Steelpan - Zo vind je het sterrenbeeld
GIDS VOOR STERRENBEELDEN: De constellatie Steelpan behoort tot het sterrenbeeld Grote Beer en is het hele jaar te zien op het noordelijk halfrond. Vind de Steelpan met onze sterrenbeeldengids en leer de hemelkoepel beter kennen.
De constellatie Steelpan
De Steelpan is geen officieel sterrenbeeld, maar deel van het sterrenbeeld Grote Beer. De zeven heldere sterren vormen het achterlichaam van de beer.
Hoewel wij in Nederland het er wel over eens zijn dat de sterren samen veel op een steelpan lijken, hebben sommige andere landen heel andere associaties met het patroon.
In de VS vindt men dat de sterren samen een grote juslepel vormen (The Big Dipper). In Frankrijk gaat het om een braadpan (la casserolle). En in Finland zien ze geen pan, maar een visnet aan de hemel verschijnen.
Nog langer geleden vonden de Romeinen dat de Steelpan uit zeven ossen bestaat die samen een ploeg trekken. De Egyptenaren zagen in het sterrenpatroon daarentegen een nijlpaard of een Nijlboot voor de god Osiris.
In Nederland staat het sterrenpatroon algemeen bekend als de Steelpan, en als je die eenmaal gevonden hebt, kun je makkelijk andere sterren(systemen) opzoeken. Het is een duidelijke constellatie om je vanuit te oriënteren in de sterrenhemel.
Steelpan heeft beroemd sterrenduo
De Steelpan bevat het beroemde sterrenpaar Mizar en Alcor, die vlak bij elkaar staan in het midden van de steel van de pan in het sterrenbeeld Grote Beer.
In 1650 ontdekte de Italiaanse astronoom Giovanni Riccioli dat Mizar een dubbelstersysteem was, en rond het jaar 1900 kwamen onderzoekers erachter dat elk van de twee delen van Mizar uit twee sterren bestaat.
Mizar is dus een sterrenstelsel dat bestaat uit vier sterren die om elkaar heen draaien.
In 2009 ontdekten onderzoekers dat Alcor ook uit meerdere sterren bestaat: een grote, heldere ster en een kleine zogeheten rode dwerg.
Alcor en Mizar bevatten dus in totaal zes sterren, waarvan er vijf waarschijnlijk groter zijn dan de zon.
De Steelpan bevat het dubbelstersysteem Mizar en Alcor, voor het eerst geïdentificeerd halverwege de 17e eeuw. Destijds dacht men dat de twee sterren één grote ster waren.
Zo vind je de constellatie Steelpan
Alkaid (η)
Alternatieve naam: Eta Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde heeft de ster Alkaid een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 1,86. Alkaid is daarmee de op twee na felste ster in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major).
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Kleur: Blauw
Afstand tot de aarde: 103,9 lichtjaar
Mizar (ζ)
Alternatieve naam: Zeta Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde gezien heeft de ster Mizar een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 2,23. Mizar is daarmee de op drie na felste ster in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major).
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Mizar bevindt zich op het oog dicht bij de ster Alcor. Astronomen spreken daarom van een dubbelster. Alcor heeft een veel geringere lichtsterkte dan Mizar.
Kleur: Blauw/wit
Afstand tot de aarde: 85,81 lichtjaar
Alioth (ε)
Alternatieve naam: Epsilon Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde gezien heeft de ster Alioth een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 1,77. Alioth is daarmee de felste ster in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major).
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Kleur: Wit
Afstand tot de aarde: 82,55 lichtjaar
Megrez (δ)
Alternatieve naam: Delta Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde gezien heeft de ster Megrez een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 3,31.
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Kleur: Wit
Afstand tot de aarde: 80,51 lichtjaar
Dubhe (α)
Alternatieve naam: Alpha Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde gezien heeft de ster Dubhe een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 1,79. Dubhe is daarmee de op een na felste ster in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major).
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Kleur: Wit/geel
Afstand tot de aarde: 122,090 lichtjaar
Merak (β)
Alternatieve naam: Beta Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde gezien heeft de ster Merak een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 2,37.
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Kleur: Wit
Afstand tot de aarde: 79,75 lichtjaar
Phecda (γ)
Alternatieve naam: Gamma Ursae Majoris
Lichtsterkte: Vanaf de aarde gezien heeft de ster Phecda een lichtsterkte – of een zogeheten schijnbare helderheid – van 2,448.
De schijnbare helderheid is een astronomisch classificatiesysteem, dat aangeeft hoe lichtsterk hemellichamen zijn, met het blote oog gezien vanaf het aardoppervlak.
Kleur: Wit
Afstand tot de aarde: 83,18 lichtjaar