Sinds begin dit jaar heeft een mysterieuze vorm van hepatitis zich verspreid onder minstens 450 kinderen over de hele wereld. De oorzaak is nog onbekend.
Hepatitis komt gewoonlijk zelden voor bij kinderen, en wat deze nieuwe gevallen gemeen hebben is dat ze niet worden veroorzaakt door de virussen achter de meest voorkomende vormen van hepatitis (hepatitis A, B, C, D en E).
Waar komt de aandoening voor?
In Europa zijn er volgens de WHO en het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding sinds 1 januari enkele honderden gevallen van hepatitis geregistreerd, grotendeels in Engeland en Schotland. Daar zijn dit jaar zeker 163 kinderen door de ziekte getroffen, zo meldt de UK Health Security Agency..
Anders Koch, chef de clinique van het epidemiologisch instituut in Kopenhagen en de afdeling infectieziekten van het Deense Rigshospitalet, volgt de ontwikkelingen op de voet. Volgens hem is het belangrijk om twee sporen te onderscheiden:
‘In Engeland en Schotland zien we nu een overmaat aan hepatitis door een onbekende oorzaak. Daarnaast is er een aantal landen waar we mogelijk een verhoogde incidentie zien. Hier zijn de aantallen veel kleiner, waardoor het veel onzekerder is waar we concreet mee te maken hebben,’ zegt hij.
Zo ziet de spreiding van de gevallen in Europa eruit:
- Groot-Brittannië: Zeker 163 geregistreerde gevallen, waarvan er 11 een levertransplantatie nodig hadden.
- Spanje: 29 geregistreerde gevallen
- Denemarken: 7 geregistreerde gevallen
- Ierland: 6 geregistreerde gevallen
- Nederland: 14 geregistreerde gevallen
- Italië: 24 geregistreerde gevallen
- Noorwegen: 5 geregistreerde gevallen
- Cyprus: 2 geregistreerde gevallen
- Griekenland: 3 geregistreerde gevallen
- België: 14 geregistreerde gevallen
- Polen: 1 geregistreerd geval
- Servië: 1 geregistreerd geval
- Slovenië: 1 geregistreerd geval
- Zweden: 9 geregistreerde gevallen
- Oostenrijk: 2 geregistreerde gevallen
- Italië: 27 geregistreerde gevallen
- Portugal: 11 geregistreerde gevallen
- Moldavië: 1 geregistreerd geval
Buiten Europa zijn er zeker 181 uitbraken van hepatitis gemeld. Er zijn gevallen bekend in onder meer Argentinië, Indonesië, Japan, Brazilië en de VS.
NB: De cijfers zijn afkomstig van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding en zijn voor het laatst bijgewerkt op 20 mei 2022.
Wie worden er getroffen?
Tot nu toe zijn er alleen kinderen van 1 maand tot 16 jaar oud getroffen door de nieuwe vorm van hepatitis, maar het merendeel was ouder dan vijf.
En volgens het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding zijn er tot nu toe 11 sterfgevallen gemeld – vijf in Indonesië, vijf in de VS en één in Palestina.
Ziekte kan zich heel verschillend ontwikkelen
Volgens Anders Koch kan de infectie zich bij de getroffen kinderen heel verschillend ontwikkelen. Er zijn ruwweg vier mogelijkheden:
- Sommige kinderen herstellen volledig zonder blijvende klachten.
- Sommige kinderen krijgen leverfalen, waarbij de lever niet of niet goed meer werkt. In dat geval moeten de afvalstoffen een tijdlang kunstmatig uit het bloed worden gehaald, maar kan het vitale orgaan nog wel volledig herstellen.
- Sommige kinderen worden zo ziek dat een levertransplantatie noodzakelijk is. Tot nu toe heeft circa 10 procent van de door deze [hepatitis] getroffen kinderen een transplantatie ondergaan.
- In zeer zeldzame gevallen kunnen kinderen zo ziek worden dat een transplantatie te laat komt. Wereldwijd zijn volgens het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding 11 kinderen overleden aan de nieuwe vorm van hepatitis.
Wat zou de oorzaak kunnen zijn?
De oorzaak van de uitbraak van de nieuwe vorm van hepatitis onder kinderen is vooralsnog een raadsel.
Maar volgens Koch werken onderzoekers over de hele wereld op dit moment aan verschillende hypothesen:
De eerste theorie is dat de hepatitis is ontstaan in het kielzog van de coronapandemie, toen we aan minder virussen zijn blootgesteld. Hierdoor kan het immuunsysteem abnormaal reageren op een virus waar het normaal niet op zou reageren.
De tweede theorie is dat de infectie toeslaat in combinatie met andere virussen, zoals een coronavirus of een verkoudheidsvirus.
De derde theorie is dat de infectie wordt veroorzaakt door gifstoffen, medicijnen of bepaalde voeding. Hier zijn in Engeland echter meerdere onderzoeken naar gedaan zonder dat er een verband is gevonden.
De vierde theorie is dat de nieuwe hepatitis wordt veroorzaakt door een infectie met een adenovirus, dat koorts, keelpijn en griepachtige verschijnselen kan veroorzaken. Volgens sommige onderzoekers kan het ook een combinatie van een adenovirus en het coronavirus SARS-CoV‑2 zijn dat bij sommige kinderen de ernstige aandoening veroorzaakt.
En onlangs publiceerden Britse en Amerikaanse onderzoekers met een nieuwe, concretere theorie in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.
Volgens hen zijn de kinderen mogelijk eerst besmet met het coronavirus en zijn de eiwitten van dit virus in een sluimertoestand achtergebleven in een aantal ‘reservoirs’ in de darmen, die het immuunsysteem activeren.
Als deze kinderen vervolgens besmet raken met een adenovirus, volgt er een overreactie van het immuunsysteem en komen er grote hoeveelheden inflammatoire eiwitten vrij, die de lever aanvallen.
Anders Koch benadrukt dat het om een hypothese gaat die een mogelijke verklaring biedt, er is nog geen sprake van een definitieve verklaring.
‘Het is één mogelijke verklaring. Maar het is niet zo dat we nu allemaal instemmend zitten te knikken en zeggen dat we eruit zijn.’ Anders Koch, chef de clinique van het epidemiologisch instituut in Kopenhagen en de afdeling infectieziekten van het Deense Rigshospitalet
Hij wijst er onder meer op dat lang niet alle kinderen besmet zijn geweest met een adenovirus.
Het is echter ook goed mogelijk dat een besmetting met zo’n virus niet altijd wordt opgemerkt door een arts.
Waarom worden er alleen kinderen getroffen?
‘We weten niet waarom er alleen kinderen worden getroffen. En eigenlijk weten we sowieso niet of de aandoening niet ook volwassenen treft. Maar tot nu toe is ze alleen geregistreerd bij kinderen.’
Dat zegt Anders Koch, die benadrukt dat hij nog geen systematische tellingen heeft gezien waaruit blijkt of de ziekte ook volwassenen treft.
Moeten ouders zich zorgen maken?
Het idee van een ernstige leverinfectie zonder bekende oorzaak die kinderen in verschillende landen treft, zal voor veel ouders een schrikbeeld zijn.
Maar volgens Koch is er nog geen reden tot bezorgdheid.
‘Ouders hoeven zich geen zorgen te maken. Ten eerste is er sprake van zeer kleine aantallen, en ten tweede weten we nog niet waar het precies om gaat.’ Anders Koch, chef de clinique van het epidemiologisch instituut in Kopenhagen en de afdeling infectieziekten van het Deense Rigshospitalet
Wat zijn de symptomen?
Anders Koch benadrukt dat het meteen duidelijk is dat je kind ziek is als het hepatitis krijgt.
‘De ogen en de huid kleuren geel. Het kind krijgt last van buikpijn, misselijkheid en braken. Ook koorts en een kleurverandering in de ontlasting komen voor,’ zegt hij.
Daarom moet je gewoon doen wat je altijd zou doen:
‘Ga naar de dokter als je kind ziek is. Maar er is geen reden om meteen te denken dat je kind hepatitis heeft, want de aantallen zijn vooralsnog erg klein,’ zegt hij.