Vasten wordt onder meer gebruikt om kanker, overgewicht, hartziekten en andere chronische aandoeningen te bestrijden. Maar nu blijkt dat langer dan een dag vasten het immuunsysteem kan verzwakken.
Dit ontdekten Amerikaanse onderzoekers, die het immuunsysteem van vastende muizen vergeleken met dat van niet-vastende soortgenoten. Ze keken specifiek naar het aantal witte bloedcellen, monocyten, die een belangrijk onderdeel zijn van de verdediging tegen infecties.
Scherpe toename van het aantal monocyten
Eerst analyseerden ze bloedmonsters van vijf muizen die 24 uur niet hadden gegeten. Uit een vergelijking met muizen die normaal aten, bleek dat de vastende muizen slechts een tiende van het aantal monocyten in hun bloed hadden. Dit is normaal een teken van een verzwakt immuunsysteem.
Het bleek echter dat de monocyten bij de vastende muizen slechts van het bloed naar het ruggenmerg waren ‘verhuisd’ en in een sluimertoestand waren geraakt. En er gebeurde iets interessants: toen de vastende muizen weer voedsel kregen, leefden hun monocyten weer op, met als gevolg dat het aantal vier keer zo hoog werd als bij de niet-vastende muizen.
Ontsteking
De vraag was nu hoe dit sterk verhoogde aantal monocyten het vermogen om een infectie af te weren beïnvloedde. Daartoe werden 45 muizen geïnjecteerd met een bacterie die longontsteking veroorzaakt. 23 van de 45 muizen – bijna de helft – hadden voor de injectie 24 uur gevast, waarna ze gevoed werden.
‘Zoals verwacht steeg het aantal monocyten sterk bij de vastende muizen, wat leidde tot zogeheten monocytose, normaal gesproken een teken van ontsteking,’ zegt hoofdonderzoeker professor Filip Swirski van de Icahn School of Medicine in Mount Sinai in New York tegen Wetenschap in Beeld.
Oorzaak van hogere sterfte
Uit het onderzoek bleek dat na 72 uur bijna 90 procent van de muizen die vóór de injectie hadden gevast, dood was. Van de muizen die niet hadden gevast, bezweek slechts 60 procent aan de infectie. De hevige ontsteking gaf de vastende muizen blijkbaar het laatste zetje.
‘We zagen dat de monocyten die overleefd hadden in het ruggenmerg van de vastende muizen, zich anders gedroegen dan normaal. Er hadden zich genetische veranderingen voorgedaan, die de monocyten veel agressiever maakten, zodat ze heftiger reageerden op de infectie en hyperinflammatie veroorzaakten,’ zegt Swirski.
Kwestie van balans
24 uur vasten is blijkbaar problematisch, maar wat als je gedurende kortere tijd niet eet?
Een andere Amerikaanse wetenschapper, Satchidananda Panda van het Salk Institute for Biological Studies in Californië, voerde experimenten uit waaruit blijkt dat 15 uur vasten de immuunfunctie bij muizen verbetert. En de meeste mensen vasten minder dan 24 uur.
‘Zoals met zoveel dingen in het leven is het belangrijk om de juiste balans te vinden. Dingen die op één manier gunstig kunnen zijn, kunnen op andere gebieden allerlei onverwachte effecten hebben,’ concludeert Filip Swirski.