Explosies schieten sterren de Melkweg uit
De snelste sterren zijn afkomstig uit heel bijzondere supernova-explosies, en nu willen astronomen ze gebruiken om de uitdijing van het heelal door te rekenen.
De telescoop Gaia van het Europese ruimteagentschap heeft de tot nu toe meest gedetailleerde foto van de Melkweg gemaakt, waarop 1,7 miljard sterren oplichten. En van 1,3 miljard daarvan heeft de telescoop nauwkeurig de bewegingen in kaart gebracht.
Een team wetenschappers van de University of California in de VS heeft zich op de grote hoeveelheid gegevens gestort en richtte zich met name op één type ster: witte dwergen met een snelheid van meer dan 1000 km/s.
Sterren zuigen materie op van hun buurman
Als een kleine ster als de zon door zijn brandstof heen is, krimpt hij tot een witte dwerg.
Witte dwergen komen vaak in paren voor, en als een eenzame witte dwerg een hoge snelheid heeft, maakte hij mogelijk in het verleden deel uit van een sterrenpaar.
Volgens de astronomische theorieën zal een van de twee witte dwergen op termijn materie opzuigen van zijn partner.
Supernova schiet partner weg
Als een witte dwerg zwaar genoeg is, zal hij exploderen als een zogeheten Ia-supernova en wordt zijn partner met een hoge snelheid weggeslingerd. Bijna alle Ia-supernova’s hebben dezelfde lichtsterkte en kunnen daarom gebruikt worden om afstanden in het heelal te meten.
Als astronomen er meer over te weten komen, kunnen ze nauwkeurig berekenen hoe groot het heelal is en hoe snel het uitdijt.
Explosie slingert sterren weg
Als een witte dwerg explodeert als een supernova, wordt de partnerster weggeslingerd naar de randen van het heelal.
1: Twee witte dwergen gaan steeds sneller draaien en komen steeds dichter op elkaar te staan. Het zijn de resten van een dubbelster die aan elkaar kleven door de zwaartekracht.
2: Een van de sterren zuigt materie op van zijn partner en wordt geleidelijk groter en zwaarder.
3: De massa bereikt een kritiek punt, en de ster die materie heeft opgezogen stort in en ontploft als een Ia-supernova.
4: De explosie slingert de tweede witte dwerg weg met een snelheid van duizenden km/s. Dat is genoeg om de Melkweg te kunnen verlaten.
Witte dwerg breekt alle snelheidsrecords
Het Amerikaanse onderzoeksteam vond drie witte dwergen waarvoor deze theorie opgaat. De snelste raast met 2400 km/s door het sterrenstelsel – zo snel dat hij op een bepaald moment de Melkweg zal verlaten omdat hij harder gaat dan de ontsnappingssnelheid van 1000 km/s.
Aan de hand van de richting en snelheid van de sterren kunnen de wetenschappers 100.000 jaar in de tijd terugkijken, en het bleek dat een van de sporen terugvoerde tot een supernova-explosie. Dat zien de onderzoekers als bewijs dat hun theorie klopt.
