Maratonsonde start motor na 37 jaar in de ruimte
Hij heeft het zonnestelsel allang achter zich gelaten, maar NASA is erin geslaagd de raketten van de Voyager 1, die 37 jaar niet gebruikt zijn, op te starten. Dat is bij lange na niet de enige astronomische prestatie van formaat die de Voyager 1 in zijn 40 jaar in de ruimte op zijn naam heeft geschreven.
Met een vaartje van bijna 70.000 km/h suist de Voyager 1 door de ruimte.
In 2012 verliet de sonde het zonnestelsel, en op dit moment is hij het door mensen gemaakte object dat het verst van de aarde is.
De inmiddels bejaarde sonde stuurt nog steeds informatie naar het controlecentrum op aarde. Maar daarvoor moet de antenne wel de juiste kant op staan.
In leven na 37 jaar
Op 28 november stuurde NASA een radiosignaal naar de Voyager 1 met de opdracht om zichzelf recht te trekken, zodat de antenne de goede kant op zou wijzen. Daartoe startte de Voyager vier raketmotoren op die sinds 1980 niet meer gebruikt waren.
Wetenschappers zijn er dus in geslaagd om een motor op te starten die zich buiten het zonnestelsel bevindt en die 37 jaar lang uit heeft gestaan. Een indrukwekkende prestatie, maar voor de Voyager 1 is het niets bijzonders.
Dit zijn een aantal eerdere astronomische prestaties van formaat van de Voyager 1:
#Snelheid
De Voyager 1 heeft een kruissnelheid van 62.140 km/h of ruim 17 km/s. Met zo’n vaart vlieg je in een uur anderhalf keer om de evenaar.
Die hoge snelheid heeft hij bereikt door zich te laten wegslingeren door de zwaartekracht van Jupiter en Saturnus.
Volgens de derde wet van Newton is actie gelijk aan reactie. Dat houdt in dat de sonde de energie voor de versnelling heeft ‘gepikt’ van de twee planeten. Zo heeft Jupiter een heel klein beetje van zijn eigen snelheid moeten inleveren: de gasreus gaat 30 centimeter per biljoen jaar langzamer om de zon.
#Afstand
De Voyager 1 bevindt zich op dit moment ruim 21 miljard kilometer van ons vandaan. Dat zijn ruim 141 reisjes naar de zon of een kleine 4 miljoen vluchten van Londen naar New York.
Als je in een auto op de snelweg dezelfde afstand aflegde met 110 km/h, zou je er 191 miljoen jaar over doen. Als een T. rex in het krijt aan deze reis begon, zou hij nu nog maar een derde deel van de afstand hebben afgelegd.
Met andere woorden: de Voyager 1 is verschrikkelijk ver weg.
#Communicatie
Het Deep Space Network verstuurt signalen naar de Voyager.
Als wetenschappers signalen naar de sonde sturen of als de Voyager ‘naar huis belt’, gaat dat met behulp van radiogolven. Parabolen met een diameter van 70 meter op aarde sturen signalen naar de parabool van de Voyager, die een diameter van 3,7 meter heeft.
De radiogolven bewegen zich voort met de snelheid van het licht, maar de sonde is zo ver weg dat zelfs het licht een tijdje onderweg is: het duurt ruim 19 uur voordat een signaal de sonde bereikt heeft en ruim 19 uur voordat we het antwoord opvangen.
De astronomen van NASA moesten dus 38 uur wachten voordat ze wisten of de oude motoren gehoor hadden gegeven aan de oproep en de sonde rechtgetrokken hadden – al verliep de communicatie met de lichtsnelheid.
#Leeftijd
Het spel Space Invaders kwam een jaar na de lancering van de Voyager 1 uit.
De Voyager 1 werd op 5 september 1977 gelanceerd vanaf Cape Canaveral in Florida en verliet het aardoppervlak dus meer dan 40 jaar geleden – vijf jaar na de laatste Apollomissie die mensen naar de maan bracht.
1977 was het jaar dat de eerste Star Wars-film in première ging en dat Atari zijn spelconsole uitbracht. Het spel Space Invaders kwam pas een jaar later.
#Foto’s
Familieportret van het zonnestelsel.
De bereisde sonde is uitgerust met een camera, maar om de stroomreserves van de Voyager 1 te sparen is die sinds 14 februari 1990 niet in gebruik geweest.
De laatste foto’s die de sonde maakt worden wel ‘familieportret van het zonnestelsel’ genoemd. De sonde fotografeerde Venus, de aarde, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus vanaf het randje van het zonnestelsel, verder van de zon dan alle afgebeelde planeten.
De foto van de aarde wordt Pale Blue Dot genoemd (vage blauwe stip). De aarde is een bijna onzichtbaar stipje dat nog geen pixel inneemt.
#Tweelingbroer
Neptunus – foto: Voyager 2
De Voyager 1 werd 16 dagen later gelanceerd dan zijn tweelingsonde Voyager 2. Maar omdat hij het eerst bij Jupiter was, kreeg hij het cijfer 1.
De Voyager 2 maakte een langere omweg op zijn reis naar de grens van het zonnestelsel en onderzocht meer planeten. Zo nam hij de enige close-ups van Neptunus.
De Voyager 2 is net als zijn tweelingbroer nog operationeel. Door de gegevens van het duo te vergelijken krijgen wetenschappers een goed beeld van de omstandigheden binnen en buiten het zonnestelsel.
#Plaat
Beide Voyager-sondes hebben een vergulde langspeelplaat aan boord.
Er staan geluiden op van de zee, de wind en dieren, en er is een groet ingesproken in 55 aardse talen, waarvan een paar uitgestorven zijn.
Op de hoes van de plaat, die ook van goud is, staat een aantal symbolen die eventuele ruimtewezens duidelijk moeten maken wie wij zijn en waar wij wonen.
#Afscheid
Op 25 augustus 2012 verliet de Voyager 1 als eerste – en tot nu toe enige – door mensen gemaakte object het zonnestelsel voorgoed.
Dit werd echter pas in 2013 algemeen erkend door astronomen. Toen leverden metingen van de kosmische straling het definitieve bewijs dat de Voyager 1 zich niet langer in het zonnestelsel bevond.
De kosmische straling die de sonde na die datum mat, is vooral afkomstig van interstellaire straling en maar voor een klein deel van de zon. Op metingen van de Voyager 2 is nog meer straling van de zon dan van de interstellaire ruimte te zien. Zo weten we dat deze sonde zich nog in het zonnestelsel bevindt.
#Toekomst
De reis van de Voyager 1 gaat door, en volgens astronomen kunnen we tot 2025 contact houden met de sonde. Hij zal ons dus nooit metingen of foto’s kunnen sturen van interstellaire objecten.
Over 300 jaar bereikt de sonde de Oortwolk, een hypothetische wolk van stukjes ijs die het zonnestelsel omgeeft. Als die wolk bestaat, zal de Voyager er zo’n 30.000 jaar over doen om erdoorheen te vliegen.
Over 40.000 jaar passeert de sonde de ster Gliese 445 op een afstand van 17,6 lichtjaar. Verder hebben de wetenschappers geen idee of hij ooit nog langs een object zal komen. Vermoedelijk zal hij voor onbepaalde tijd eenzaam door de Melkweg zwerven.
_
Bron: NASA_