De maan draait precies op de maat met de aarde om zijn eigen as. Daardoor is hij altijd met dezelfde kant naar onze planeet gekeerd.
Om precies te zijn doet de maan 27,3 dagen over een rondje om de aarde en evenlang over een draai om zijn as.
Dit verschijnsel, dat bij verreweg de meeste manen in het zonnestelsel optreedt, noemen we gebonden rotatie.
Massa van de aarde zet de maan op slot
Miljarden jaren geleden ...
... stond de maan dichter bij de aarde dan nu en draaide hij sneller om zijn as. Vanwege de korte afstand trok de zwaartekracht van de aarde hard aan de maan, die in de loop der tijd een beetje ellipsvormig werd.
De vervorming werkte ...
... als een soort rem, die uiteindelijk de rotatie van de maan vertraagde. De zwaartekracht van de aarde bleef in feite haken aan de ellipsvormige uitpuiling die op het maanoppervlak was ontstaan.
In miljarden jaren ...
... werd de rotatie van de maan geleidelijk afgeremd, waardoor de uitpuiling, de zwaarste kant van de maan, altijd naar de aarde gekeerd was. Daardoor werd de maan uiteindelijk gevangen in een gebonden rotatie met de aarde.
In een grijs verleden stond de maan dichter bij de aarde en draaide hij sneller, maar na verloop van tijd raakte de maan vervormd door de zwaartekracht van de aarde. Die werkte ook als een rem en zorgde ervoor dat de maan geleidelijk langzamer ging draaien en in een vaste positie kwam ten opzichte van onze planeet.
... Valt het nog niet helemaal op zijn plek? In deze animatie wordt het inzichtelijk gemaakt:
Voorkant heeft lavazeeën, achterkant bergen
Vanaf de aarde kunnen we zo’n 59 procent van het maanoppervlak zien, en de kant die naar ons gericht is ziet er heel anders uit dan de achterkant van de maan. Op de zichtbare kant zie je grote, donkere gebieden van gestold lava, die zeeën genoemd worden.
De achterkant bestaat daarentegen grotendeels uit hoogland en oneffen terrein, en de korst van de maan – de buitenste laag – is er beduidend dikker dan aan de voorkant.
Russische sonde kiekte de achterkant
De verborgen achterkant van de maan werd in 1959 voor het eerst gefotografeerd door de maansonde Loena 3 van de Sovjet-Unie. De eerste mensen die de achterkant van de maan met eigen ogen zagen waren de astronauten Frank Borman, Jim Lovell en William Anders, die tijdens de Apollo 8-missie in 1968 een rondje om de maan maakten.
Pluto en Charon zijn perfect gesynchroniseerd
De dwergplaneet Pluto en zijn grootste maan Charon hebben de gebonden rotatie tot in de puntjes geperfectioneerd en draaien om een gemeenschappelijk zwaartepunt.
Anders dan bij de maan en de aarde, waar alleen de maan zich altijd van dezelfde kant laat zien, is Pluto ook altijd met dezelfde kant naar Charon gericht.