Wat is snus?
Snus (spreek uit ‘snuus’) is een rookvrij tabaksproduct met nicotine, dat begin 18e eeuw is uitgevonden in Zweden. Het begon als een variant van snuiftabak: een soort fijngehakte tabak, die oorspronkelijk ook gesnoven werd.
Maar anders dan snuiftabak is snus vochtig. Je kunt er een balletje van rollen en dat onder je bovenlip of op een andere plaats in je mond duwen.
Later werd snus geleverd in handige papieren zakjes – een soort theezakjes, maar dan kleiner. Op dit moment gebruikt 20 procent van de Zweden snus. Het percentage rokers ligt lager.
Snus is overgeslagen naar andere Scandinavische landen, en het gebruik neemt toe. Zo gebruikt 20 procent van de Noorse mannen dagelijks snus.
In de groep 14- tot 24-jarigen in Finland en Estland stijgt het gebruik van snus en aanverwante producten.
Er zijn meerdere producten die soms snus genoemd worden.
- Echte snus: Fijngesneden, vochtige tabak, los of in kleine zakjes. Er zijn verschillende sterkten.
- Pruimtabak: Grofgesneden tabak waarop gekauwd wordt.
- Nicotinezakjes: Lijkt op snus, maar bevat geen tabak, maar een poeder met nicotine, smaakstoffen, plantaardige vezels, zout en water.
In alle EU-landen behalve Zweden zijn de verkoop en import van traditionele snus sinds 1992 verboden. Daarom zijn in deze landen vaak alleen rookvrije producten zonder tabak verkrijgbaar.
De regelgeving verschilt per land. De verkoop van snus met tabak is in principe verboden in de EU, maar Zweden heeft een uitzondering bedongen. Nicotinezakjes zonder tabak zijn bij ons wel legaal te koop.
Hoe werkt snus?
Bij snus en vergelijkbare producten gaat het om de stimulerende werking van de tabak.
Dit effect komt vooral van nicotine, maar ook stoffen als ethanal kunnen eraan bijdragen.
Zo wekt snus een ontspannen gevoel op
1. Een snuszakje wordt in de mond geplaatst, meestal onder de bovenlip. Het speeksel onttrekt de stoffen eraan, net zo lang tot het zakje geen smaak meer heeft.
2. Traditionele snus geeft naast nicotine ook nitrosaminen en kleine hoeveelheden arsenicum en lood af. Die stoffen zijn kankerverwekkend, terwijl nicotine verslavend is.
3. Via de slijmvliezen in het tandvlees en de mond belanden de stoffen binnen een paar minuten in het bloed. In de hersenen activeert nicotine het beloningssysteem, dat het ‘gelukshormoon’ dopamine produceert.
Hoeveel nicotine bevat snus?
Het gehalte nicotine in snus wisselt sterk. Gemiddeld bevat een normaal snuszakje 8 milligram nicotine per gram tabak. Maar sterke varianten kunnen wel 43 mg per g bevatten.
In nicotinezakjes zit meestal minder nicotine. De concentratie wisselt zo tussen de 2 en 7 mg, afhankelijk van het merk.
Het nicotinegehalte, de bestanddelen en de concentraties ervan in nicotinezakjes verschillen.
Is snus schadelijk?
Als je gedurende langere tijd regelmatig snus in je mond hebt, kun je last krijgen van tandvleesontsteking en parodontitis, tanduitval, gaatjes en verkleuringen.
Volgens de Amerikaanse Food & Drug Administration bevat snus bovendien in totaal ruim 4000 chemicaliën, waarvan er meer dan 30 in verband worden gebracht met een verhoogd risico op kanker. Bij zo’n 2300 Amerikanen wordt jaarlijks mond-, keel- of alvleesklierkanker geconstateerd door het gebruik van rookvrije tabaksproducten.
Daarnaast lijkt snus ook het risico op hart- en vaatziekten te verhogen.
Maar vergeleken met het roken van sigaretten lijkt snus een stuk minder gevaarlijk, o.a. omdat er geen sprake is van verbranding, waardoor bij sigaretten een deel van de gifstoffen vrijkomt.
Bovendien is passief roken bij snus geen factor. Daaraan overlijden jaarlijks 880.000 mensen.
Het is niet duidelijk wat het verschil in gezondheidsrisico is tussen snus en nicotinezakjes. Het staat wel vast dat nicotine lichamelijk en geestelijk verslavend is en de ontwikkeling van de hersenen bij jongeren onder de 20 remt.
Zo laat onderzoek zien dat nicotine de activiteit verandert in hersengebieden waar aandacht, leren en geheugen zetelen.
VIDEO: Zie het blijvende effect van nicotine op hersencellen.
Met zogeheten biosensoren wisten Amerikaanse onderzoekers in 2019 aan te tonen dat nicotine de hersencellen blijvend aantast doordat de receptoren aan het celoppervlak die de nicotine opnemen, ook ín de cellen zelf zitten.