Gangbare behandeling voor vrouwen in de overgang in verband gebracht met ernstige bijwerkingen
Vervelende symptomen van de menopauze zijn te behandelen, maar een onderzoek toont aan dat de meest gebruikte behandeling een potentieel risico met zich meebrengt.
Het onderzoek levert nieuw, belangrijke kennis op, want tot nu toe waren alleen vergelijkbare bijwerkingen bekend bij vrouwen van boven de 65 jaar.
Opvliegers, stemmingswisselingen en slapeloze nachten.
De overgang, wanneer de eierstokken de productie van de vrouwelijke hormonen staken die het lichaam vruchtbaar maken, is voor veel vrouwen een zware tijd.
De meest effectieve behandeling voor vervelende symptomen is hormoontherapie met een vrouwelijk geslachtshormoon, oestrogeen, alleen of in combinatie met het kunstmatig geproduceerde progestageen, dat het andere geslachtshormoon progesteron nabootst.
De behandeling vervangt de hormonen die het lichaam niet meer aanmaakt, en bij veel vrouwen worden de symptomen verlicht.
Volgens een onderzoek van de Deense kankerbestrijding en andere Deense instituten is er echter een verband tussen deze veelgebruikte behandeling en eerder over het hoofd geziene bijwerkingen bij 45- tot 55-jarigen.
Na een uitgebreid onderzoek onder zo’n 60.000 vrouwen concluderen de wetenschappers dat vrouwen die hormoontherapie krijgen tijdens de menopauze 20 procent meer kans hebben op dementie dan vrouwen die de behandeling niet krijgen.
En als de hormoontherapie langer dan 12 jaar duurt, neemt de kans toe tot 70 procent.
De resultaten zijn opvallend, omdat dementie als bijwerking van hormoontherapie tot nu toe alleen bekend was bij vrouwen ouder dan 65 jaar.
‘Het is belangrijk om te weten of de associatie tussen hormoontherapie en dementie ook aanwezig is bij vrouwen die hormoontherapie krijgen volgens de huidige richtlijnen, dus van eind 40 en begin 50,’ zegt Nelsan Pourhadi, arts en onderzoeker bij het Deense kenniscentrum voor dementie.
Het onderzoek toont ook aan dat vrouwen die voor kortere tijd hormoontherapie krijgen ook een verhoogde kans op dementie hebben in vergelijking met vrouwen die de medicatie nooit hebben gekregen.
Hormonale chaos treft het hele vrouwenlichaam
Verouderende hersenen raken hun timing kwijt
Naarmate de hersenen ouder worden, worden de hersencellen minder gevoelig voor hormonen en andere signaalstoffen. Bij vrouwen scheidt de hypofyse daardoor minder van het hormoon LH af, dat helpt bij het coördineren van de eisprong.
Ongevoelige eierstokken maken minder oestrogeen
Net als de hersenen worden de eierstokken met de jaren minder gevoelig voor het LH-hormoon. Ook neemt het aantal eiblaasjes af, die eicellen moeten vormen en belangrijke geslachtshormonen als oestrogeen, inhibine en AMH afscheiden.
Lichaamsthermostaat stuurt bloed naar wangen
Het dalende gehalte oestrogeen beïnvloedt onder meer de hypothalamus, het hersencentrum dat de lichaamstemperatuur regelt. Het centrum zal de bloedvaten van de huid opdragen om uit te zetten, waardoor de vrouw zogeheten opvliegers krijgt.
Extra vet blokkeert bloedvaten
Door de verandering in de hormoonbalans verbrandt het lichaam minder vet. Dit wordt nu opgeslagen, vooral op de buik en rond de organen daarin. Op termijn kan dit leiden tot de afzetting van vet in de bloedvaten en daarmee aderverkalking.
Zenuwcellen vergiftigen de hersenen
Een laag oestrogeengehalte beïnvloedt de stofwisseling van de hersenen, wat resulteert in een verhoogde productie van bèta-amyloïde: een stof die de hersencellen aantast en kan leiden tot alzheimer.
Onderzoekers hebben niet kunnen ontdekken welke mechanismen ertoe leiden dat vrouwen die hormoontherapie krijgen een verhoogd risico op dementie hebben.
Eerdere studies hebben echter aangetoond dat oestrogeen de hersenen negatief kan beïnvloeden.
‘Tijdens een eerder onderzoek, dat een verband aantoonde tussen hormoontherapie en dementie, toonden hersenscans een grotere mate van hersenkrimp bij vrouwen die met hormonen werden behandeld. En hersenkrimp gaat vaak gepaard met dementie,’ zegt Pourhadi in een persbericht.
De onderzoekers roepen vrouwen in de overgang die hormoontherapie overwegen op om er nog eens goed over na te denken.
‘In overleg met je arts moet je de voor- en nadelen van hormoontherapie tijdens en na de menopauze zorgvuldig tegen elkaar afwegen. Deze nieuwe informatie kan artsen en vrouwen helpen om een weloverwogen keuze te maken over de beste behandeling,’ aldus Nelsan Pourhadi.
Volgens Pourhadi zijn er meer onderzoeken nodig om definitief te bevestigen of de veelgebruikte behandeling de kans op dementie verhoogt.