Wat is het getij?
De waterstand aan de kust verandert steeds, eb en vloed wisselen elkaar om de zes uur en een kwartier af.
Het verschil tussen eb en vloed is in sterk afgeschermde gebieden vrijwel nihil, maar waar het water in kanalen wordt gestuwd, kan het verschil wel 12 tot 15 meter zijn.
De continue verandering van het zeepeil noemen we het getij.
Waardoor ontstaat het getij?
Het getij wordt met name veroorzaakt door de invloed van de maanmassa op de aarde.
De zwaartekracht van de maan trekt aan alle delen van de aarde, maar niet overal even hard; het hangt af van de afstand tot de maan. Dichter bij de maan is die het grootst, en de verst gelegen delen op aarde ervaren deze kracht veel minder.
Het resultaat is dat de maanmassa niet alleen aan de aarde trekt, maar hem ook probeert te vervormen tot een soort rugbybal. De reactie van de vaste korst is veel trager dan die van de zee.
Daarom zet de maan vooral de watermassa’s op aarde in beweging.
Door de invloed van de zwaartekracht van de maan op de aarde hebben we in de loop van een etmaal getijden: eb en vloed.
Door de draaiing van de aarde heeft elk punt op aarde elk etmaal wel eens de grootste en de kleinste afstand tot de maan. De maan zelf draait echter ook iets: een rondje duurt 27,3 etmalen.
Het gevolg daarvan is dat er ongeveer 12,5 uur tussen twee perioden van vloed in zit.
De zon kan het getij extra krachtig maken
De zon trekt eveneens aan de aarde met een kracht die afhankelijk is van de afstand tussen de twee hemellichamen.
Het effect is ervan is echter beduidend zwakker dan dat van de maan, maar toch betekent het dat de kracht van het getij varieert met de maanfasen.
Bij nieuwe maan en volle maan versterken de krachten van zon en maan elkaar, en het getij is in die periode dan ook het sterkst.
Bij wassende en krimpende maan werken de krachten van zon en maan elkaar tegen, waardoor de getijdenverschillen minder groot zijn.
Die verschijnselen noemen we respectievelijk springvloed of springtij en doodtij.
Als de zon en de maan bij nieuwemaan en vollemaan (paars) op één lijn staan, versterkt de zon de gravitatiewerking van de maan en ontstaat er een krachtigere vorm van het tij: springtij. Bij wassende of afnemende maan (blauw) werken de hemellichamen elkaar juist tegen en is het tij zwakker. Dit heet doodtij.
Wind en weer kunnen gevolgen van getij verergeren
De waterstand in zee is niet alleen van het getij afhankelijk, maar ook van wind en weer.
Een krachtige, langdurige wind kan grote watermassa’s naar de kust stuwen.
Als de wind en het getij tegelijkertijd stuwen, zoals bij de watersnoodramp van 1953, kan dat tot hevige overstromingen leiden en spreken we van een stormvloed.