Het hart van de Melkweg, het sterrenstelsel Messier 106, de interstellaire Orionnevel en de breedste ring van de planeet Saturnus.
De catalogus met fascinerende ruimtefoto’s van de Spitzertelescoop is ellenlang. Maar nu wordt hij dichtgeslagen. Op 30 januari 2020 gaat de Spitzer met pensioen.
NASA heeft al een tijdje communicatieproblemen met de telescoop en besloot daarom te stoppen met de Spitzer.
De telescoop was onderdeel van het ruimteprogramma Great Observatories, samen met drie andere supertelescopen: de ruimtetelescoop Hubble, de gammatelescoop Compton en de röntgentelescoop Chandra.
Telescoop keek rechtstreeks naar planeten
De nu bejaarde telescoop was de laatste binnen het programma die werd gelanceerd. Spitzer bevond zich het kortst in de ruimte, maar zijn onvermoeibare zoektocht naar leven op andere planeten was intens – en vruchtbaar.
De telescoop was namelijk de eerste die exoplaneten rechtstreeks bestudeerde. Toen de Spitzer in 2005 het infrarode licht van de exoplaneet HD 209458 b ofwel Osiris zag, werd er een nieuw tijdperk ingeluid.
Weerbericht van exoplaneet
In 2009 bracht Spitzer het eerste heatmap-weerbericht van een exoplaneet. De kleuren laten de temperatuurverschillen zien op de gasplaneet HD 1899733b. En hoewel het weerbericht 1800 °C en een windkracht van 8690 km/h voorspelde – en de kans op leven op de planeet dus miniem is – was dit het begin van een beter begrip van het weer op exoplaneten.
Aardeachtige planeten
Toen de Spitzer in 2018 vijf van de in totaal zeven planeten ter grootte van de aarde ontdekte die om de ster Trappist-1 draaien, was NASA door het dolle heen. Drie planeten bevinden zich in de zogeheten bewoonbare zone, waar de temperatuur vloeibaar water – en dus leven – aan het oppervlak mogelijk maakt.
Een planeet hier ver, ver vandaan
In 2017 vond de Spitzer een van de verste exoplaneten die we kennen. Zijn naam is ook nogal out there: OGLE-2014-BLG-0124L. De planeet bevindt zich op 12.752 lichtjaar afstand en heeft ruwweg dezelfde massa als de aarde. Ook staat hij ongeveer even ver van zijn ster als de aarde van de zon.
Necrologie van een meesterfotograaf
De lens van de Spitzer was niet alleen maar op vreemde planeten gericht.
De telescoop werd namelijk in de eerste plaats ontworpen om infrarood licht uit het heelal op te vangen.
Daardoor kon de Spitzer door kolossale nevels van gas en stof heen plekken zien waar nieuwe sterren en planetenstelsels vorm kregen, waar sterrenstelsels op elkaar botsten en waar zwarte gaten ontstonden.
De Spitzertelescoop liet het heelal op zijn mooist zijn. Kijk maar:
Kosmische nevel
Vier pasgeboren sterren op 1500 lichtjaar afstand creëren chaos in de Orionnevel. Dat is het felle gele licht in het midden van de foto. De groene kleur duidt op waterstof en zwavel en het rood en oranje op koolstofrijke moleculen.
Vier armen
Het sterrenstelsel M106 staat 23 miljoen lichtjaar bij ons vandaan. Het is vooral bekend om zijn twee extra ‘armen’, die onze Melkweg niet heeft.
Het hart
Het hart van de Melkweg is vaak in wolken stof en gas gehuld. Maar met deze foto is de Spitzer erin geslaagd door die nevel heen te dringen en een gordel van fonkelende sterren diep in het sterrenstelsel te onthullen.
Supernova
De resten van een supernova worden het heelal in geslingerd en het sterrenstof gaat nieuwe chemische processen aan. De foto is samengesteld op basis van beelden van meerdere telescopen, waaronder de Spitzer.
Kannibalistische stelsels
Deze twee sterrenstelsels – de grote en de kleine roze vlek – heten NGC 3226 en NGC 3227. Ze hebben een derde stelsel gekannibaliseerd, dat nu bijna is verdwenen. De ontdekking laat de evolutie van sterrenstelsels zien, aldus NASA.