5 planeten met extreem weer
Wolken van robijnen en regen van ijzerdruppels. Nieuwe, scherpe telescopen bieden een blik op exoplaneten miljarden kilometers van ons vandaan. En het weer heeft niets weg van dat op aarde.
1. Wolken robijnen en saffieren lichten op
Op 1040 lichtjaar van de aarde vandaan fonkelt de exoplaneet HAT-P-7b met wolken van robijnen en saffieren.
Dat denken astronomen die het weerkaatste licht van de planeet hebben onderzocht.
De atmosfeer bevat het mineraal aluminiumoxide, dat in kristalvorm korund heet en de basis vormt voor saffieren en robijnen.
In 2016 vond een Brits onderzoeksteam van de University of Warwick met behulp van de ruimtetelescoop Kepler bovendien aanwijzingen dat er dagelijks wolken en stormen op de planeet zijn.
De ‘koude’ nachtlucht van circa 1900 °C botst namelijk met de daglucht van 2500 °C.
Dit temperatuurverschil wordt veroorzaakt doordat de gasreus een zogeheten gebonden rotatie heeft, waardoor hij altijd met dezelfde kant – de dagzijde – naar zijn hete ster toe is gekeerd.
2. Gitzwarte planeet slorpt 99,9% van het licht op
Gitzwart. Dat is de realiteit op de lichtschuwe exoplaneet TrES-2b.
Volgens astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics en de Princeton University ‘slorpt de planeet tot 99,9 procent van het sterrenlicht op dat erop valt’.
Daarmee heeft TrES-2b het record als donkerste van de bekende exoplaneten.
De atmosfeer heeft dan ook een hoog gehalte lichtabsorberende stoffen in gasvorm: titaandioxide, natrium en kalium. Maar zo veel licht kunnen die niet absorberen, dus er wordt nog gezocht naar een nadere verklaring.
3. Glasstormen razen rond met 8600 km/h
HD 189733 b is net als de aarde een blauwe planeet, maar niet door water.
Volgens astronomen komt de blauwe kleur van silicaatdeeltjes, een soort glasscherfjes. In 2015 berekenden onderzoekers van de Britse University of Warwick dat de windsnelheden de 8600 km/h bereiken.
Ze maten hoeveel licht de natriummoleculen in de atmosfeer absorbeerden en hoe dat veranderde tijdens de omloop van de planeet om de ster. Uit de verschuiving blijkt hoeveel de moleculen verplaatst zijn, en dus hoeveel hun snelheid – en de windsnelheid – bedraagt.
4. Het regent ijzerdruppels op de gasreus
Het regent druppels van gesmolten ijzer op de Jupiterachtige exoplaneet OGLE-TR-56b. In theorie althans.
De atmosfeer van de gasreus bevat namelijk ijzeratomen, en omdat het er 1700 °C heet kan worden, kan dit ijzer wolken vormen.
In principe kan daar neerslag in de vorm van ijzerdruppels uit komen. De planeet werd ontdekt in 2002 en het jaar daarna is zijn bestaan bevestigd.
Uit metingen bleek dat OGLE-TR-56b slechts 29 uur doet over een rondje om zijn ster. Een jaar duurt er dus maar 29 uur en is een van de kortste van het heelal.
5. Hitte creëert staart van 200.000 km
De gasreus Osiris bevindt zich zo dicht bij zijn ster dat de hitte zijn atmosfeer verandert in een komeetachtige staart.
Met de Hubbletelescoop hebben onderzoekers het waterstofgehalte in de staart gemeten door te kijken naar de dosis ultraviolet licht die de stof van de ster absorbeert, de Lyman-alpha-lijn geheten.
Als de planeet voor de ster langs trekt, wordt het licht gedempt.
De onderzoekers hebben berekend dat een dip in het licht van de ster wil zeggen dat er een wolk waterstof die 15 procent van het oppervlak van de ster beslaat, voorlangs trekt.
Volgens de onderzoekers is de staart 200.000 km lang en bevat hij ook zuurstof en koolstof. De staart verlaat de planeet vermoedelijk met een snelheid van zo’n 100 km/s.