Doemscenario’s over de klimaatcrisis zijn hot.
In Termination Shock van Neal Stephenson hebben outlaws het geloof in de politiek verloren en nemen ze het heft in eigen hand door zonlichtreflecterende zwavel in de atmosfeer te brengen. In de nieuwe film Don’t Look Up van Adam McKay ligt de politiek ook onder vuur.
Op het eerste gezicht gaat Don’t Look Up niet over klimaatproblematiek, maar over een catastrofale planetoïde-inslag. Maar de film is ook een parodie op de manier waarop politici omgaan met de klimaatcrisis.
Is een dodelijke planetoïde op ramkoers met de aarde, het equivalent van een klimaatcrisis, genoeg om politici in actie te krijgen?
Don’t Look Up geeft de ernst van de dreiging goed weer. Maar de wetenschappelijke basis is smal.
Planetoïdegevaar is realistisch
Don’t Look Up duikt er meteen in met promovenda Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) die een enorme planetoïde ontdekt met haar infraroodruimtetelescoop.
VIDEO: Bekijk de trailer van Don’t Look Up
Met hulp van haar hoogleraar Randall Mindy (Leonardo DiCaprio) berekent Kate dat de planetoïde, die een diameter heeft van 9 kilometer, over zes maanden op de aarde zal botsen.
Dat is een inslag vergelijkbaar met die welke 65 miljoen jaar geleden de dinosauriërs wegvaagde. Die planetoïde mat 10 kilometer en was verantwoordelijk voor de uitroeiing van driekwart van de soorten op aarde.
Het idee dat er plotseling planetoïden van deze grootte kunnen opdoemen die op de aarde afkomen, is niet onrealistisch.
Volgens NASA kennen we slechts 40 procent van alle planetoïden met een diameter van meer dan 140 meter. NASA wil in 2026 een infraroodtelescoop in een baan om de aarde brengen in de hoop dit percentage te verhogen tot minstens 90 procent van de potentieel gevaarlijke planetoïden. Maar daarmee missen we nog steeds 10 procent.
3 keer raak
Infraroodtelescopen worden ook in het echt gebruikt, en er zijn plannen voor mijnbouw op planetoïden binnen 10-20 jaar.
Onderzoekers vinden planetoïden met infraroodtelescopie
De planetoïde Dibiasky wordt ontdekt met een enorme infraroodtelescoop. Die worden in het echt ook gebruikt, en binnenkort lanceert NASA er een om te zoeken naar onbekende planetoïden.
Planetoïden worden geplunderd voor mineralen
Het idee van Peter Isherwell om planetoïden te ontginnen met robots en nanotechnologie sluit aan bij daadwerkelijke plannen om in de komende 10-20 jaar mijnbouw te gaan bedrijven op planetoïden.
Zon geeft planetoïde een staart
Als een planetoïde of komeet de zon nadert, verdampen water, damp, stof en soortgelijke vluchtige stoffen. Hierdoor ontstaat een staart die je ziet in het licht van de zon. Net als in de film.
Ondanks de ernst van de situatie hebben Randall en Kate moeite om de Amerikaanse president Janie Orlean (Meryl Streep) zover te krijgen dat ze de dreigende ramp serieus neemt.
Dibiasky zou alles verwoesten
De planetoïde Dibiasky, vernoemd naar de ontdekker, vormt een serieuze bedreiging voor de mensheid, maar de president wil het even aankijken – ook al is tijd allesbepalend om een mogelijke botsing te voorkomen.
Uit onderzoek blijkt dat als een 100 meter brede planetoïde twee maanden voor de dreigende botsing door springstof wordt getroffen, slechts 0,1 procent van de oorspronkelijke massa de aarde bereikt.
In april 2021 deed NASA een simulatie met een grotere planetoïde, die doet denken aan die in de film.
In NASA’s scenario werd de planetoïde op 50 miljoen kilometer afstand ontdekt en zou hij de aarde binnen zes maanden bereiken – hetzelfde tijdsbestek als in de film dus. De conclusie was dat het in zo’n geval met de bestaande technologie niet mogelijk is de planetoïde te verwoesten of de baan ervan te veranderen.
3 keer mis
In de film hebben de hoofdpersonen moeite om het bericht dat er een enorme planetoïde nadert, te communiceren. Dat is onwaarschijnlijk. Ook zou de planetoïde donkerder moeten zijn.
Bericht van nieuwe planetoïde gaat snel
In de film worstelen de twee wetenschappers om hun ontdekking wereldkundig te maken, maar volgens NASA-wetenschapper Amy Mainzer wordt nieuws over planetoïden binnen enkele uren bevestigd en bekendgemaakt.
Snelle mijnbouw is onmogelijk
In de film komt de juiste mijnbouwtechnologie uit de lucht vallen. Maar het kost veel meer tijd om uit te zoeken waaruit een planeet is opgebouwd en om de benodigde raketten en robots te bouwen.
Planetoïde is te licht van kleur
Dibiasky is heel licht, maar het merendeel van de planetoïden is donker. Slechts 15% van het licht wordt gereflecteerd, en het meeste daarvan is infrarood. De lichte kleur doet het vooral goed op het doek.
NASA-wetenschappers schatten dat het jaren, en geen maanden, zal duren om de modellen en apparatuur te bouwen die nodig zijn om zo’n missie te voltooien.
De eerste stap om kennis te vergaren wordt gezet in oktober 2022, als een NASA-missie met een SpaceX Falcon 9-raket een sonde zal lanceren. Deze DART-missie moet op de planetoïdemaan Dimorphos botsen om te bestuderen hoe dat de koers ervan beïnvloedt.
De film gaat aan dat feit voorbij. Als de Amerikaanse president een kans ruikt om politiek voordeel te behalen door de planetoïde serieus te nemen, verandert ze van koers en besluit ze dat de planetoïde moet worden opgeblazen.
Mijnbouw belemmert actie
Dat besluit komt ook de op twee na rijkste man ter wereld, Peter Isherwell (een parodie op Elon Musk), ter ore. En aangezien de Dibiasky-planetoïde kostbare mineralen bevat, stelt hij de vraag: moet je zo’n grote goudklomp wel opblazen?
Kate Diabasky wordt gespeeld door Jennifer Lawrence. Ze ontdekt een enorme planetoïde, die naar haar genoemd wordt
Peter Isherwell is een belangrijke donateur van het Witte Huis, en de president verandert wederom van mening en kiest voor zijn plan. Eerst zal er worden gemijnd op Dibiasky, dan wordt de planetoïde pas opgeblazen.
Isherwells idee is niet uit de lucht gegrepen. Mijnbouw op planetoïden is een realistisch scenario over 10-20 jaar, omdat belangrijke grondstoffen op aarde beginnen op te raken.
Maar in dit geval is het een krankzinnig plan, omdat de planetoïde op de aarde afkomt. Dat soort mijnbouw is nog nooit voorgesteld door wetenschappers en is absurd.
De clou van de film is dat niet technologie onze val zal worden, maar besluiteloosheid, uitstelgedrag, politieke belangen en uiteindelijk gebruik of misbruik van politici en wetenschappers.
Don’t Look Up drijft de spot met snelle technologische oplossingen én met politiek gedraai, en als satire werkt de film goed. Hij is zonder meer vermakelijk.
Wetenschappelijk zit de film minder goed in elkaar, maar hij heeft wel een belangrijke boodschap over de potentiële dreiging van planetoïden – of van het klimaat in vermomming. Misschien is satire daadwerkelijk de beste manier om zo’n belangrijke boodschap over te brengen.