Shutterstock
Vis kwik zware metalen

Verrassende, nieuwe kennis over vis en kwik

De zorg waarschuwt zwangere vrouwen om niet te veel vis te eten vanwege het kwik. Maar het is niet slecht voor de gezondheid, zeggen Britse onderzoekers.

Kwik is een zwaar metaal dat onomkeerbare schade aan het zenuwstelsel van het ongeboren kind zou aanrichten, met het risico van een tragere leergang en ontwikkeling. Daarom adviseren gezondheidsautoriteiten wereldwijd zwangere vrouwen om minder vis te eten en vis als tonijn en zalm helemaal te laten staan. Die staan hoger in de voedselketen en bevatten daarom meer kwik dan vis lager in de keten.

Maar volgens Britse onderzoekers van de universiteit van Bristol is het onwaarschijnlijk dat het kwikgehalte in het lichaam van een aanstaande moeder schadelijke gevolgen heeft voor haar ongeboren kind – zolang ze maar vis eet ... De onderzoekers leggen uit dat vis ook een natuurlijke mix van andere stoffen bevat, waaronder omega 3-vetzuren, jodium, vitamine D en selenium – een bron van bescherming.

Geen schadelijke effecten

Het enigszins verrassende onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift NeuroToxicology, staat in schril contrast met het voedingsadvies dat zwangere vrouwen in de loop der jaren hebben gekregen over vis.

De Britse onderzoekers volgden 4131 zwangere vrouwen uit een geïndustrialiseerd gebied in het zuidwesten van Engeland waar de bevolking niet veel vis eet. Ook bestudeerden ze een grote groep vrouwen op de Seychellen, waar bijna alle zwangere vrouwen vis eten.

Door de twee groepen met elkaar te vergelijken, zagen de onderzoekers een opzienbarend verschil. Bij de zwangere vrouwen die geen vis aten, had het kwikgehalte in hun lichaam een schadelijk effect op de foetus. Maar bij de zwangere vrouwen die regelmatig vis aten, waren er geen aanwijzingen dat het kwikgehalte in hun bloed een schadelijk effect had op de foetus. Integendeel, de kinderen van de visetende vrouwen vertoonden tekenen van een betere hersenactiviteit in vergelijking met de kinderen van vrouwen die geen vis aten.

Volgens professor Jean Golding, een van de onderzoekers achter de studie, is het advies voor visconsumptie tijdens de zwangerschap aan verandering toe.

’Belangrijk is dat er niet gewaarschuwd wordt tegen het eten van bepaalde vissoorten. Er is geen bewijs dat deze vissen een schadelijk effect hebben. En de huidige richtlijnen kunnen verwarring zaaien bij zwangere vrouwen. Het advies zou moeten zijn om minstens twee keer per week vis te eten, waarvan één keer vette vis,’ aldus Jean Golding.

Selenium verdwijnt uit het lichaam

Een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van de gezondheidseffecten van kwik is dr. Nicholas Ralston van het Lake Region State College in North Dakota, VS. Hij legt uit dat kwik op zich niet schadelijk is, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht. De schadelijke effecten ervan worden eerder veroorzaakt doordat kwik selenium in de hersenen bindt. Selenium is betrokken bij de vorming van meer dan 25 seleniumafhankelijke enzymen, selenoproteïnen genaamd, die de hersencellen moeten beschermen.

’Het is misleidend om te spreken van kwikvergiftiging. Het is eerder een schadelijk seleniumtekort. Het negatieve effect van kwik is simpelweg dat het selenium wegneemt dat het lichaam anders zou gebruiken om selenoproteïnen aan te maken, die beschermen tegen oxidatieve schade aan cellen en weefsels,’ zegt Nicholas Ralston.

En hier wordt het interessant. Juist omdat niet het kwik zelf de schade veroorzaakt, maar de binding ervan aan selenium, zal het eten van vis nooit schadelijk zijn – zolang het seleniumgehalte van de vis hoger is dan het kwikgehalte.

Dit is het geval bij de meeste vis, waaronder tonijn en zalm, maar er zijn ook voorbeelden van het tegenovergestelde. Walvis- en haaienvlees bevat bijvoorbeeld minder selenium dan kwik, wat verklaart waarom er in het verleden problemen zijn geconstateerd op de Faeröereilanden, waar grienden een gangbaar voedsel zijn. Helaas worden zwangere vrouwen juist vanwege dit soort studies over walvisvlees gewaarschuwd tegen het eten van vis met veel kwik.

‘Nu we de biochemie achter kwik kennen, moeten we die kennis gebruiken om zwangere vrouwen aan te moedigen meer vis te eten om hun eigen gezondheid te bevorderen en de hersenontwikkeling van hun baby’s te stimuleren,’ vindt Nicholas Ralston.