Wonderkuren worden gedeeld door beroemdheden, modebloggers en zelfverklaarde voedingsdeskundigen.
Een wetenschappelijke zoektocht door de online gezondheidsjungle leert dat de meeste tips met een korreltje zout moeten worden genomen.
Maar bij sommige tips zit er wel iets in.
Winterzwemmen
Door de koude schok wordt er meer aangemaakt van de stresshormonen cortisol en noradrenaline, die het immuunsysteem alarmeren.
‘Koud water versterkt het lichaam’: JUIST
Zwemmen in de winter is een rage, en volgens de wetenschap kan het koude water het lichaam inderdaad op meerdere manieren ten goede komen.
Koud water belast het lichaam, maar slechts eventjes. In tegenstelling tot permanente stress heeft dit een gunstig effect op het lichaam.
Bij kortdurende stress bouwt het lichaam weerstand op, zodat het beter kan omgaan met stress in het algemeen. De koude schok stimuleert de productie van superoxidedismutase en catalase. Deze enzymen beschermen de celmembranen, het DNA en de eiwitten tegen de schade die de cellen oplopen in de kou.
Verder hebben winterzwemmers meer immuuncellen in hun bloed, en in een onderzoek kwam bij hen 40 procent minder luchtweginfecties voor in vergelijking met een controlegroep.
Een koude douche kan je lichaam laten wennen aan de kou, zodat je zenuwstelsel niet wordt overweldigd door een duik in zee.
Maar een ijskoude duik kan ook riskant zijn. De schok kan het zenuwstelsel overweldigen, de hartslag verstoren en het vermogen van het lichaam om een normale temperatuur te handhaven tenietdoen.
De risico’s zijn geringer als je geleidelijk went aan koud water, dus een koude douche vóór het winterzwemmen is aan te raden.
Coronavoedsel
Een onderzoek toont aan dat een plantaardig dieet de symptomen van COVID-19 kan verlichten.
‘Dieet verzacht corona’: DEELS JUIST
Met de juiste voeding hoef je je geen zorgen te maken over corona – althans, volgens talloze gezondheidsbloggers.
Maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat een dieet bescherming biedt tegen infectie met het virus.
Een onderzoek duidt er echter op dat voeding wel de symptomen kan verlichten.
Een team van onderzoekers van zeven instellingen in de VS ontdekte dat gezondheidswerkers in zes Europese landen die geen vlees maar soms wel vis aten, 73 procent minder kans hadden op ernstige symptomen door COVID-19 in vergelijking met mensen die geen plantaardig dieet volgden.
Onderzoekers zijn vooral geïnteresseerd in voedingsmiddelen als kool en gefermenteerde groenten, die waarschijnlijk aandoeningen zoals hoest, ontstekingen en longschade kunnen verlichten.
Bovendien blijkt uit gegevens dat fruit, groenten, thee en chocolade heilzaam zijn omdat zij polyfenolen bevatten, die ontstekingsremmende effecten hebben.
Polyfenolen kunnen ook verhinderen dat het coronavirus de cellen binnendringt en zich daar vermenigvuldigt.
Urine drinken
Dat urine steriel zou zijn, is een fabeltje. Zodra je plas de plasbuis verlaat, wordt hij vervuild met bacteriën.
‘Urine drinken voorkomt hartkwalen’: ONJUIST
Het drinken van je eigen urine is het bekendst uit verhalen van mensen die gestrand zijn in de wildernis, zoals de bergbeklimmer Aron Ralston, die vijf dagen bekneld zat.
De laatste jaren wint de urinetherapie – plas drinken voor je gezondheid – terrein, vooral in socialmediagroepen. De gele vloeistof zou haaruitval en hart- en vaatziekten voorkomen, allergieën genezen en nog veel meer.
Maar er is geen wetenschappelijk bewijs voor de gezondheidseffecten van urine. Hoewel het niet per se gevaarlijk is om urine te drinken, doet het mogelijk meer kwaad dan goed.
Urine wordt geproduceerd in de nieren. Die filteren afvalstoffen uit het bloed, zodat die uit het lichaam kunnen wegvloeien.
De vloeistof bestaat voor 95 procent uit water, met wat zouten, creatinine, urinezuur en enkele eiwitten en hormonen.
Vanwege het zoutgehalte is het drinken van urine net als het drinken van zeewater – je droogt ervan uit.
Zout drijft vocht uit de cellen
Urine bevat circa 2 procent zout, dus als je urine drinkt, neemt het zoutgehalte (zwarte stippen) in je lichaam toe. Water (witte stippen) stroomt vanuit je cellen je lichaam in om de water-zoutbalans te herstellen. Daardoor drogen je cellen uit.
Dat urine steriel is, is ook een mythe.
Urine wordt verontreinigd met bacteriën zodra het vocht de plasbuis verlaat.
Vasten
Vasten kan vooral goed zijn voor oudere mensen met bijvoorbeeld een verzwakt immuunsysteem of een hoog cholesterolgehalte.
‘Vasten kan het leven verlengen’: JUIST
Vasten wordt meer dan ooit gepromoot, en de wetenschap ondersteunt veel geclaimde gezondheidsvoordelen.
Studies tonen aan dat vasten in enige mate kan helpen tegen aandoeningen als hart- en vaatziekten, kanker, hersenziekten en diabetes.
Tijdens het vasten gebruikt het lichaam geen energie om voedsel te verteren. Daardoor kan het zich richten op reiniging, wat onder andere de stofwisseling en het immuunsysteem ten goede komt.
Proeven op mensen en dieren tonen aan dat vasten het immuunsysteem versterkt. Stamcellen activeren de aanmaak van immuuncellen in het bloed en vervangen oude en versleten immuuncellen.
In een studie van Amerikaanse onderzoekers bleken vastende ratten langer te leven dan ratten die niet vastten.
Dierproeven duiden erop dat een lege maag na verloop van tijd ook de hersenen ten goede komt en de cognitieve vaardigheden verbetert.
Verder lijkt de levensduur een oppepper te krijgen van vasten. Uit proeven blijkt dat ratten die om de dag vasten langzamer verouderen en 83 procent langer leven dan ratten die niet vasten.
Sapkuur
Sap kan bijdragen tot diabetes óf de ziekte tegengaan, afhankelijk van hoeveel je ervan drinkt.
‘Sap helpt tegen diabetes’: DEELS JUIST
Voorstanders van sapkuren geloven dat sap een effectieve manier is om vitaminen, polyfenolen en antioxidanten op te nemen. Tegenstanders wijzen op het suikergehalte en het gebrek aan vezels.
Sap heeft meer voordelen voor de gezondheid – als het vers geperst is of op zijn minst vrij van toegevoegde suiker en andere additieven.
Zo blijkt uit een studie dat vers geperst granaatappelsap patiënten met voorstadia van diabetes helpt de bloedsuikerspiegel te stabiliseren.
En vers druivensap verbeterde de insulinegevoeligheid in muisproeven.
Sap met additieven en toegevoegde suiker uit de winkel is potentieel echter schadelijk omdat het grotere schommelingen in de bloedsuikerspiegel veroorzaakt, wat het risico op diabetes verhoogt.
Maar als je het bij vers geperst sap houdt, hoef je je geen zorgen te maken over diabetes.
Vers sap heeft een lager suikergehalte, en ook meer polyfenolen, die de opname van suiker uit de darmen vertragen en de insulineproductie verhogen.
Ketodieet
Een dieet zonder koolhydraten voorziet niet per se in de behoefte van het lichaam aan vitaminen, mineralen, vezels en antioxidanten.
‘Met een vet dieet kun je veilig afvallen’: ONJUIST
Eet meer vet en je lichaam zal meer verbranden.
Het klinkt contra-intuïtief, maar dit is toch het advies van voorstanders van het ketodieet. Volgers van het dieet nemen niet meer dan 30 g koolhydraten per dag in.
De meeste calorieën halen ze uit vet. Zonder koolhydraten spreekt het lichaam zijn vetreserves aan om aan energie te komen. Bij de afbraak van vet ontstaan zogeheten ketonen als bijproduct, en deze fungeren als alternatieve energiebron voor de lichaamscellen.
Daarom staat het ketodieet onder zijn volgelingen bekend als een doeltreffende afslankkuur.
Ketonen kunnen verder fungeren als antioxidanten en ontstekingsremmende stoffen. Het dieet zou daarom ook helpen tegen aandoeningen als diabetes en leverziekten.
Het lichaam verbrandt vetreserves
1. De bloedsuiker daalt
Normaal breekt het lichaam koolhydraten af en produceert het bloedsuiker, dat door de cellen wordt omgezet in ATP, een energiestof. Bij het ketodieet keldert de bloedsuikerspiegel.
2. De lever produceert ketonen
Wanneer het lichaam geen koolhydraten heeft om in bloedsuiker om te zetten, begint de lever vetzuren in ketonen om te zetten.
3. Ketonen geven cellen energie
Bij gebrek aan bloedsuiker gebruiken de cellen ketonen om ATP te maken, en verbrandt het lichaam dus meer vet.
Met het ketodieet kun je in korte tijd sterk afvallen, en het dieet verlicht ook de symptomen van hersenziekten.
Maar het heeft een aantal valkuilen, en de mogelijke langetermijneffecten op het lichaam baren deskundigen zorgen.
Een studie uit 2021 toont aan dat het ketodieet kan leiden tot spijsverteringsproblemen en zelfs hart- en vaatziekten, omdat een dieet zonder koolhydraten niet zomaar voorziet in de behoefte aan vitaminen, mineralen, vezels en antioxidanten, die we vooral uit fruit, groenten, peulvruchten en granen halen.
Het hart wordt ook op de proef gesteld. Uit een studie onder bijna 25.000 proefpersonen bleek dat de mensen die de minste koolhydraten aten, ruim 30 procent meer kans liepen om vroegtijdig te overlijden in vergelijking met mensen die de meeste koolhydraten aten.