Over het galactische gevecht
Terwijl de dieren hier op aarde een half miljard jaar terug hun eerste stapjes op de bodem van de zee zetten, knalde het stelsel NGC 5195 op zijn grote broer, het Draaikolkstelsel. Honderden miljoenen jaren later doen de twee stelsels dit nog eens dunnetjes over.
Het Draaikolkstelsel is circa 60.000 lichtjaar in doorsnee en hooguit tweederde zo groot als de Melkweg.
Het aanhoudende gevecht van de twee stelsels heeft waarschijnlijk de opvallende spiraalarmen van het Draaikolkstelsel veroorzaakt.
En de zwaartekracht van NGC 5195 stuurt nog altijd golven door de gaswolken van zijn buur, zodat die zich samentrekken tot compacte, roze brokken waaruit in hoog tempo sterren komen.
Deze nieuwe, blauwige sterren blazen mettertijd het roze gas weg.
Botsing leidt tot spiraalarmen
Wolken van gas, stof en sterren:
In het prille heelal trokken wolken gas, stof en sterren elkaar aan en vormden ze grotere brokken.
Het hart van zo’n brok:
De sterren trokken elkaar aan, wat resulteerde in een draaiende beweging rond het centrum van de brok.
Brok wordt pannenkoek:
De brok draaide hard om zijn as – circa één rondje per miljard jaar – en werd zo afgevlakt tot een platte schijf.
Het stelsel:
Door de botsing met andere stelsels werden gas en sterren uitgetrokken tot lange, spiraalvormige linten.
NGC 5195 bevindt zich achter het Draaikolkstelsel, gezien vanaf de aarde, en een brug van stof verbindt de twee.
Ze bevinden zich op zo’n 25 miljoen lichtjaar ver, maar je kunt ze op een donkere avond met een gewone verrekijker zien. Vooral de kern van het Draaikolkstelsel is goed zichtbaar.
Het geeft 100 miljoen keer zo veel licht als de zon – deels doordat de concentratie sterren zo hoog is, deels doordat het zwarte gat in het midden van het stelsel ertoe leidt dat er bergen energie worden uitgestoten.
Sterrenstelselgids
Het Draaikolkstelsel staat rond 23.00 uur hoog aan de hemel op het oosten.
Zo ga je te werk
WAAR EN WANNEER?
Het Draaikolkstelsel is het hele jaar te zien, maar staat in de lente zeer hoog. De hemel is dan ook donker genoeg. Vooral met nieuwemaan op 21 maart heb je goede kansen.
Je vindt het Draaikolkstelsel iets rechtsboven de buitenste ster van de steel van de Steelpan. Rond 21.00 uur staat het stelsel op circa 50 graden boven de horizon op het oosten.
ZICHTBAAR?
Zonder lichtvervuiling kun je het Draaikolkstelsel en zijn metgezel met een verrekijker waarnemen als wazige lichtvlekjes. Met een kleine telescoop zie je de markante spiraalarmen.