Dit kun je nu zien aan de sterrenhemel
In een heldere nacht kun je met het blote oog rond de 5000 sterren zien. Zonder apparatuur zul je ook de meeste planeten in het zonnestelsel kunnen zien.
Op de maan zie je lavavlakten en meteoorkraters. En ook de kern van het Andromedastelsel – 2,5 miljoen lichtjaar van ons vandaan.
Met een gewone verrekijker stijgt het aantal sterren al tot 100.000, en dan zie je ook de verre sterrennevels, planetoïden en manen van andere planeten.
Wetenschap in Beeld neemt je mee naar de sterrenhemel en laat je zien wanneer je waarnaar moet kijken.
Zichtbare sterrenbeelden in juni 2022
De aarde draait om zijn eigen as én om de zon, en dat betekent dat de nachthemel vol sterren en sterrenbeelden continu verandert. Daarom zijn er sterrenbeelden die je maar in bepaalde delen van het jaar kunt zien.
Dit is een overzicht van de sterrenbeelden die je in juni aan de sterrenhemel ziet.
Sterrenbeelden in noordelijke richting rond middernacht
- Lynx
- Draak (Draco)
- Kleine Beer (Ursa Minor)
- Giraffe (Camelopardalis)
- Cassiopeia
- Cepheus
Sterrenbeelden in oostelijke richting rond middernacht
- Hagedis (Lacerta)
- Zwaan (Cygnus)
- Lier (Lyra)
- Arend (Aquila)
Sterrenbeelden in zuidelijke richting rond middernacht
- Slang (Serpens)
- Hercules
- Noorderkroon (Corona Borealis)
- Slangendrager (Ophiuchus)
- Weegschaal (Libra)
Sterrenbeelden in westelijke richting rond middernacht
- Ossenhoeder (Boötes)
- Maagd (Virgo)
- Grote Beer (Ursa Major)
- Leeuw (Leo)
Dit zijn alle sterrenbeelden die je in juni aan de hemel kunt zien. De kaart is van middernacht halverwege juni.
Zichtbare planeten in juni 2022
In juni heb je de mogelijkheid om een aantal planeten uit ons zonnestelsel te spotten. Daarvoor moet je wel op het juiste moment in de juiste richting kijken.
Het meest optimale moment om naar de planeten te kijken is op 15 juni, een half uur voor zonsopgang, want dan staan alle zeven planeten in het oosten. En dan kun je zelfs ook de planetoïden Juno en Vesta zien.
Mercurius in juni
Mercurius kun je kort voor de zonsopgang in oostelijke richting zien.
Venus in juni
Venus kun je rond de zonsopgang vlak boven de zuidoostelijke horizon zien.
Mars in juni
Mars kun je rond de zonsopgang in het oosten zien.
Jupiter in juni
Jupiter kun je rond de zonsopgang in zuidoostelijke richting zien.
Saturnus in juni
Saturnus kun je vlak voor zonsopgang in het zuiden zien.
Saturnus is in juni aan de sterrenhemel te zien.
Uranus in juni
Uranus staat vlak voor de zonsopgang in het oosten. Door zijn zwakke licht is hij echter moeilijk te zien.
Neptunus in juni
Neptunus staat vlak voor zonsopgang in het zuidoosten. Door zijn zwakke licht is hij echter moeilijk te zien.
Andere hemellichamen in juni
De planetoïden Juno en Vesta zijn kort voor zonsopgang laag boven de zuidoostelijke horizon te zien.
Op 14 juni is het vollemaan en op 29 juni nieuwemaan. De vollemaan is deze maand een heuse supermaan, omdat de maan extra dicht bij de aarde staat.
Bijzondere verschijnselen aan de sterrenhemel in juni 2022
Lees hier meer over de bijzondere verschijnselen aan de sterrenhemel.
Donkere vlekken kondigen zonnestormen aan
- Wanneer: Heel juni 2022
- Waar: Zonnevlekken zie je op de zon. Maar pas op je ogen! Kijk nooit recht in de zon, en al helemaal niet door een verrekijker. Gebruik bijvoorbeeld een eclipsbril of plak een speciale zonnefilterfolie op je verrekijker.
De donkere kern van een zonnevlek is de umbra. Hier is de temperatuur circa 3500-4000 °C.
De zon nadert het volgende hoogtepunt in zijn cyclus van 11 jaar. Dat is deze junimaand al te zien aan de donkere vlekken op het oppervlak ervan.
Deze zonnevlekken worden gevormd op plekken waar bundels krachtige, complexe magneetvelden ontstaan die voorkomen dat de warmte uit de zon naar buiten stroomt.
Als gevolg daarvan wordt het gebied kouder dan de omgeving en oogt het donkerder.
Lees hier hoe je de zonnevlekken ziet.
Enorme rode bliksemflitsen schieten uit donderwolken
- Wanneer: Heel juni 2022
- Waar: Vergroot je kans om ‘rode elfjes’ te zien door bliksemradars te volgen, die de bliksemactiviteit wereldwijd en lokaal te laten zien. Houd hevig onweer op 150 tot 400 kilometer afstand in de gaten. Zoek naar rode flitsen aan de hemel in de richting van het onweer. De donderwolken en schichten zelf bevinden zich onder de horizon, maar net boven de horizon duiken de red sprites op.
Red sprites kunnen 40 kilometer lang worden en ontstaan tijdens onweer.
De zomer is het seizoen van onweer, dus ook van ‘red sprites’: rode elfjes.
Deze gigantische energieontladingen zijn te zien als lange rode flitsen op 70 à 80 kilometer hoogte.
Ze komen tot stand door zeer krachtige, positief geladen bliksemschichten met een sterkte van 300.000 ampère: 10 keer zo hevig als normale, negatief geladen bliksem.
Lees hier hoe je de rode bliksemschichten ziet.
Bekijk de kraters en vlakten van de maan van dichtbij
- Wanneer: 14 juni 2022
- Waar: Ga op 14 juni in het donker naar buiten. De maan staat heel laag aan de hemel op het zuiden of zuidoosten. Om hem te kunnen zien, heb je een vrij uitzicht op de horizon nodig, bijvoorbeeld vanaf een heuvel. Een gewone verrekijker geeft een veel helderder beeld van de maan. Daardoor zie je kleine details die voor het blote oog onzichtbaar zijn.
De maan telt 5185 grote kraters met een diameter van meer dan 20 km, en heel veel kleinere kraters.
Wanneer de maan in deze cyclus op zijn dichtste punt bij de aarde staat, is hij ongeveer 14 procent groter aan de hemel dan op zijn verste punt.
Daardoor kun je met een verrekijker al de bodem bestuderen, die vol zit met meteorietkraters, bergketens, ravijnen en vlakten.
Richt je kijker vooral op de rand van de verlichte zijde van de maan, waar de kraters en bergen goed te zien zijn door de lange schaduwen die ze op de bodem werpen.
Lees hier hoe je de kraters en vlakten van de maan het beste ziet.
Maan maakt een praatje met vijf planeten
- Wanneer: 18 juni 2022
- Waar: Je ziet de maan en de planeten op 18 juni vroeg in de ochtend. Ze zijn een uur of twee zichtbaar, tot de planeten circa een uur voor zonsopgang in het licht van de zon verdwijnen. De hemellichamen zijn helder en zijn goed met het blote oog te zien. Ze staan laag boven de horizon in zuidelijke en oostelijke richting, met de planeten links van de maan.
De maan, Saturnus, Jupiter, Mars, Venus en Mercurius. In juni staan ze op een rijtje aan de hemel – en kun je ze met het blote oog zien.
Heel vroeg in de ochtend van 18 juni staat de maan op één lijn met een aantal planeten.
Iets links van de maan zie je de gasreus Saturnus, en verder naar links staan de grootste planeet van het zonnestelsel, Jupiter, en onze kleine rode buurplaneet Mars.
Nog verder weg kun je als je geluk hebt Venus en Mercurius waarnemen.
Lees hier hoe je de planeten kunt zien.
Oude sterren blijven bij elkaar
- Wanneer: 28 juni 2022.
- Waar: M13 staat in het sterrenbeeld Hercules, dat je op 28 juni om 23.30 uur op 70 graden boven de horizon in het zuiden vindt. Als het donker genoeg is, is M13 met het blote oog te zien. Met een verrekijker zie je de bolhoop als een wat vage, dichte verzameling van verre sterren. Als je tot in de sterrenhoop wilt kijken, heb je een telescoop nodig.
De vele sterren van M13 zijn dicht op elkaar gepakt in een gebied met een diameter van slechts 145 lichtjaar.
Bolhoop M13 is een verzameling van 300.000 sterren, die circa 11,65 miljard jaar geleden ontstonden – slechts 2 miljard jaar na de oerknal.
In die tijd was ons stelsel nog jong en had het zijn platte spiraalvorm nog niet gevonden.
De Melkweg bevat minstens 150 bolhopen en deze zijn bijna allemaal ouder dan 10 miljard jaar. Sommige zijn zelfs vóór het sterrenstelsel zelf ontstaan.
De oude cluster bevindt zich aan de rand van de Melkweg, op circa 25.000 lichtjaar van het centrum.
M13, de duidelijkste bolhoop aan de hemel, is met het blote oog te zien, en nog beter met een verrekijker.
