Vooraanstaand onderzoeker op haar vakgebied: Dit moet je weten over hart- en vaatziekten
Mannen en vrouwen hebben vaak niet dezelfde symptomen van hart- en vaatziekten. Let daarom op verschillende waarschuwingssignalen, adviseert een deskundige.
In veel opzichten is het hart het belangrijkste orgaan in het lichaam.
Zo pompt het bloed rond, zodat onze spieren zuurstof en voedingsstoffen krijgen – daarom is een gezond hart ook cruciaal voor het vooruitzicht op een lang en gezond leven.
Onze moderne levensstijl staat dit alleen vaak in de weg, vertelt Karin Schenck Gustafsson, hoogleraar en hartspecialist aan het Karolinska Institutet in Zweden.
Daarom is het niet verwonderlijk dat hart- en vaatziekten in veel landen bijna een epidemie zijn geworden, waarbij elk jaar miljoenen mensen sterven aan hartaandoeningen.
Maar wat de hartonderzoeker nog meer verbaast, is de blinde vlek die onze kennis van hartaandoeningen al jaren kenmerkt.
Vrouwen hebben vaak heel andere en minder uitgesproken symptomen van hartkwalen dan mannen – en dit kan een grote invloed hebben op de opsporing en behandeling ervan.
Daarom wijdt Karin Schenck Gustafsson haar onderzoek aan sekseverschillen in de behandeling van hartaandoeningen – en de best mogelijke preventie van hart- en vaatziekten in de brede bevolking.
Dit zijn haar beste adviezen:
Wat zou iedereen moeten weten over de preventie van hart- en vaatziekten?
Een belangrijke boodschap is dat het loont om je risicofactoren te behandelen, want als je dat doet, leef je langer.
Een ander punt is dat mannen en vrouwen niet altijd hetzelfde zijn wat betreft de manier waarop we worden beïnvloed door hart- en vaatziekten – en daarom ook vaak verschillend reageren op behandeling en medicatie.
Vrouwen kunnen bijvoorbeeld andere symptomen hebben dan mannen bij een myocardinfarct (een bloedprop in het hart). In plaats van de klassieke pijn op de borst ervaren veel vrouwen andere, meer atypische symptomen, zoals kortademigheid.
Vrouwen kunnen ook last hebben van diabetes of een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, of zwangerschapsvergiftiging, die het risico verhogen dat vrouwen op de lange termijn hart- en vaatziekten ontwikkelen.
En dan is er nog wat we in de geneeskunde het ‘gebrokenhartsyndroom’ noemen – een door stress veroorzaakt hartfalen dat ooit in Japan werd ontdekt en dat bijna uitsluitend vrouwen treft.
Over de expert ...
- Karin Schenck-Gustafsson is emeritus hoogleraar en adviserend arts aan het Karolinska Institutet en het Karolinska UMC in Zweden.
- Ze richtte een centrum voor gendergeneeskunde op aan het Karolinska Institutet, een van de eerste plaatsen ter wereld die de invloed van gender in de geneeskunde in kaart brengt.
- Ze heeft bijgedragen aan tal van artikelen over hart- en vaatziekten en is vooral geïnteresseerd in hartaandoeningen, symptomen en mogelijke behandelingen bij vrouwen.
Wat kunnen we doen om het risico op hart- en vaatziekten zo klein mogelijk te maken?
Hoewel mannen en vrouwen verschillen in symptomen en ziekteomstandigheden, zijn veel risicofactoren gemeenschappelijk als het gaat om een hartaanval (een hartaanval treedt op wanneer de bloedtoevoer naar de hartspier plotseling wordt geblokkeerd, red.), beroerte en hartfalen.
Een belangrijke risicofactor is hoge bloeddruk, een veelvoorkomende aandoening. In Zweden heeft de helft van de bevolking boven de 60 jaar een hoge bloeddruk en het is heel belangrijk om die te behandelen. Ook een hoog cholesterolgehalte vormt een groot risico op hart- en vaatziekten.
Belangrijkste doodsoorzaak hangt af van het land
Verder wordt diabetes in verband gebracht met een verhoogde ziektekans, net als obesitas, roken en ander tabaksgebruik. Dat soort dingen moeten we dan ook vermijden.
Lichaamsbeweging is belangrijk, of het nu een rondje in de sportschool is of een wandeling. Zelfs op 90-jarige leeftijd is het voor veel mensen mogelijk om dagelijks aan enige vorm van lichamelijke activiteit te doen – en het maakt een verschil voor het hart. Ooit dachten we dat als je een hartinfarct had gehad, je zes weken in bed moest blijven, maar dat was een volledig verkeerde aanname. Tegenwoordig weten we beter.
Een andere belangrijke risicofactor is stress, maar het kan moeilijk zijn om je stressniveau onder controle te houden. We weten echter dat stress, vooral in het gezin, slecht is voor het hart en zelfs slechter dan werkgerelateerde stress. En dit geldt vooral voor vrouwen.
Wat is een goed advies voor mensen die hart- en vaatziekten willen voorkomen?
Naast het bewustzijn van de eerdergenoemde risicofactoren zou ik mensen adviseren om hun oudere familieleden te vragen naar hun medische geschiedenis. Als je bijvoorbeeld een ouder hebt die voor zijn of haar 60e een hartinfarct heeft gehad of plotseling is overleden, zouden de alarmbellen moeten gaan rinkelen.
Ook als iemand in je familie een hoge bloeddruk of een hoog cholesterol heeft, moet je je laten controleren door je huisarts. Want al kunnen we nog zo veel beïnvloeden met onze levensstijl, je genen spelen ook een belangrijke rol bij het risico op hartaandoeningen.
Zijn er gewoontes waar we dagelijks op moeten letten om hart- en vaatziekten op de lange termijn zo goed mogelijk te voorkomen?
Ja, die zijn er. Wat je eet is ontzettend belangrijk. Vermijd verzadigd vet en volg de principes van het mediterrane dieet, waarbij je veel groenten, fruit, vis en garnalen binnenkrijgt.
En beperk je vleesinname tot een minimum; als volwassene is één keer per week vlees eten eigenlijk al voldoende.