Apollo 11 landt blind

Terwijl Armstrong en Aldrin druk bezig zijn met het pakken van hun spullen voor de landing, kijkt Collins bezorgd toe, als een vader die op wereldreis gaat en afscheid neemt van zijn kinderen. Hij biedt aan om ’s nachts wakker te blijven.

‘Jullie moeten goed slapen en morgen fit die rotmaanlander in gaan,’ zegt hij, en voegt er zachtjes aan toe: ‘Ik vind dat het vandaag erg goed is gegaan. Als dat morgen en overmorgen ook zo is, gaat het gewoon lukken.’

De volgende dag, zondag 20 juli 1969, begint net zoals de dagen ervoor. De bemanning ontbijt met bacon, cornf lakes, vruchtensap en chocolademelk.

Tegen de middag baadt de maan in het felle zonlicht en neemt Collins afscheid van zijn twee collega’s, die intussen via een nauwe sluis in de maanlander zijn gekropen. Ze hebben het luik gesloten.

‘Kerels, rustig aan daar op de maan. Als ik jullie hoor zuchten en steunen, krijg je met mij te maken,’ waarschuwt hij goedmoedig via de radio. Met een druk op de knop ontkoppelt hij de Eagle – en daarmee ook zichzelf.

‘Oké, jullie zijn onderweg. Alles gaat volgens plan,’ bevestigt Collins. Een paar minuten lang draaien de twee ruimtevaartuigen in formatie om elkaar heen, maar dan onderbreekt de Eagle de dans, draait weg van de besturingsmodule Columbia en zet koers naar de Mare Tranquillitatis.

Collins blijft alleen achter en kan niets anders doen dan wachten totdat de Eagle weer terug is.

Onbekend alarm gaat ineens af

Armstrong en Aldrin staan, vastgemaakt met elastische gordels, in de maanlander die zich drie uur later ongeveer 15 kilometer boven het maanoppervlak bevindt. Het is tijd om de laatste, beslissende raketmanoeuvre uit te voeren die ze het laatste zetje zal geven op weg naar de maan.

Er is van tevoren bepaald wie wat doet. De gezagvoerder, Armstrong, zal de Eagle laten landen, terwijl de piloot van de maanlander, Aldrin, voortdurend de technische systemen in de gaten houdt.

Armstrong drukt op de startknop en de landingsmotor gaat aan. ‘Motor draait,’ zeggen Armstrong en Aldrin tegelijkertijd.

Terwijl de Eagle ondersteboven wegschiet, concentreert Armstrong zich op het maanoppervlak en zoekt het oriëntatiepunt. Hij ziet de bergen en kraters voorbijf litsen, een paar seconden eerder dan gepland.

De Eagle heeft een snelheid van zo’n anderhalve kilometer per seconde, dus de twee mannen gaan ongeveer drie kilometer van de beoogde plek vandaan landen. De computer heeft deze fout niet in de gaten.

Op 14 kilometer hoogte draait de Eagle zich langzaam in verticale positie, zodat de landingsradar in de richting van de maan wijst. De bemanning kan nu de aarde weer zien, die als een piepklein, lichtgevend puntje in de gitzwarte ruimte hangt.

De radar krijgt contact met de maan en de computer aan boord van de Eagle draait op volle toeren om de ontvangen informatie te verwerken.

Zeven minuten voor de landing horen Armstrong en Aldrin een noodsignaal. Op het computerscherm geven knipperende gele letters alarmcode 1202 aan – een code die ze nooit eerder hebben gezien. ‘Programmafout,’ meldt Armstrong het controlecentrum in Houston droog.

De NASA-mensen kennen hem door en door en horen de lichte trilling in zijn stem. Voor vertrek schatte Armstrong de kans dat de landing afgebroken zou worden op 50%, maar om zo dicht bij hun doel op te moeten geven, zou onverdraaglijk zijn.

Armstrong slaakt dan ook een zucht van verlichting als Houston, voor zijn gevoel een eeuwigheid later, reageert: ‘We’re GO on that alarm’ – negeer dat alarm, ga door met de missie.

Zo’n vier minuten geeft het computerscherm alarmcode 1202, maar plotseling ook de onbekende code 1201.

Het controlecentrum op aarde meldt de astronauten dat er niets aan de hand is, de computer is alleen overbelast.

‘Gewoon negeren. We’re GO.’ Als de alarmcodes eindelijk weg zijn, zijn de mannen nog maar 300 meter boven het maanoppervlak. Armstrong heeft geen tijd om te genieten van het imposante uitzicht, want de computer stuurt de maanlander blindelings naar een krater zo groot als een voetbalveld, omringd door rotsblokken zo groot als auto’s.

Hij schakelt meteen over op handmatige besturing. Met nog twee minuten te gaan moeten ze de krater ontwijken en een vlakker gebied vinden.

Hoe is het met de brandstof gesteld?’ vraagt Armstrong. Aldrin was zo druk bezig met het af lezen van de hoogte- en brandstofmeters dat het dreigende gevaar aan hem voorbij is gegaan. Hij antwoordt routinematig: ‘8%.’ ‘Oké, dit hier lijkt me wel een geschikte plaats,’ stelt Armstrong vast. ‘60 meter,’ meldt Aldrin.

Maar dan ontdekt Armstrong dat ook deze landingsplaats niet geschikt is. ‘We vliegen precies boven een krater... we moeten door,’ laat hij de mensen van het controlecentrum weten. Zij houden zich muisstil om de astronauten niet te storen in deze voor hen zo benarde situatie.

Stofwolken belemmeren het uitzicht

Als de Eagle op 30 meter hoogte is, is er nog maar voor 90 seconden brandstof.

Dan ziet Armstrong een vlak gebied voor zich, zo’n 60 vierkante meter groot, met aan de ene kant wat kleine kraters en aan de andere kant rotsblokken. Terwijl hij deze vlakte goed in het oog houdt, begint hij aan de landing, maar de stofwolken die de landingsmotoren van de Eagle doen opwaaien, belemmeren zijn zicht.

Haast zonder iets te zien stuurt hij de maanlander loodrecht omlaag. Het spant erom. De brandstof is bijna op, de landing kan niet meer worden afgebroken.

‘We hebben contact,’ zegt Aldrin plotseling en kijkt naar Armstrong, die de motor meteen stopzet. Zo zacht dat de astronauten het niet eens merken, zakken de poten van de Eagle in het maanstof.

Een ogenblik later volgen de eerste woorden vanaf het maanoppervlak, als Aldrin laat weten: ‘Descent Engine Command Override, off, engine alarm, off – 413 is in.

’In de helmen van de twee mannen tekenen zich langzaam twee grote grijnzen af en ze schudden elkaar opgelucht en hartelijk de hand.

En hier – 102 uur, 45 minuten en 42 seconden na de lancering – zegt Armstrong de woorden waar de hele wereld op heeft gewacht: ‘Houston, dit is Tranquility Base. The Eagle has landed.’

‘Roger, Tranquility. We bestierven het bijna van de spanning, maar nu kunnen we weer opgelucht ademhalen. Bedankt,’ meldt het controlecentrum en voegt daar nog aan toe dat dit niet alleen voor hen geldt, maar voor de hele wereld.

‘En ook voor de besturingsmodule,’ onderbreekt Collins, die het hele avontuur via de radio heeft gevolgd.

Armstrong is blij dat de landing gelukt is, maar het had weinig gescheeld of het was helemaal misgegaan: toen de Eagle eindelijk op de maan landde, was er nauwelijks nog brandstof om 20 seconden te vliegen.

Bovendien ergert het hem dat hij geen idee heeft waar ze zijn. Sinds de Eagle aan het begin van de landing uit koers raakte, heeft hij geen bekende kraters meer gezien.

Hij en Aldrin waren helemaal in beslag genomen door de onafgebroken stroom alarmcodes, dus nu speuren ze de horizon af, op zoek naar contouren die ze herkennen van de foto’s die de Apollo 10 twee maanden eerder gemaakt heeft. Tevergeefs.

Ze hopen nu dat Collins de Eagle kan vinden met zijn sextant voordat ze 21 uur later weer moeten opstijgen. Nu moeten ze er maar even mee leren leven dat ze op een onbekende plek zijn.

Volgens plan zouden de astronauten nu eerst slapen alvorens de Eagle te verlaten. Armstrong was het hiermee eens geweest, maar nu zijn ze de eerste mensen ooit op een andere planeet en lijkt het een absurd plan. Armstrong vraagt het controlecentrum dan ook of ze om 20.00 uur Houston-tijd, vijf uur eerder dan gepland, de Eagle mogen verlaten om de maan te betreden.

‘Dat komt goed uit, dan is het prime-time op tv,’ is het antwoord op aarde.

De weken vóór de landing had Aldrin zich al afgevraagd hoe hij dit historische moment het best luister kon bijzetten. Hij ging tot een eucharistieviering over, zoals het een gelovige ruimtevaarder betaamt. Hij pakt het zakje dat hij heeft meegenomen, een cadeau van een bevriende priester.

Daar haalt hij een flesje wijn uit, een beker en wat hosties en hij legt dit allemaal op een klaptafeltje in de cabine. Vervolgens sluit hij de microfoon aan.

‘Hier spreekt de piloot van de maanlander. Ik wil graag alle luisteraars, wie jullie ook zijn, vragen even stil te staan bij de gebeurtenissen van de afgelopen uren. Ik wil iedereen ook vragen om op zijn eigen manier God te bedanken.’ Terwijl Armstrong verbaasd toekijkt, gaat Aldrin in stilte door met zijn ceremonie en schenkt de wijn in de beker.

In de vrijwel gewichtloze ruimte vallen de druppels heel langzaam, bijna een voor een, in de beker. Dan slaat hij een pagina met citaten op uit het Evangelie van Johannes en verdiept zich in de religieuze teksten.

De president belt naar de maan

Neil Armstrong laat Aldrin maar zijn gang gaan. Hij heeft het zelf ook flink druk met de voorbereiding voor zijn eigen ceremonie. Journalisten hebben hem onophoudelijk gevraagd wat hij ging zeggen als hij de eerste stap gezet zou hebben op de maan.

Aan ideeën geen gebrek: er zijn vele voorstellen gedaan, van bijbelcitaten tot gedichten van Shakespeare.

Op weg naar de maan hebben Collins en Aldrin dit onderwerp uitvoerig besproken, maar Armstrong heeft nog niet besloten. Voor hem was de landing de belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis, de eerste keer dat een mens in contact komt met een andere planeet, maar hij is zich ervan bewust dat er mensen zijn die hier anders over denken.

Nu kan hij de beslissing niet langer voor zich uit schuiven. Hij verbaast zich over die ene kleine, maar enorm belangrijke stap, en dan gebeurt het. De woorden komen vanzelf. Nu weet hij wat hij gaat zeggen.

Vlak voor hun historische wandeling trekken de astronauten hun ruimtepakken aan. Als parachutespringers die zorgvuldig hun valschermen inpakken, lopen ze hun checklist na: laarzen, helm, handschoenen, ruimtepak.

Alles moet in een bepaalde volgorde. Het belangrijkst is de rugzak, het Portable Life Support-systeem dat essentiële dingen zoals water, zuurstof, een radio en een koelsysteem bevat.

Met een knop activeren de mannen hun luchtpompen, waarna ze het geruststellende gezoem van de machine horen – een geluid dat ze heel goed kennen van hun training.

In ruimtepak zijn Armstrong en Aldrin onafhankelijk en mobiel, ieder een klein, geïsoleerd en levend eiland op zich op de verder levenloze maan.

‘Het luik gaat open,’ laat Armstrong weten via de radio. En inderdaad, de dunne metalen deur van de Eagle opent zich, en terwijl Aldrin het luik vasthoudt, klimt Armstrong achterstevoren de ladder af.

Onderweg zet hij een tv-camera aan, en kort daarop klinkt het vanaf de aarde: ‘We hebben beeld.’ Voor de ogen van Aldrin en de wereld, die als betoverd toekijkt, klimt Armstrong de ladder af, langzaam en voorzichtig.

Wanneer hij de onderste trede heeft bereikt, laat hij even zijn linkerbeen in de ruimte hangen, en dan zet hij eindelijk voet op de maan.

‘Dit is een kleine stap voor een mens, een grote stap voor de mensheid,’ klinken zijn onsterfelijke woorden.

Voorovergebogen en aarzelend beweegt Armstrong zich als iemand die het lopen verleerd is, voetje voor voetje. Hij merkt al snel hoe licht en makkelijk het is om op de maan te lopen, zelfs met het dikke
ruimtepak aan.

Vanwege de geringe zwaartekracht weegt hij slechts 26 kilo en iedere stap die hij zet, verandert in een soort zwevende sprong. Het lijkt alsof iedere beweging in slow motion is.

Met zijn Hasselblad-camera neemt Armstrong de eerste foto’s van de maan, maar het controlecentrum herinnert hem eraan dat hij zich aan het programma moet houden en monsters moet verzamelen. Met een lepel graaft hij stof en stenen op en doet ze in een zakje.

‘Kan ik komen?’ vraagt Aldrin even later, en 14 minuten na Armstrong verlaat ook Aldrin de Eagle.

‘Ik moet even het luik dicht doen. Ik zal oppassen dat ik het niet per ongeluk in het slot laat vallen,’ grapt hij. ‘Lijkt me een goed idee,’ antwoordt Armstrong met een glimlach en hij verwelkomt zijn collega: ‘Mooi hè? Schitterend uitzicht heb je hier.’ ‘Schitterende woestijn,’ corrigeert Aldrin.

De tweeënhalf daarna uur volgen de astronauten een strak schema: experimentele wetenschappelijke apparatuur opstellen, stenen en stof verzamelen en meer foto’s maken. Maar eerst is het tijd voor een ceremoniële taak: het planten van de Amerikaanse vlag, de Stars and Stripes, in de maanbodem.

De beide mannen vouwen de vlag uit, maar tot hun verbazing valt het niet mee om de vlaggenstok stevig in de rotsachtige bodem te duwen.

Kort nadat ze weer met hun werkzaamheden zijn begonnen, laat het controlecentrum in Houston weten dat president Richard Nixon met ze wil praten. ‘Hallo Neil en Buzz,’ zegt hij.

‘Ik bel vanuit het Oval Office in het Witte Huis. Dit is zonder twijfel het belangrijkste telefoongesprek dat ooit gevoerd is. Een groots ogenblik in de geschiedenis van de mensheid was iedereen op aarde verenigd. We zijn allemaal even trots op wat jullie gedaan hebben en bidden dat jullie veilig op aarde zullen terugkeren.’

‘Dank u, meneer de president. We beschouwen het als een enorme eer om hier te zijn en niet alleen de Verenigde Staten, maar alle vredelievende mensen op aarde te mogen vertegenwoordigen,’ zegt Armstrong voordat hij weer aan het werk gaat.

Gedurende de rest van de maanwandeling zijn Armstrong en Aldrin druk bezig. De tijd vliegt en voordat ze de nieuwe planeet goed hebben leren kennen, moeten de mannen terug naar de Eagle.

Tocht duurde acht dagen

Ze vullen de cabine met zuurstof en doen hun helm af. Tot hun verbazing merken ze nu dat de maan een geur heeft. De stof van hun ruimtepakken heeft een scherpe, ondefinieerbare geur die nog het meest doet denken aan natte as of kruit.

Collins is de eenzaamste mens in het heelal

Terwijl zijn collega’s vlak voor vertrek uitrusten, cirkelt de Columbia met Michael Collins als eenzame ontdekkingsreiziger in een baan rond de maan.

In de hele geschiedenis van de mensheid is er nooit iemand zo alleen geweest, maar Collins geniet van zijn eenzaamheid. Voor de geroutineerde voor­malig testpiloot is dit de ultieme vorm van vrijheid: in zijn eentje, zwevend in een ruimtevaartuig dat hij volledig onder controle heeft.

Wanneer Collins zich aan de achterkant van de maan bevindt en 48 minuten buiten bereik van het controlecentrum is, voelt hij zich als de meest vrije persoon in het heelal.

Eenzaam, maar vrij, en met genoeg tijd voor zijn eigen gedachten: ‘Welbeschouwd zijn er drie miljard mensen op aarde en twee aan de andere kant van de maan. Maar aan deze kant van de maan is er maar één, en God weet wat nog meer,’ denkt hij.

Het uur van de waarheid nadert, het moment waarop de Eagle en de Columbia na een etmaal weer herenigd zullen worden. Collins wordt nog steeds geplaagd door de nachtmerrie die hem al een half jaar achtervolgt: als er iets misgaat en de Eagle verongelukt, wacht hem een wel heel eenzame reis terug naar huis.

Vanuit zijn positie achter het raam van de Columbia lijkt onze blauwe planeet zo oneindig ver weg dat hij hem met zijn duim kan bedekken. De gedachte aan een eenzame terugkeer is bijna ondraaglijk.

‘Als ze niet kunnen opstijgen, of als ze neerstorten, beroof ik me niet van het leven. Ik ga dan naar huis, maar ik zal wel voor het leven getekend zijn,’ spookt het door zijn hoofd.

Start boezemt Armstrong angst in

De overtuiging van Aldrin dat alles goed zal gaan, deelt Armstrong niet. Nu het aftellen is begonnen, is hij bang dat ze de afstand met de lanceringsmotor niet kunnen overbruggen.

Op aanraden van de ontwerpers heeft het toestel een elektrisch startmechanisme, zelf had hij liever een mechanische oplossing gehad, zodat hij en Aldrin de motor handmatig zouden kunnen starten, mocht er iets misgaan.

Aldrin zegt: ‘9, 8, 7, 6, 5, abort stage, engine arm, ascent, proceed,’ en Armstrong drukt op de startknop. Het lijkt een eeuwigheid, maar een fractie van een seconde is het doodstil. Dan komt de Eagle onder hels kabaal met een soepele, krachtige beweging los.

‘We zijn onderweg!’ jubelt Aldrin als ze de Mare Tranquillitatis steeds kleiner zien worden.

Drie uur later overspoelt ook Collins een golf van opluchting als hij een kleine zwarte stip ziet verschijnen. De Eagle komt dichterbij en wordt zichtbaar groter: de mooiste aanblik van de hele missie, zegt hij later.

Terwijl hij de Columbia in de juiste positie draait voor de koppeling, maakt Collins van de gelegenheid gebruik om deze gedenkwaardige setting te fotograferen.

‘Ik zie de aarde achter jullie – dit is fantastisch,’ zegt hij via de radio terwijl hij de Eagle, de maan en op de achtergrond de oneindig kleine, blauw-witte aarde in één foto vereeuwigt. Het enige wat ontbreekt, is de fotograaf zelf.

‘Pak aan, die peperdure dozen,’ roept Armstrong als de Eagle en de Columbia een paar minuten later gekoppeld zijn.

Voorzichtig geeft hij Collins twee containers met in totaal 21,3188 kilo aan maanmonsters. Zelfs in gewichtloze toestand verbaast Collins zich over het gewicht ervan.

In de verzegelde containers liggen kleine stukjes van een andere planeet. Binnenkort zullen ze onderzocht worden door een heel leger van wetenschappers.

Benen van rubber door zwaartekracht

Op donderdagmiddag 24 juli, slechts 200 uur na de lancering, springen Armstrong, Aldrin en Collins vanuit een helikopter op het vliegdekschip de USS Hornet.

Van top tot teen gekleed in hun vormeloze en grauwe isolatiepakken lijken ze wel wezens van een andere planeet, wat ze ook eigenlijk zijn.

Met benen van rubber door de plotselinge invloed van de sterke zwaartekracht die de aarde heeft, lopen ze naar een container die op een camper lijkt. Hier worden ze enige weken geïsoleerd uit vrees voor besmetting met maanbacteriën.

De isolatiecontainer is comfortabel ingericht, maar het wachten duurt lang. Om de tijd te verdrijven zien de drie astronauten op video-opnames hoe miljoenen mensen op het puntje van hun stoel ademloos de eerste stappen van Armstrong en Aldrin op de maan volgen.

Pas nu dringt de omvang van hun prestatie tot ze door: terwijl zij 384.400 kilometer ver weg druk bezig waren met hun werk, ging er een uitzinnige golf van vreugde over de hele planeet.

Aldrin kijkt langzaam weg van het zwart-witscherm en zegt droog tegen Armstrong: ‘Neil, ik ben bang dat we het feestje gemist hebben.’

Na het succes van de Apollo 11 is de stemming in heel Amerika uitgelaten, maar de NASA gaat aan de slag. Er staan nog meer missies op het programma en het echte onderzoek van de maan moet eigenlijk nog beginnen.

De Eagle is immers zes kilometer van de plek geland die geologen als landingsplaats hadden uitgezocht. Als maanlanders hun doel voorbijschieten, heeft hun werk weinig zin gehad.