De zon, de aarde en Jupiter staan op een rechte lijn, met de zon en Jupiter aan weerszijden van de aarde.
Dit verschijnsel, oppositie geheten, heeft twee grote voordelen wanneer we de planeet willen bestuderen: de afstand van de aarde tot Jupiter is minimaal en de planeet is de hele nacht zichtbaar.
79 manen heeft Jupiter. De grootste, Ganymedes, is de grootste maan van het zonnestelsel en groter dan de planeet Mercurius.
Jupiter is de grootste en zwaarste planeet in ons zonnestelsel: hij weegt ruim dubbel zoveel als alle andere bij elkaar. En hij heeft veel manen – in het zonnestelsel is alleen Saturnus hem de baas.
Astronomen blijven zelfs nieuwe manen vinden – 15 stuks in 2015, twee in 2016 en tien in 2018 – en nu is het aantal bekende manen 79.
Grote manen met verrekijker te zien
De recentelijk ontdekte manen zijn echter zo miniem dat ze alleen met krachtige telescopen te zien zijn.
De vier grootste manen – Europa, Io, Ganymedes en Callisto – zijn dan weer zo groot dat we ze al met een verrekijker kunnen waarnemen. Ze werden ontdekt door Galileo Galilei in 1610 en worden daarom de Galileïse manen genoemd.
Het oppervlak van de Jupiter-maan Io is getekend door vele vulkanen. De maan is het hemellichaam met de meeste vulkanische activiteit van het zonnestelsel, en de vulkanen spuwen hun materiaal meer dan 400 kilometer de ruimte in.
Als je Jupiter een aantal nachten volgt, zie je de vier manen dansen rond de planeet. Af en toe zullen er een of meer verdwijnen omdat ze achter Jupiter langs gaan of omdat ze wegvallen in zijn licht.
Achter het verschijnsel: Manen verplaatsen zich snel
Jupiters vier grootste manen (Europa, Io, Ganymedes en Callisto) draaien om de planeet met zo’n grote snelheid dat je ze per dag ziet verschuiven.
Gids voor manen van Jupiter
WANNEER?
Jupiter en zijn vier grootste manen zijn het merendeel van september de hele nacht te zien. Maar ze zijn het helderst in de nacht van 26 op 27 september, als Jupiter in oppositie staat.
WAAR?
Rond middernacht vind je Jupiter dan op 30 graden boven de horizon in het zuiden. De manen Ganymedes, Europa en Io staan links van de planeet en Callisto rechts.
HOE?
Jupiter is met het blote oog te zien: hij straalt feller dan de sterren aan de hemel. Om de manen te vinden heb je alleen een gewone verrekijker nodig. Leun ergens op met je ellebogen voor een rustig beeld.