toegang, beperkte toegang of volledige toegang tot kunstlicht.
Het bleek dat de groep zonder toegang sterk werd beïnvloed door de fases van de maan. Zo sliepen ze in de nachten vóór vollemaan bijna een uur korter. De andere groepen werden ook beïnvloed, maar minder sterk.
De onderzoekers zagen ook verschillen toen ze hun onderzoek herhaalden onder studenten in de stad Seattle. Hier is veel kunstlicht, maar toch zaten er duidelijke schommelingen in de slaap bij de diverse maanfases.