50 jaar geleden dachten we nog dat Mars een koude, dode rotswoestijn was, waar leven nooit een kans heeft gehad.
Dat beeld veranderde totaal toen in 1976 twee Amerikaanse Viking-sondes foto’s van de planeet naar de aarde stuurden. Daarop waren duidelijk contouren te zien van voormalige meren, rivieren en oceanen.
Waar vloeibaar water is, kan ook leven zijn, en Mars is daarom een ideale kandidaat in de zoektocht naar het antwoord op een van de grootste vragen van de wetenschap: is er ook leven ontstaan buiten de aarde, of zijn we alleen in het heelal?
Sinds de Viking-sondes hebben we een groot aantal ruimtesondes, satellieten en rovers naar Mars gestuurd om die vraag te beantwoorden. En steeds meer vondsten duiden erop dat de rode planeet daadwerkelijk leven heeft gekend – en dat mogelijk nog steeds doet. Dit zijn de vijf grootste mijlpalen in de zoektocht naar het definitieve bewijs.
1996: foto’s van microben
De meteoriet ALH 84001 is gevonden in Antarctica. Hij bevat vormen die lijken op versteende bacteriën.
Meteoriet bevat mogelijke fossielen
Wie deed de ontdekking?
NASA-wetenschappers baarden opzien toen ze in 1996 aankondigden dat de Marsmeteoriet ALH 84001 bewijs bevatte voor leven op Mars.
Wat werd er ontdekt?
Onderzoek van de steen wees uit dat die 4 miljard jaar geleden werd gevormd in een waterrijke omgeving op Mars. De steen bevatte structuren die lijken op versteende bacteriën. Ook bevatte de meteoriet koolstofbolletjes en magnetietkristallen, die gevormd kunnen zijn door bacteriën op Mars.
Hoe zeker is het bewijs?
Nu denken de meeste wetenschappers dat de mogelijke tekenen van leven in ALH 84001 afkomstig zijn van aardse verontreiniging of anorganische chemie.
2008: voedselbronnen voor bacteriën
In 2008 vond de kleine graver Phoenix zouten waar bacteriën zich mee zouden kunnen voeden.
Graver vindt voedsel voor bacteriën
Wie deed de ontdekking?
NASA’s Phoenix Mars Lander was een kleine graver die actief was in het noordelijke laagland Vastitas Borealis. Hij moest vaststellen of de bodem van Mars ijs bevat.
Wat werd er ontdekt?
Phoenix vond niet alleen ijs, maar ook perchloraten, die als voedsel kunnen dienen voor bacteriën. Deze zouten kunnen bovendien water vloeibaar houden bij -72°C. Met zowel voedsel als water zouden bacteriën kunnen gedijen.
Hoe zeker is het bewijs?
Uit tests blijkt dat aardse bacteriën in Marsachtige omstandigheden niet kunnen leven van perchloraten. Maar wellicht zijn Marsbacteriën sterker.
2012: mogelijke resten van cellen
De rover Curiosity rijdt nog steeds door de Galekrater, waar miljarden jaren geleden een groot meer was.
Kraters bevatten bouwstenen van leven
Wie deed de ontdekking?
De NASA-rover Curiosity, die in 2012 in de Galekrater landde, vond meerdere tekenen van vroeger leven op Mars.
Wat werd er ontdekt?
De krater bevatte ooit een groot meer, en in boormonsters detecteerde de rover organische moleculen die lijken op de vetzuren in de celwanden van bacteriën. De monsters bevatten ook stoffen die doen denken aan de bouwstenen van aardolie en -gas. Hier op aarde worden die twee voornamelijk gevormd door plankton op de bodem van ondiepe zeeën.
Hoe zeker is het bewijs?
Het is een sterke aanwijzing dat Mars in zijn natte begintijd leven kende, maar zeker is dat niet.
2015: vreemde methaanuitstoot
De Trace Gas Orbiter-satelliet zoekt naar methaan in de Marsatmosfeer. Het gas kan duiden op huidig leven.
Methaan is mogelijk afkomstig van leven
Wie deed de ontdekking?
De rover Curiosity ontdekte lokale sporen van methaan, die nu worden onderzocht door de ESA-satelliet Trace Gas Orbiter.
Wat werd er ontdekt?
De mysterieuze methaanuitstoot die de rover in de Galekrater mat, kan uitwaseming uit de bodem zijn of afkomstig zijn van levende methaanbacteriën, die vooral in de zomer actief zijn. Dat er nog geen methaan in de Marsatmosfeer is waargenomen, kan komen doordat het gas wordt afgebroken terwijl het opstijgt.
Hoe zeker is het bewijs?
Onzeker. De concentraties methaan moeten hoger zijn om te kunnen vaststellen of de oorsprong biologisch is.
2033: veelbelovende boorkernen
Deze boorkern bevat mogelijk bewijs voor leven op Mars. Daar komen we achter als hij in 2033 terugkeert naar de aarde.
Boormonsters kunnen uitsluitsel geven
Wie doet de ontdekking?
De NASA-rover Perseverance is nu actief in de Jezerokrater, die 3,5 miljard jaar geleden werd bedekt door een meer en een rivierdelta. Hij moet 43 boorkernen nemen.
Wat wordt de ontdekking?
Aan de rand van de rivierdelta heeft Perseverance kernen uitgeboord in modderstenen met veel organische moleculen van mogelijk biologische oorsprong. Nu boort de rover in de delta zelf. Hier op aarde krioelen rivierdelta’s van leven, dus de hoop is dat de boorkernen versteende microben bevatten.
Wanneer krijgen we het bewijs?
NASA en ESA willen in 2033 30 boorkernen naar de aarde halen voor onderzoek.
Mars was meermaals een blauwe planeet
Lang dachten we dat Mars al 3,5 miljard jaar een ijskoude woestenij is. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Nieuwe satellietmetingen laten zien dat het water aan de oppervlakte (en de kans op leven) diverse malen is teruggekeerd. Lees hier over de verrassende resultaten.