Al na drie maanden zijn er veelbelovende vaccins, geneesmiddelen en serums die de COVID-19-pandemie mogelijk kunnen afremmen. Een aantal ervan wordt al getest op mensen – met uiteenlopende resultaten.
De concurrentie is groot
Honderden farmaceutische bedrijven, samenwerkingsverbanden van universiteiten en laboratoria hebben zich in de race gestort om als eerste met een geneesmiddel te komen. Het zijn er zelfs zo veel dat het moeilijk is om het overzicht te bewaren.
Daarom hebben wij de meest veelbelovende vaccins, serums en medicijnen voor je op een rijtje gezet. Je kunt lezen hoe ver de wetenschappers ermee zijn, en we geven een voorzichtige schatting van het tijdstip waarop ze klaar kunnen zijn voor grootschalig gebruik.
Het vaccin waar iedereen op hoopt
Eind januari slaagden de universiteit van Melbourne en het Royal Melbourne Hospital in Australië er gezamenlijk in het coronavirus van een patiënt op te kweken in een cultuur. Het resultaat kan leiden tot essentieel inzicht in hoe een coronavaccin moet worden gemaakt.
De farmaceutische en biotechnologische bedrijven Inovio Pharmaceuticals en Moderna zijn beide in de eerste van in totaal drie klinische fasen. Dat betekent dat hun vaccins nu op mensen getest worden.
Moderna: De eerste persoon kreeg een vaccin op 16 maart. En nu nemen 45 mannen en vrouwen deel aan de eerste klinische test, waarbij moet blijken of ze ziek worden of bijwerkingen krijgen van het vaccin.
Het RNA-vaccin mRNA-1273 zet het lichaam aan tot het produceren van een stabiel eiwit dat lijkt op de zogeheten spike-eiwitten van het coronavirus. De makers hopen dat het lichaam daarop zal reageren door antistoffen aan te maken die ingrijpen als SARS-Cov-2 binnendringt.
De eerste fase van het testvaccin duurt tot juni 2021, en de tweede fase zal in het najaar van 2020 beginnen.
Zo werkt een vaccin
Eerste immuunrespons
Een vaccin bestaat uit dode of levende delen van een virus of bacterie. Het immuunsysteem reageert erop door antistoffen tegen de ziekte op te bouwen, plus geheugencellen, die de ziekte onthouden voor een volgende keer.
Tweede immuunrespons
Als het lichaam het virus of de bacterie nogmaals tegenkomt, herkent het immuunsysteem de indringer meteen en worden de antistoffen aangemaakt die hem bestrijden.
Inovio Pharmaceuticals: De eerste patiënt kreeg het vaccin op 6 april. Nu krijgen nog 30 mensen een injectie met het DNA-vaccin.
Het vaccin INO-4800 is gebaseerd op immunotherapie. Het bevat geoptimaliseerde DNA-plasmiden, die het lichaam binnendringen wanneer de cellen worden blootgesteld aan een korte elektroschok van de Cellectra, een draagbaar apparaat dat Inovio heeft ontwikkeld.
Als de plasmiden in de cellen zijn doorgedrongen, zetten ze het lichaam aan tot de productie van T-cellen en antistoffen die doelgericht op het coronavirus af gaan als je besmet raakt.
Inovio verwacht de resultaten in de herfst van 2020 te kunnen presenteren. Eind 2020 zullen er 1 miljoen vaccins geproduceerd worden voor aanvullende klinische tests en ‘noodgevallen’, zoals het bedrijf schrijft in een persbericht.
Ebola- en malariamedicijn
Van de antivirale middelen die oraal toegediend worden aan COVID-19-patiënten, zijn remdesivir van het bedrijf Gilead en chloroquine/hydroxychloroquine, dat door meerdere bedrijven wordt gemaakt, het gangbaarst.
Deze middelen kunnen het virus niet bestrijden en maken ons niet immuun. Maar ze kunnen wel de symptomen van besmette personen onderdrukken, en op dit moment krijgen patiënten al deze middelen.
Chloroquine/hydroxychloroquine zijn stoffen die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor malariapatiënten. In de VS en Frankrijk bestaat veel vertrouwen in dit type medicatie.
Nu blijkt dat hydroxychloroquine de ziekenhuisperiode bij COVID-19-patiënten niet verkort. Een onderzoek dat is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of the American Medical Association toonde dit aan.
Het onderzoek is gebaseerd op 1438 patiënten en werd tussen 15 en 28 maart uitgevoerd in New York.
Remdesivir wordt al lange tijd voorgeschreven aan ebolapatiënten. En volgens de WHO is remdesivir het enige middel waarvan de werking bij COVID-19-patiënten is gedocumenteerd.
Het antivirale medicijn remdesivir kan de ziekenhuisperiode bij COVID-19-patiënten verkorten van 15 tot 11 dagen – ofwel 31 procent – en verlaagde de sterfte bij de behandelde proefpersonen van 11,6 tot 8 procent.
Dat is de uitkomst van een lopend en nog niet collegiaal getoetst experiment van de Amerikaanse overheidsinstelling National Institutes of Health.
Passieve immunisatie en serums
Als laatste zijn er nog diverse serums. Die bestaan uit antistoffen van mensen die COVID-19 hebben gehad en worden toegediend aan personen die nog niet ziek zijn geweest of dat juist wel zijn. Dan kunnen ze immuun worden of herstellen.
Meerdere wetenschappers doen onderzoek naar deze methode, die passieve immunisatie wordt genoemd. En de klinische tests zijn bezig.
In Groot-Brittannië werd passieve immunisatie toegepast bij meer dan 600 patiënten – met goede resultaten.