Op het noordelijk halfrond is februari koud en donker. Daarom is deze maand ideaal om je blik op de sterrenhemel te richten, die in 2021 allerlei mooie astronomische gebeurtenissen te bieden heeft.
Met onze gids voor de sterrenhemel in februari kom je deze wintermaand wel door.
Zichtbare planeten in februari 2021
Mars licht op aan de hemel
Een van de hemellichamen die momenteel het beste te vinden zijn, is de rode planeet Mars. Deze planeet is een van de helderste objecten aan de sterrenhemel, al bevinden Mars en de aarde zich op dit moment vrij ver uit elkaar in hun baan om de zon.
Ongeveer eens in de twee jaar komt Mars dicht bij ons – dat wil zeggen binnen een afstand van zo’n 100 miljoen kilometer – wanneer de zon, de aarde en Mars op één rechte lijn staan. Maar dat gebeurt dit jaar niet.
Mars is goed te herkennen aan zijn oranjerode gloed van roestkleurig stof op het oppervlak.
Het stof is zo rood doordat de Marsbodem veel ijzeroxide bevat, dat onder meer roest en bloed hun rode kleur geeft.
De bodem van Mars bevat 18 procent ijzeroxide, de aardbodem slechts 8 procent.
Op 18 februari 2021 rond 21.30 uur zal NASA’s rover Perseverance volgens de berekeningen landen op Mars. Maar je kunt de rover niet met een telescoop zien. Lees meer over de missie op: wibnet.nl/Perseverance
Je kunt de kleur van Mars zo of met een verrekijker zien, maar met een goede telescoop zie je ook kleurvariaties.
Zo is een groot deel van de planeet bedekt met donkere vlekken. Dit zijn enorme vlakten gestolde lava – restanten van vulkanische activiteit in het verleden. Aan de polen zie je ook witte gebieden, die vooral uit ijs bestaan.
Waar en wanneer: Op 18 februari om 21.30 uur staat Mars op circa 30 graden boven de horizon op het westen. De planeet is te zien als een rode vlek, iets hoger aan de hemel dan de maan.
Zichtbaarheid: Een gewone verrekijker versterkt de kleuren van Mars, vooral als je net niet scherpstelt, waardoor je hem echt als rood waarneemt.
Deze sterrenbeelden zijn te zien in februari 2021
Door de rotatie van de aarde om zijn as en zijn reis om de zon bewegen de meeste sterren en sterrenbeelden ten opzichte van ons. Daardoor zijn diverse sterrenbeelden slechts een deel van het jaar te zien.
In februari zie je aan de sterrenhemel:
- Orion: Je vindt dit sterrenbeeld het makkelijkst via de drie heldere sterren in de Gordel van Orion. Het sterrenbeeld staat in het zuidoosten.
- Tweelingen: Zoek Orion, Tweelingen staat schuin links hiervan. Je kunt ook het sterrenbeeld Kleine Hond opzoeken. Tweelingen staat ten zuiden van dit sterrenbeeld.
- Voerman: Ook hiervoor kun je uitgaan van Orion. Het sterrenbeeld Voerman ligt er recht tegenover.
Het sterrenbeeld Voerman bevat een juwelenkistje met honderden fonkelende sterren – de zogeheten open sterrenhopen. Open sterrenhopen zijn verzamelingen van soms wel honderden sterren, die zijn ontstaan uit dezelfde moleculaire gaswolk.
In februari is de kans extra groot om drie ervan te spotten, want dan staat Voerman hoog aan de hemel.
De drie sterrenhopen tellen 660 voorlopig geïdentificeerde sterren.
De sterrenhopen die je kunt zien zijn Messier 36, Messier 37 en Messier 38, die samen in een licht kromme lijn boven de grote, regelmatige vijfhoek van Voerman staan.
Waar en wanneer: Het sterrenbeeld Voerman is duidelijk te zien in de dagen rond 11 februari, wanneer het maanlicht niet stoort. Je vindt het hoog aan de hemel, de hele avond en nacht door. Om 22.00 uur zie je de ster Capella op circa 65 graden boven de horizon in west-zuidwestelijke richting. Draai je verrekijker iets naar linksonder en je ziet de drie sterrenhopen.
Zichtbaarheid: Door de hoge positie van Voerman kun je lekker in een stoel gaan zitten en je ellebogen laten steunen op de armleuningen, zodat het beeld in de verrekijker stabiel is.
Sterrenbeelden die het hele jaar zichtbaar zijn
Van de 88 officiële sterrenbeelden zijn er ook een paar die je het hele jaar kunt zien.
Dat komt doordat de sterren in deze sterrenbeelden circumpolair zijn, wat betekent dat ze dicht bij het noordelijke of zuidelijke centrum van de beweging van de hemellichamen staan.
Deze sterrenbeelden zie je in februari en de rest van het jaar aan de sterrenhemel:
- Cassiopeia - Dit sterrenbeeld vind je makkelijk doordat het op een W lijkt.
- Cepheus - Dit sterrenbeeld staat naast Cassiopeia en bevindt zich dicht bij de poolster Polaris.
- Kleine Beer - Kleine Beer bevat de Polaris en lijkt erg op de Steelpan – maar dan met de steel omhoog in plaats van omlaag.
- Grote Beer - De Steelpan is onderdeel van Grote Beer, dus als je dat herkenbare sterrenpatroon hebt gevonden, heb je het sterrenbeeld ook.
- Draak - Dit sterrenbeeld staat naast Cepheus en onder Kleine Beer.
Bijzondere verschijnselen in februari 2021
Enorme planetoïde met gewone verrekijker te zien
Een enorme planetoïde met een diameter van circa 140 kilometer is nu met een gewone verrekijker te zien.
De kosmische kei, 18 Melpomene genaamd, bevindt zich vrij dicht bij de aarde – op slechts 212 miljoen kilometer – en staat in lijn met onze planeet en de zon.
Daardoor is de planetoïde helderder en dus beter te zien.
18 Melpomene is een van de grootste planetoïden in het zonnestelsel.
18 Melpomene bevindt zich tussen Mars en Jupiter in de planetoïdengordel. Die telt miljoenen planetoïden, waarvan 99 procent kleiner is dan 18 Melpomene.
De omlooptijd rond de zon is 3,48 jaar. De naam Melpomene komt van de Griekse muze van het treurspel, en het getal 18 verwijst ernaar dat het object de 18e planetoïde is die wetenschappers ontdekten (in 1852).
Waar en wanneer: Op 3 februari wordt de hele zijde van de planetoïde 18 Melpomene die naar de aarde gericht is, verlicht door de zon. Daarom schijnt de kei zo helder in vergelijking met andere planetoïden. Zoek een plek zonder lichtvervuiling en kijk naar het zuidoosten. 18 Melpomene bevindt zich op circa 40 graden boven de horizon in de linker benedenhoek van het sterrenbeeld Kreeft.
Zichtbaarheid: De lichtsterkte is groot voor een planetoïde, maar gering in vergelijking met de sterren. Je kunt hem niet met het blote oog zien, maar wel met een goede verrekijker.
Andromedastelsel verschijnt in februari
In februari heb je een goede kans om de buur van de Melkweg, het Andromedastelsel, te zien.
Het ligt 25,5 triljoen kilometer – of 2,7 miljoen lichtjaar – van de aarde vandaan en is veruit de verste verzameling objecten die je met het blote oog kunt zien.
Met zijn biljoen sterren is het Andromedastelsel niet alleen dubbel zo groot als ons sterrenstelsel, de Melkweg, maar ook het grootste sterrenstelsel in de Lokale Groep: de groep waar ook de Melkweg onder valt.
De Melkweg en de sterrenhemel botsen over circa vier miljard jaar op elkaar.
De groep bestaat uit 30 à 40 sterrenstelsels die elkaar vasthouden met hun onderlinge zwaartekracht – en dus niet met een groot zwart gat in het midden.
De Melkweg en Andromeda lijken op elkaar: het zijn allebei spiraalstelsels met een lichtgevende ring eromheen, een halo, van ronde sterrenhopen die ook weer op elkaar lijken in uiterlijk en structuur.
Waar en wanneer: Heel februari vind je Andromeda om 21.00 uur op 25-40 graden boven de horizon op het west-noordwesten. In de loop van de avond en nacht trekt het stelsel naar beneden.
Zichtbaarheid: Zonder telescoop kun je alleen de centrale kern van het stelsel zien, die miljoenen sterren dicht bij elkaar telt. Zijn volledige omvang wordt zichtbaar met een grote telescoop. Wil je Andromeda fotograferen, dan kun je een camera met telelens monteren op je telescoop – met camerabevestigingen en een motor die de beweging het hemelgewelf volgt.