Levende maden ontdoen wonden van dood weefsel en bacteriën
Steriele zakjes met levende maden worden steeds populairder als alternatief voor antibiotica en operaties. Maar volgens de producent staat met name één ding het gebruik in de weg.
Dit soort maden wordt gebruikt om wonden schoon te maken. De medicinale maden worden gekweekt in steriele faciliteiten, en bij de behandeling worden ze op de wond geplaatst in een zakje dat lijkt op een theezakje.
Achter de muren van een onopvallend gebouw op een bedrijventerrein in Zuid-Wales gebeurt er iets bijzonders.
Duizenden vliegen zwermen rond in steriele kamers. Regelmatig worden de eitjes van de insecten geoogst, en de maden die daaruit komen worden naar ziekenhuizen in heel Europa gestuurd.
Daar worden ze gebruikt om ernstige wonden te reinigen en te genezen, waardoor er geen amputatie nodig is.
Gareth Kempson is de CEO van Biomonde, de enige distributeur van madentherapie in Europa, met productiefaciliteiten in Duitsland en Wales.
Volgens Kempson kunnen de twee productielocaties elk 50.000 groene vleesvliegen (Lucilia sericata) huisvesten, en de afgelopen jaren hebben de maden van deze vlieg bijgedragen aan 25.000 à 30.000 wondbehandelingen per jaar in heel Europa.
De behandeling bestaat erin dat de maden enzymen afscheiden die het dode weefsel in de wond oplossen. Het vocht dat zo ontstaat, drinken de maden op – zonder het levende weefsel te beschadigen.
Daarnaast stimuleren de maden de genezing en bestrijden ze micro-organismen en infecties in de wond. De beestjes worden in een soort theezakje op de wond geplaatst.
‘De methode is populair omdat er maar heel weinig effectieve manieren zijn om een chronische wond schoon te maken die het lichaam niet zelf kan helen,’ legt Gareth Kempson uit. Hij doelt bijvoorbeeld op ernstige wonden aan de voeten bij diabetici en chronische verwondingen bij ouderen met een slechte bloedsomloop.
Hier worden kleine maden aangebracht op een wond. Nu de beperkingen van penicilline bekend zijn, worden maden op veel plaatsen een alternatief voor het scalpel.
‘De standaardmethode is om de wond chirurgisch te reinigen door het dode weefsel weg te snijden, maar vaak snijd je dan ook in het gezonde weefsel. Er bestaan ook verschillende gels, maar daarbij duurt het vaak 29 tot 42 dagen voor de wond schoon is. Het voordeel van maden is dat de behandeling gemiddeld slechts vier tot acht dagen duurt.’
Golf van maden door ziekenhuizen
Hoewel het misschien niet zo fris klinkt, heeft de behandeling de laatste jaren aan terrein gewonnen na jaren in de ijskast te hebben gestaan.
Tot in de jaren 1940 was het heel gebruikelijk om infecties in wonden met maden te behandelen.
Maar toen kwamen de antibiotica en verdwenen de medicinale maden naar de achtergrond.
Volgens Kempson is de recente opleving in het bijzonder te danken aan de groeiende wereldwijde bezorgdheid over antibioticaresistentie.
Hij zag de populariteit vooral toenemen tussen de jaren 1990 en 2010. Sindsdien is de trend gestabiliseerd, en Kempson denkt dat dit mogelijk komt doordat er nog steeds een zekere weerstand tegen de behandeling bestaat.
Die veronderstelling wordt gesteund door een onderzoek uit 2017 in het Britse vakblad Nursing Times, waaruit bleek dat veel verpleegkundigen niet voor de maden kiezen omdat ze die ‘smerig’ vinden.
Erkenning voor maden
‘Veel mensen kiezen voor een behandeling die ze minder tegenstaat,’ zegt Gareth Kempson.
Toch is er de laatste jaren meer erkenning gekomen voor medicinale maden, ook in wetenschappelijke literatuur.
Dat schrijft The Guardian, die ook opmerkt dat andere behandelingen uit het verleden weer aan populariteit winnen.
Zo heeft een groep Britse onderzoekers de krachten gebundeld om de effecten te bestuderen van diverse ouderwetse behandelingen, die al eeuwenlang helemaal onderaan de lijst staan.
De onderzoekers testten onder andere een 1000 jaar oude Angelsaksische behandeling voor ooginfecties.
De behandeling bestaat uit knoflook, ui en prei, gemengd met wijn en gal uit een koeienmaag. En verrassend genoeg bleek dit mengsel uit de 10e eeuw erg effectief. Als volgende stap wil het team het middel nu bij mensen testen.