Australische onderzoekers zijn erachter hoe de enorme ster Betelgeuze de astronomen de afgelopen jaren zo heeft weten te verwarren.
In 2019 kwam de ster in de belangstelling, toen zijn helderheid opeens sterk afnam.
De afname was veel groter dan de schommelingen die je gewoonlijk ziet bij variabele sterren als Betelgeuze, en astronomen zagen het als een teken dat hij bijna was opgebrand en spoedig zou eindigen als supernova.
Eind 2019 werd het licht van Betelgeuze vanaf de aarde gezien zwakker. Links zie je het licht van de ster in januari 2019, rechts in december 2019. Waarschijnlijk heeft de ster veel plasma uitgespuwd, dat daarna afkoelde en als een stofwolk het licht blokkeerde.
In de maanden erop werd de ster echter weer helderder, dus er moest iets anders aan de hand zijn. Eén verklaring is dat het licht werd geblokkeerd door een enorme stofwolk.
Het onderzoeksteam van de Australian National University analyseert het licht van de ster en de dips daarin sinds 2019 en vergeleek de data met computermodellen die deze kunnen verklaren.
Het team concludeert dat de ster niet stervende is maar in de op een na laatste fase van zijn leven zit, waarin hij helium verbrandt in zijn kern.
Betelgeuze heeft nog brandstof over
1. Waterstof wordt eerst verbruikt
Net als andere sterren fuseren rode superreuzen eerste lange tijd waterstof tot helium. De fusie vindt plaats in de kern (geel), waar de druk hoog genoeg is. De buitenste laag waterstof fuseert niet.
2. Heliumfusie neemt het over
In de volgende fase gaat de ster helium in de kern (blauw) fuseren tot koolstof. De fusie van waterstof tot helium gaat door in een laag rond de kern. Betelgeuze is in deze fase.
3. Zware elementen komen erbij
In de laatste fase, die maar een paar honderdduizend jaar duurt, stopt de fusie van waterstof en begint de fusie van koolstof en later zwaardere elementen in de kern (grijs), waar ijzer het zwaarste is.
De gangbare dips van Betelgeuze worden veroorzaakt door materiaal dat zich tussen de lagen in de ster beweegt. Dat veroorzaakt drukgolven, die het licht beïnvloeden in twee cycli: een van circa 185 en een van circa 400 dagen.
De sterke afname in 2019 kwam volgens de onderzoekers inderdaad door een stofwolk.
Een superreus in onze buurt
Als Betelgeuze zo groot was als een strandbal, zou de zon nog geen speldenknop zijn en was de aarde nauwelijks met het blote oog te zien.
- Naam: Betelgeuze
- Type: Variabele rode superreus
- Massa: 16,5 tot 19 keer die van de zon
- Diameter: 750 keer die van de zon
- Afstand tot de aarde: 530 lichtjaar
Uit de analyses bleek ook dat Betelgeuze kleiner is dan de laatste schattingen, die uitgingen van 1100 keer de grootte van de zon. Het nieuwe cijfer is circa 750 keer de zon.
De afstand tot de ster blijkt juist kleiner te zijn: 530 in plaats van 700 lichtjaar. Dat is nog steeds ver genoeg om het leven op aarde niet in gevaar te brengen als hij over minimaal 100.000 jaar explodeert.
