Laatste DNA van de mens in kaart gebracht
Al op 14 april 2003 legde de Amerikaanse president George W. Bush een verklaring af waarin hij, samen met de regeringsleiders van Frankrijk, Duitsland, het VK, Japan en China, trots aankondigde dat wetenschappers van 20 universiteiten uit zes landen voor het eerst het volledige menselijke genoom, ons hele DNA dus, in kaart hadden gebracht.
De doorbraak was het resultaat van een 13 jaar durend onderzoeksproject en vormde een mijlpaal in de geschiedenis van de geneeskunde. Maar in werkelijkheid was het doel slechts gedeeltelijk bereikt. Er was een klein deel van het genoom overgeslagen, omdat dat toen onmogelijk uit te lezen was.
Volgens veel wetenschappers was dit kleine stukje DNA onbeduidend. Maar dankzij nieuwe technologie slaagde het Human Genome Project er in april van dit jaar in om het ontbrekende stuk zichtbaar te maken – en het blijkt de sleutel te bevatten tot de geschiedenis van onze voorouders en tot behandelingen voor levensbedreigende ziekten als kanker.
Hier lees je hoe dat ging.
Doorbraak op fusiegebied kan schone energie mogelijk maken
De fusiereactor van het Lawrence Livermore National Laboratory schiet lasers door een ingewikkeld systeem ter grootte van drie voetbalvelden, waarna de stralen een tank met waterstof verhitten tot ruim 100 miljoen °C.
Tijdens een persconferentie op 13 december kondigde de Amerikaanse minister van Energie een technologische doorbraak van historische proporties aan.
Dankzij een experiment in de Amerikaanse laserfusiefaciliteit National Ignition Facility in Californië waren wetenschappers er voor het eerst in geslaagd om met behulp van fusie meer energie te produceren dan erin was gestopt.
De installatie produceerde 1,5 keer zoveel energie als de apparaten die de reactie op gang brachten, verbruikten.
De wetenschappers hopen dat hun doorbraak de weg vrij kan maken voor onmetelijke hoeveelheden groene energie. De minister van Energie van de VS, Jennifer Granholm, sprak van ‘een belangrijke mijlpaal.’
NASA crashte ruimtevaartuig op planetoïde
Op 27 september om 01.14 uur onze tijd liet NASA met succes een ruimtevaartuig van 610 kilo op een 170 meter brede planetoïde botsen. Dit was de eerste test van onze planetaire verdedigingsmiddelen.
Het ruimtevaartuig DART sloeg met maar liefst 22.530 km/h in op de planetoïde Dimorphos na een ruimtereis van 11 miljoen kilometer en jaren van voorbereiding.
De kosmische klap leidde tot enthousiaste reacties onder wetenschappers over de hele wereld.
‘Ik denk dat alle aardbewoners nu beter kunnen slapen. Ik wel in ieder geval,’ zei Elena Adams, systeemingenieur van de DART-missie, tijdens een persconferentie na de botsing.
De zelfmoordmissie van de ruimtesonde werd vastgelegd door de camera DRACO, die in de sonde zelf was ingebouwd en het vaartuig ook naar de planetoïde van 4.800.000 kilo leidde.
Je kunt de botsing hier (her)bekijken.
Ongeneeslijke zieke kankerpatiënt van 13 genezen met nieuwe DNA-behandeling
De 13-jarige Alyssa is de eerste patiënt ter wereld die met de DNA-technologie is behandeld.
Er was vrijwel geen behandeling die de 13-jarige Britse Alyssa niet had geprobeerd.
In 2021 werd bij haar de agressieve kanker acute T-cel lymfoblastische leukemie vastgesteld, die het immuunsysteem en de T-cellen aantast. T-cellen bestrijden normaal infecties en beschermen ertegen.
In de maanden daarna kreeg ze zowel chemotherapie als een beenmergtransplantatie in een poging de ziekte te verslaan. Maar de kanker keerde telkens terug.
De enige optie die artsen haar konden bieden, was een behandeling met een nieuwe, nog niet gedocumenteerde DNA-techniek. In slechts 28 dagen was het Britse meisje genezen.
Krachtigste ruimtetelescoop brengt vroegste sterrenstelsels in beeld
Al in de jaren 80 werd er bij NASA gefluisterd over een toekomstige reuzetelescoop.
Er was dus zeker 30 jaar voorbereiding aan voorafgegaan toen de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie op 25 december 2021 ’s werelds krachtigste ruimtetelescoop lanceerde met een Ariane 5-raket vanaf het lanceercentrum van ESA in Frans Guyana – een waar kerstwonder.
De James Webb werd onze ‘ogen in de ruimte’ genoemd, en naar verwachting zou de 10 miljard dollar kostende kolos een revolutie in de astronomie veroorzaken door verder in het heelal te kijken dan ooit tevoren.
Tot nu toe heeft de telescoop niet teleurgesteld. Sinds hij in juli van dit jaar zijn eerste scherpe beeld vastlegde met onder andere infraroodcamera’s en spectrografen, heeft hij ons meegevoerd naar enorme sterrenfabrieken, enkele van de vroegste sterrenstelsels van het heelal ontdekt en CO2 in de atmosfeer van verre exoplaneten aangetoond.
Stuk voor stuk indrukwekkende prestaties, en het tijdschrift Science heeft de telescoop dan ook niet voor niets uitgeroepen tot ‘doorbraak van het jaar’.
Hier kun je de fraaie beelden van ’s werelds krachtigste telescoop bekijken.
Wetenschappers brengen dode organen tot leven
Kan de dood worden teruggedraaid? Het antwoord op die vraag is wat ingewikkelder geworden, nadat onderzoekers van Yale University er afgelopen juli in slaagden cellen in de organen van dode varkens tot leven te wekken.
De onderzoekers koppelden de dode dieren aan een speciaal systeem, OrganEx, en pompten een celbeschermende vloeistof in de varkens, die hart-, lever-, nier- en hersencellen tot leven bracht – een uur nadat de dood was ingetreden.
Het experiment stelt het gangbare idee ter discussie dat de hartdood – die optreedt wanneer de bloedsomloop en de zuurstofvoorziening stoppen – onomkeerbaar is.
Hoewel de onderzoekers zelf zeggen dat de methode nog lang niet toe te passen is op mensen, hopen ze dat hun onderzoek artsen kan helpen de organen van overledenen te bewaren voor transplantaties.