Het is soms lastig om alle gevolgen van de oorlog in Oekraïne bij te houden. Van benzineprijzen tot de toegang tot gas en voedsel, alles wordt beïnvloed door de eerste oorlog in Europa in 30 jaar.
En het conflict heeft ook gevolgen voor de wetenschap – zoals de ruimte-exploratie.
Want die staat of valt met de samenwerking tussen NASA, ESA en het Russische ruimtevaartagentschap Roskosmos.
Wat dat betreft is deze oorlog uniek. In eerdere conflicten tussen de VS en Rusland (en daarvoor de Sovjet-Unie) werd de samenwerking in de ruimte erbuiten gehouden. Maar die tijd lijkt voorbij te zijn.
Deze vijf voorbeelden laten zien hoe de oorlog in Oekraïne de ruimte in gaat.
1. Baas van Roskosmos dreigt ISS te laten crashen
Het ISS bestaat uit een aantal modules, en de Russische Zvezda-servicemodule is de enige met boosterraketten, die het ruimtestation kunnen verplaatsen. Daarbij kunnen de Russische Sojoez-capsules het ISS een duwtje geven als ze mensen en goederen afleveren.
Het internationale ruimtestation ISS draait op circa 400 kilometer hoogte in een baan om de aarde. Maar hij valt continu naar de aarde, en zonder af en toe een duwtje stort hij uiteindelijk neer.
Tot nu toe zorgden Russische Sojoez-ruimteschepen voor die duwtjes. Maar door het conflict in Oekraïne is dat wellicht voorbij.
Het hoofd van Roskosmos, Dmitri Rogozin heeft namelijk in antwoord op sancties van de VS gedreigd de Russische raketmotoren te stoppen en het 500 ton zware ruimtestation te laten neerstorten boven bijvoorbeeld India of China.
Amerikaanse bedrijven als SpaceX en McDonnel Douglas zeggen echter dat ze dit probleem snel kunnen oplossen.
Elon Musk, CEO van SpaceX, reageerde direct op een tweet van Dmitri Rogozin waarin die vroeg: ‘Wie gaat het ISS nu in een baan om de aarde houden?’
Het antwoord was simpelweg een SpaceX logo.
2. Fake video: Russen koppelen zich los van ISS
Dat was echter niet het enige dreigement van Rogozin aan het adres van NASA en het ISS.
Een paar dagen publiceerde het Russische persbureau RIA Novosti een merkwaardige video. Daarin nemen Russische kosmonauten afscheid van de Amerikaanse astronaut Mark Vande Hei, waarna in geanimeerde beelden te zien is dat het Russische deel van het ISS zich loskoppelt van het ruimtestation.
Het Russische ruimtestaatsbedrijf gaf kort daarna echter aan dat Rusland zich aan zijn verplichtingen rond het ISS zou houden, en dat Mark Vande Hei en twee Russische kosmonauten eind maart met een Sojoez naar de aarde terugkeren.
3. Bekende astronaut in Twitter-ruzie ‘Ga bij McDonald’s werken’
Toen Dmitri Rogozin en Roskosmos op Twitter een video deelden waarin de Amerikaanse en Japanse vlag op een Russische raket werden overgeschilderd, mengde de bekende Amerikaanse astronaut Scott Kelly zich in de strijd.
Scott Kelly, de astronaut die het langst in de ruimte is geweest, schreef rechtstreeks aan Rogozin: ‘Zonder die vlaggen en de buitenlandse valuta die ze binnenbrengen zou het Russische ruimteprogramma niks waard zijn’, en ‘misschien kun je beter bij MacDonald’s gaan werken, als McDonald’s nog bestaat in Rusland.’
De volgende dag antwoordde Rogozin: ‘Bemoei je er niet mee, idioot. Anders heb jij straks het einde van het ISS op je geweten.’ Die tweet is later verwijderd.
Dmitri Rogozin ligt op Twitter ook in de clinch met andere prominenten, zoals Elon Musk van SpaceX en de bekende Britse astronoom Jonathan McDowell.
4. Missie ExoMars wordt opgeschort
De komende Marsmissie ExoMars van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA zou in september gelanceerd worden door een Russische Proton-raket. Dat gaat niet door.
Op 17 maart stemde de ESA-raad er unaniem voor de samenwerking met Rusland rond de missie op te schorten.
Dat besluit kost meer dan alleen een nieuwe raket. Diverse onderdelen aan boord van ExoMars zijn van Russische makelij. ESA hoopt die onderdelen te vervangen via een fast-track industrial study, waarin particuliere partners worden gezocht die de onderdelen kunnen leveren.
Het is nog niet duidelijk hoezeer het conflict de lancering van de baanbrekende ExoMars missie, die onder andere voor het eerst een Europese robot op Mars moet zetten, zal vertragen.
5. ESA laat Russisch werkpaard vallen en zoekt nieuwe lift naar de ruimte
Al 30 jaar is de Russische Sojoez een van de belangrijkste raketten voor de Europese ruimte-exploratie. Hij heeft talloze satellieten in een baan om de aarde gebracht en vervoert sinds het einde van de spaceshuttle in 2011 astronauten en kosmonauten naar het ISS.
Maar nu ESA de samenwerking met Rusland beëindigt, is er een nieuwe manier nodig om naar de ruimte te gaan.
ESA’s voorkeur ligt bij Europese raketten, zoals de komende Vega C en zijn eigen geplande Ariane 6.
Vega C is echter afhankelijk van de in Oekraïne gebouwde raketmotor AVUM. De eerste drie zijn afgeleverd, maar niemand weet of de volgende nog komen.
Dat dwingt ESA er mogelijk toe satellieten te lanceren met raketten van onder meer SpaceX en andere particuliere Amerikaanse alternatieven.