Wetenschappers: Zo komt plastic in je lichaam
Microplastics zijn overal. Nu laat een onderzoek zien hoe de plasticdeeltjes in onze bloedbaan terechtkomen.
Mikroplastics zijn gedefinieerd als plasticeeltjes met een diameter van 5 mm of minder. De laatste jaren luiden wetenschappers de alarmbel over microplastics in de natuur en het menselijk lichaam.
Toen de term ‘microplastics’ in 2004 voor het eerst werd gebruikt om plasticdeeltjes onder de 5 mm aan te duiden, was hun invloed op het milieu en onze gezondheid nog niet bekend.
Sindsdien zijn er plasticdeeltjes aangetroffen op de bodem van de diepste plek ter wereld, de Marianentrog, de top van de Mount Everest en in de menselijke bloedbaan.
Wetenschap in Beeld schreef eerder over verrassende hoeveelheden microplastics in de lucht, nadat vorig jaar voor het eerst plastic in het bloed van een mens werd gevonden.
Nu hebben Japanse onderzoekers in kaart gebracht hoe microplastics in onze bloedbaan terechtkomen en hoe het lichaam daarop reageert.
Het onderzoek richt zich op polystyreen, dat wordt verwerkt in voedselverpakkingen, en nanobuisjes, die o.a. worden gebruikt in sportuitrusting en elektronica, en laat voor het eerst zien hoe plastics op moleculair niveau het menselijk lichaam binnendringen.
Op het bord en in de lucht
Volgens het onderzoek zijn er twee hoofdroutes waarlangs de deeltjes het lichaam binnenkomen: we slikken ze in en we ademen ze in.
Microplastics kunnen via de spijsvertering opgenomen worden als je bijvoorbeeld vis eet die de deeltjes bevat.
In een onderzoek naar voedingswaren in Italië in 2020 vonden onderzoekers microplastics in fruit en groenten, die ze waarschijnlijk uit de grond hebben opgezogen.
Een ander onderzoek vond sporen van microplastics in Duits drinkwater.
Microplastics komen in ons drinkwater en voedsel terecht. De deeltjes zijn echter zo klein dat we ze niet met het blote oog kunnen zien.
Wat is microplastic?
Microplastics kunnen ook het lichaam binnendringen via de ademhaling.
Plastic deeltjes, vooral uit textiel als kleding en tapijten, zweven in de lucht zonder dat ze met het blote oog zichtbaar zijn. Dit geldt vooral binnenshuis.
Deze deeltjes vormen mogelijk een groter probleem dan de deeltjes die we via ons voedsel binnenkrijgen.
Een onderzoek van de University of Plymouth vergeleek de hoeveelheid microplastics in mosselen met die in een gemiddeld huis.
De conclusie is dat de kans dat het lichaam microplastics opneemt via de lucht in huis veel groter is dan het risico dat we microplastics via voeding binnenkrijgen.
Plastic kan ontstekingen veroorzaken
Zodra het microplastic de bloedbaan bereikt, wordt het opgeslokt door macrofagen.
Macrofagen zijn witte bloedcellen die vreemde materialen onschadelijk maken als onderdeel van de immuunreactie van het lichaam.
Een receptor op macrofagen, TIM4, bindt zich aan het microplastic in een poging het af te breken.
Als TIM4-receptoren beschadigd raken tijdens het binden aan de microplastics, veroorzaakt de afweer een ontstekingsreactie in het lichaam.
Microplastic is een lichaamsvreemde stof die we niet kunnen verteren of opnemen. Daarom kan het irritatie in het lichaam veroorzaken.
In veel gevallen blijft de receptor echter intact wanneer deze zich bindt aan het microplastic en ontstaat er geen ontsteking. Volgens het onderzoek blijft het microplastic echter wel in het lichaam aanwezig.
Of de receptor beschadigd raakt, hangt af van het type, de grootte en de vorm van het microplastic.
Gevaarlijke organen
Dierproeven duiden erop dat de plasticdeeltjes zich in het ergste geval kunnen nestelen in de vitale organen.
Experimenten met muizen hebben aangetoond dat blootstelling aan microplastics het darmstelsel kan verstoren, ontstekingen kan veroorzaken, de kwaliteit van het sperma kan aantasten, de testosteronspiegel kan verlagen en een negatieve invloed kan hebben op het leervermogen en het geheugen.
Een onderzoek van de Universiteit Leiden toont aan dat de minuscule deeltjes kippenembryo’s zodanig kunnen aantasten dat er misvormingen van het zenuwstelsel, het hart en de ogen optreden.
Volgens het Japanse onderzoek ontbreekt het nog aan overtuigende resultaten die aantonen of microplastics zich over een lange periode in onze organen ophopen.
In je eigen leven kun je blootstelling aan plastic verminderen door goed op te letten in de supermarkt en de kledingwinkel. Je kunt producten en voedsel kopen die niet in plastic zijn verpakt, je eigen tassen meenemen en hergebruiken en plastic waterflessen vermijden. Als je je garderobe moet vernieuwen, kies dan voor merken die hemden, broeken en t-shirts van plasticvrij materiaal maken.