NASA

Nu zien: Zuidelijke nevels komen op bezoek

Het grootste deel van het jaar zijn de bonte Lagunenevel en Trifidnevel alleen zichtbaar op de zuidelijke breedtegraden, maar nu heb je de kans om de kosmische kunstwerken ook hier te zien. En je hebt er alleen een gewone verrekijker voor nodig.

Hij staat op iets meer dan 4000 lichtjaar afstand, maar je kunt hem zien met een gewone verrekijker. De Lagunenevel is enorm groot – circa 110 lichtjaar in doorsnee – en alleen in de zomer te zien vanaf het noordelijk halfrond.

Net boven de Lagunenevel is ook de iets kleinere Trifidnevel te zien. De twee nevels bevatten allebei emissienevels – gaswolken die geraakt worden door straling van sterren in de buurt en dan kleurrijk licht uitzenden, vooral rood licht.

De kleuren zijn alleen zichtbaar met een telescoop, maar de nevels zijn in zwart-wit te zien met een verrekijker of zelfs met het blote oog.

De Lagunenevel dankt zijn vorm vooral aan één ster in het centrum, Herschel 36 genaamd. Die schijnt 200.000 keer zo fel als de zon, en zijn straling heeft gigantische gaten in de nevel geblazen.

Achter het verschijnsel: Atomen leveren bonte lichtshow

De ultravioletstraling van nabije sterren splitst de atomen van de Lagunenevel. Zodra ze opnieuw worden gevormd, beginnen ze bont te stralen.

Atomen leveren bonte lichtshow

Ultraviolette straling valt op waterstofatomen

De sterren van de Lagunenevel zenden een felle ultraviolette straling uit, die valt op de waterstofatomen waar de nevel vooral uit bestaat.

Atomen leveren bonte lichtshow

Waterstofatomen vallen uiteen in protonen en elektronen

De straling is sterk genoeg om elk waterstofatoom te splijten in een positief geladen proton (rood) en een negatief geladen elektron (blauw).

Atomen leveren bonte lichtshow

Protonen en elektronen komen weer bij elkaar

Het proton en elektron vinden elkaar weer, maar er zit nu meer ruimte tussen dan in het oorspronkelijke atoom.

brintatom, lys

Elektronen staan rood licht af

Het elektron springt terug naar zijn oude plek vlak bij het proton. Daarbij komt energie in de vorm van rood licht vrij.

GIDS VOOR HET VERSCHIJNSEL

Lagunenevel en Trifidnevel
© Jesper Grønne

GIDS VOOR DE LAGUNENEVEL:

WAAR EN WANNEER?

Op 16 augustus tussen 22.00 en 23.00 uur is de lucht zo donker dat je de Lagunenevel en Trifidnevel kunt zien. Ze staan laag – op nog geen 10 graden boven de zuidelijke horizon.

ZICHTBAAR?

Zoek een donker plekje zonder kunstlicht en met een vrij uitzicht op de zuidelijke horizon. Laat je ogen een kwartiertje wennen aan het donker, dan vangen ze daarna meer licht op.

Richt rond middernacht je verrekijker op het zuiden. Richt hem steeds iets hoger, tot je twee vage witte vlekken ontwaart: de Lagunenevel en de Trifidnevel.