Omikron – Dit is alles wat we weten over de nieuwe coronavariant

Mutaties zijn vaak besmettelijker

De oorspronkelijke omikronvariant heeft 50 mutaties, waarvan 43 op het spike-eiwit, waarmee het virus de lichaamscellen kan infecteren.

Mutaties staan erom bekend dat ze vaak besmettelijker zijn, en die eigenschap blijkt in dit geval duidelijk uit het aantal besmettingen en uit onderzoek.

Het aantal besmettingen met omikron is wereldwijd explosief toegenomen, en omikron heeft binnen zeer korte tijd de deltavariant weggeconcurreerd.

Volgens een nog niet collegiaal getoetst onderzoek van de universiteit van Hongkong vermenigvuldigt omikron zich ook 70 keer sneller in de luchtwegen dan de deltavariant.

Naar schatting is omikron anderhalf keer zo besmettelijk als de deltavariant.

Zorgen over BA.5 en BA.4

De nieuwste subvarianten van omikron – BA.5 en BA.4 – werden halverwege mei door het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) gecategoriseerd als zorgwekkende varianten.

BA.4 en BA.5, die respectievelijk in januari en februari 2022 werden ontdekt, hebben een grote stijging in het aantal besmettingen veroorzaakt in Zuid-Afrika en Portugal, en volgens het RIVM nemen de besmettingen in Nederland ook toe.

De verwachting is zelfs dat BA.4/BA.5 deze maand nog dominant zal worden. Er zijn echter geen aanwijzingen dat BA.4 en BA.5 voor een ernstiger ziekteverloop zorgen.

Omikron zorgt voor mildere symptomen

Toen omikron zich begon te verspreiden in Zuid-Afrika, meldden Zuid-Afrikaanse artsen dat hun patiënten een mild ziekteverloop hadden met iets andere symptomen dan bij delta.

De eerste observaties wezen erop dat omikron deze symptomen kan veroorzaken:

• Ernstige vermoeidheid
• Pijn in het lichaam
• Hoofdpijn Een rapport van de Zuid-Afrikaanse medische onderzoeksraad wees later in dezelfde richting. Het viel vooral op dat opgenomen patiënten vergeleken met de eerdere varianten geen zuurstof nodig hadden en niet dezelfde luchtwegproblemen vertoonden.

Volgens recentere cijfers van de Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) lijken dit de meest voorkomende symptomen van omikron te zijn:

• Hoesten
• Vermoeidheid
• Verstopte neus of loopneus

De symptomen worden bevestigd door een Brits onderzoek, dat voortdurend nieuwe data verzamelt over de klachten van mensen met corona. Dit onderzoek noemt ook hoofdpijn, niezen en keelpijn als typische symptomen van omikron. Over het algemeen meldt 74 procent een loopneus, 64 procent heeft keelpijn, 64 procent ondervindt vermoeidheid en 60 procent moet niezen.

Voorheen waren koorts en een verminderde reuk en smaak de meest voorkomende symptomen van het coronavirus. Sinds de komst van omikron ervaart volgens het onderzoek slechts één op de vijf besmette mensen verlies van reuk of smaak.

De subvarianten BA.4 en BA.5 zorgen waarschijnlijk voor dezelfde symptomen als de oorspronkelijke omikronvariant.

Symptomen van omikron in vergelijking met delta en alfa

Hieronder kun je zien wat de meest voorkomende symptomen waren van de delta- en de alfavariant.

De deltavariant zorgt meestal voor de volgende symptomen:

• Koorts
• Algehele lamlendigheid
• Spierpijn
• Loopneus
• Hoofdpijn
• Keelpijn
• Verlies van reuk- en smaakvermogen

Ter vergelijking: de meest voorkomende symptomen van de alfavariant waren:

• Koorts
• Droge hoest
• Verlies van reuk- en smaakvermogen

Kleinere kans op ziekenhuisopname

Omikron veroorzaakt meestal een milder ziekteverloop dan de deltavariant, en de kans op ziekenhuisopname is ook kleiner.

Statens Serum Institut, het Deense RIVM, meldde begin 2022 dat de kans op ziekenhuisopname bij de omikronvariant half zo groot is als bij de deltavariant.

Daarbij duidt een onderzoek van de universiteit van Hongkong erop dat omikron zich weliswaar snel vermenigvuldigt in de luchtwegen, maar vergeleken met delta en alfa slechter in het longweefsel. Dat kan gunstig zijn voor het ziekteverloop en de kans op ziekenhuisopname.

We willen echter benadrukken dat er nog steeds mensen in het ziekenhuis terechtkomen met omikron.

Je kunt het aantal ziekenhuis- en IC-opnamen in Nederland volgen op het coronadashboard.

Voorlopige data wijzen er niet op dat de subvarianten BA.4 en BA.5 de kans op ernstige ziekte en ziekenhuisopname verhogen.

Vaccins zijn minder effectief tegen omikron

De oorspronkelijke omikronvariant heeft 43 mutaties op het spike-eiwit waarmee het virus de cellen in het lichaam kan infecteren, RNA kan verspreiden en zichzelf kan voortplanten.

Alle bestaande coronavaccins richten zich op het spike-eiwit, en toen omikron begon te floreren, ontstond er bezorgdheid dat de vaccins minder effectief zouden zijn tegen deze variant.

Inmiddels weten we dat dit helaas het geval is.

Mensen die recent volledig waren gevaccineerd met Pfizer, hadden tegen de deltavariant een beschermingsgraad van 87 procent. Met Moderna was dat 88 procent.

Bij omikron daalt de beschermingsgraad tegen besmetting echter tot 55,2 procent en 36,7 procent voor respectievelijk Pfizer en Moderna.

Bovendien daalt de effectiviteit van de vaccins in de loop van enkele maanden, en om die reden bieden veel landen nu een boosterprik aan.

Een boosterprik met Pfizer biedt na een paar weken 54,6 procent bescherming. Voor Moderna is dit nog niet in kaart gebracht.

De subvarianten BA.4 en BA.5 lijken minder gevoelig te zijn voor immuniteit van vaccins dan de oorspronkelijke omikronvariant. Maar hoeveel dat precies verschilt, weten we nog niet.