Wetenschappers verontrust: 48.500 jaar oud virus was tot leven te wekken

Allerlei oeroude virussen uit de Siberische permafrost zijn tot leven gewekt. En zij kunnen een bedreiging vormen voor planten, dieren en mensen, denken onderzoekers.

Sommige ontdekkingen willen wetenschappers waarschijnlijk het liefst terugdraaien.

Wellicht geldt dat ook voor het team van wetenschappers dat onlangs zeven oude virustypen ontdekte die duizenden jaren in de Siberische permafrost hebben gelegen.

Deze blijken namelijk nog steeds in staat om cellen te infecteren en vormen mogelijk een bedreiging voor de gezondheid van planten, dieren en mensen, zo stelt een internationaal team van wetenschappers.

Het jongste van de ontdekte virussen was 27.000 jaar ingevroren, terwijl het oudste 48.500 jaar diep onder een meer in Joeketsji Alas in Rusland heeft liggen sluimeren.

Dit betekent dat de onderzoekers het oudste virus ooit tot leven hebben gewekt.

‘48.500 jaar is een wereldrecord,’ zegt Jean-Michel Claverie van de Aix-Marseille-universiteit in Frankrijk tegen New Scientist. Hij voerde het onderzoek met een team van collega’s uit.

Zijn team heeft eerder twee 30.000 jaar oude virussen uit de permafrost weer tot leven gewekt. De eerste ontdekking werd in 2014 gepubliceerd.

Een gigantisch pandoravirus

Het 48.500 jaar oude virus is een ‘pandoravirus’ – een gigantisch virus dat eencellige organismen of amoeben besmet.

Alle virustypen die door wetenschappers tot leven gewekt zijn, zijn grote amoebe-infecterende virussen.

Na het vinden van de virussen in de permafrost kruisten de onderzoekers ze met culturen van amoeben in het lab, die ze onder een microscoop onderzochten.

Ze namen tekenen van besmetting waar, en concludeerden dat de virussen ‘leefden’ en in staat waren te besmetten.

De wetenschappers vermoeden dat als prehistorische reuzenvirussen na zo lang bevroren te zijn geweest nog steeds besmettelijk zijn, andere soorten virussen ook besmettelijk zouden kunnen zijn als ze na duizenden jaren weer tot leven komen.

Het is een risico dat nog groter wordt door de klimaatverandering, waardoor de permafrost met de dag smelt, zegt Jean-Michel Claverie.

‘Bacteriën en virussen duiken elke dag op,’ vertelt hij aan New Scientist, en hij noemt het ‘een reëel gevaar’ dat oude virussen zich opnieuw verspreiden.

‘Maar het is ondoenlijk om dat risico te becijferen,’ zegt hij.

250 miljoen jaar oude bacteriën

Hoewel 48.500 jaar het record is voor het oudste virus dat weer tot leven is gewekt, hebben wetenschappers naar verluidt veel oudere bacteriën gevonden.

Zo beweren verscheidene onderzoeksgroepen dat ze bacteriën uit sedimenten, ijs of zoutkristallen van wel 250 miljoen jaar oud tot leven hebben gewekt.

Het is echter nog onduidelijk of die bacteriën ook echt zo oud waren, of dat het jongere organismen zijn die de monsters hebben verontreinigd.

Volgens Jean-Michel Claverie en zijn collega’s zijn de virussen die zij nieuw leven hebben ingeblazen, heel anders dan alle eerder bekende virussen.

Om die reden is het zeer onwaarschijnlijk dat de virussen afkomstig zijn van een latere besmetting van de permafrost met nieuwere micro-organismen.