De schimmel Candida auris werd 10 jaar geleden voor het eerst aangetroffen – in de gehoorgang van een Japanse vrouw. Sindsdien houdt de schimmel huis in de hele wereld, en vooral in ziekenhuizen.
De schimmel leeft zoals zo veel andere Candida-soorten op het lichaam, en hij valt vooral mensen aan die al een verzwakt immuunsysteem hebben. Maar Candida auris is ook nog eens multiresistent, ongelofelijk besmettelijk, moeilijk te beteugelen – en in het ergste geval dodelijk.
Een van de onderzoekers die alarm slaan is Tom Chiller van het centrum voor ziektebeheersing en preventie in Atlanta. Hij leidt een wereldwijd onderzoek om de verspreiding van Candida auris te stoppen.
Over de schadelijke schimmel zegt hij tegen The New York Times:
Het is net een wezen uit een horrorfilm. Hij duikt op – en ineens is hij overal. Tom Chiller, arts van C.D.C, Atlanta, VS.
Het nieuwste schimmelinzicht
Onderzoek toont eens in de zoveel tijd aan dat we door een te fors gebruik van antibiotica juist gunstige omstandigheden creëren voor allerlei bacteriën en virussen, die zich dan kunnen verspreiden en multiresistent worden – wat precies het geval is met Candida auris.
Een onderzoek uit 2013 dat in samenwerkingsverband door een aantal universiteiten is uitgevoerd, wijst uit dat een andere schimmelsoort, Aspergillus fumigatus, resistent is geworden door het kwistige gebruik van pesticiden op de akkers. Ook die schimmel wordt beschouwd als een bedreiging voor mensen.
Maar het nieuwste inzicht is dat de schimmel zich juist kan verspreiden door de klimaatveranderingen. Dat stelt althans een onderzoeksteam van Johns Hopkins University, Baltimore, VS, in een onderzoek dat is gepubliceerd in het tijdschrift Mbio.
Van drasland naar dodenzone
Normaal is Candida auris zelden te gast bij mensen, vanwege hun hoge lichaamstemperatuur. Maar ‘normaal’ is een gepasseerd station.
De Johns Hopkins-onderzoekers denken dat de opwarming van de aarde de schimmel heeft ‘geleerd’ om in warmere omgevingen te overleven, waardoor hij zich ook makkelijker kan vestigen op het menselijk lichaam.
De onderzoekers beschrijven deze ‘schimmel-verspreidt-zich-door-opwarming-van-de-aarde-theorie’ in vijf vereenvoudigde stadia.
1. De temperatuurstijging creëert een natuurlijke selectie onder schimmels, waarbij alleen de sterkste overleven. De warmtebestendige schimmels kunnen zich beter vestigen op vogels en zoogdieren.
2. De Candida auris-schimmel, die oorspronkelijk in drassige omgevingen groeide, heeft ook een hogere temperatuurtolerantie ontwikkeld.
3. In die drassige gebieden heeft de schimmel een nieuwe gastheer gevonden: de vogel. De met Candida auris besmette vogel vliegt de wereld over en landt op allerlei plekken.
4. Een van deze plekken is de landbouw. Hier brengt de vogel de ziekteverwekkende schimmel over op soortgenoten, zoals kippen. Vervolgens wordt de mens (de boer in dit geval) besmet door de kip.
5. Als de boer op de intensive care van het ziekenhuis belandt, besmet hij de hele afdeling, en patiënten met een verzwakt immuunsysteem bevinden zich in de gevarenzone.
Een bepaalde onzekerheid
De Johns Hopkins-onderzoekers geven toe dat de klimaatverandering niet de enige oorzaak zal zijn, en dat hun theorie op een onzeker fundament rust.
Dat komt doordat het verband moeilijk aan te tonen is, en dat er geen plicht is om besmetting met Candida auris te melden. Er kunnen dus gevallen zijn waar de onderzoekers niets van weten.