Heb je de neiging om vaak achterom te kijken, het slot altijd twee keer te controleren en ben je in eerste instantie sceptisch tegenover andere mensen?
Als dat zo is, kun je lijden aan een lichte vorm van paranoia.
En je bent beslist niet de enige, zegt hoogleraar klinische psychologie Daniel Freeman van de Oxford University in Groot-Brittannië, die in 2011 een grote studie naar paranoia uitvoerde.
‘Ergens tussen 1 en 3 procent van de bevolking leeft met ernstige paranoia, en 10 tot 15 procent heeft een mildere vorm,’ vertelt Freeman aan New Scientist.
Terug in de tijd
Dat zo veel mensen een lichte vorm van paranoia kunnen hebben, hoeft volgens psycholoog en hoogleraar evolutie en gedrag Nichola Raihani van het University College London echter geen slechte zaak te zijn.
Haar hypothese is onder meer gebaseerd op het gegeven dat het menselijk ras buitengewoon coöperatief is, en dat we onder de juiste omstandigheden ook baat kunnen hebben bij samenwerking met mensen die niet dicht bij ons staan, zelfs als we het risico lopen uitgebuit te worden.
En dit is precies waarom het, vanuit evolutionair perspectief, loont om op je hoede te zijn voor buitenstaanders die ons of onze naasten mogelijk pijn kunnen doen.
‘Volgens mij kunnen we paranoia niet los zien van ons fungeren als sociale soort,’ vertelt Raihani aan New Scientist.
Paranoia schommelt
Volgens Raihani wordt haar hypothese mede ondersteund door een studie uit 2018, waar zij zelf bij betrokken was.
De deelnemers moesten een online spel spelen en daar bleek onder meer uit dat ze geneigd waren te geloven dat mensen uit een hogere sociale klasse of mensen met een andere politieke overtuiging vaak dingen deden om de deelnemers schade toe te brengen.
En dat verbaasde haar niet.
‘Je kunt paranoïde gedachten zien als de volumeknop van een radio. Ze gaan op en neer, afhankelijk van wat je ervaart. En als je wordt blootgesteld aan een sociale bedreiging, gaat het volume vaak even omhoog,’ zegt Raihani.
Ondanks haar hypothese kan Raihani momenteel geen eenduidig antwoord geven op de vraag hoe mensen met ernstige paranoïde gedachten kunnen worden geholpen.