Hoeveel mensen krijgen langdurige klachten?
Rond de 10 à 20 procent krijgt een maand na besmetting met het coronavirus te maken met langetermijneffecten, blijkt uit onderzoek. Daarbij valt te denken aan abnormale vermoeidheid, geheugenproblemen en reuk- en smaakstoornissen.
Deens onderzoek wijst echter uit dat verreweg de meeste mensen die slechts milde klachten hebben gehad, zes maanden na besmetting geen ernstige gevolgen meer ondervinden.
Bij mensen die door corona in het ziekenhuis zijn beland, ligt dat anders.
Uit onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift The Lancet blijkt dat maar liefst 76 procent van de mensen die met corona in het ziekenhuis hebben gelegen, na zes maanden nog klachten heeft.
En uit een nieuw onderzoek uit Wuhan in China blijkt nu dat de klachten zeer lang kunnen aanhouden.
Van de 1276 coronapatiënten die tussen januari en mei 2020 opgenomen waren, ondervindt de helft na een jaar nog ten minste één symptoom.
De meestvoorkomende langdurige klachten zijn vermoeidheid en slappe spieren, terwijl een op de drie mensen problemen met de ademhaling heeft.
Volgens de onderzoekers is de algehele gezondheid van de patiënten 12 maanden na hun besmetting slechter dan die van mensen die geen COVID-19 hebben gehad.
Scans van de longen van een 50-jarige patiënt laten zien hoe omvangrijk de infectie (rood) in het begin (l) is. Zelfs na zes weken kunnen er nog sporen van het virus te zien zijn (r).
Kinderen kunnen ook langdurige klachten krijgen
Onderzoekers weten nog niet precies hoeveel kinderen langdurige klachten krijgen na het coronavirus. Het staat echter buiten kijf dat zij er ook last van kunnen krijgen – en volgens een onderzoek uit april kan dat zelfs als ze niet of nauwelijks symptomen hebben gehad.
Gegevens uit Engeland suggereerden in april dat 9,8 procent van de kinderen tussen de 2 en 11 jaar en 13 procent van de kinderen tussen de 12 en 16 vijf weken na de diagnose nog zeker één symptoom van langdurige klachten hadden.
Russische cijfers uit dezelfde periode laten zien dat een kwart vijf maanden na besmetting nog langdurige klachten had. Het risico was groter bij oudere kinderen met allergische aandoeningen als astma, voedselallergieën, eczeem of hooikoorts.
Uit latere onderzoeken komt echter een positiever beeld naar voren.
Uit een onderzoek van 23.000 huishoudens in Engeland en Wales bleek dat 4,6 procent van de kinderen na COVID-19 na vier weken nog langdurige klachten had.
Een ander Brits onderzoek liet vergelijkbare resultaten zien. Van 1700 leerlingen met een positieve coronatest had 4,4 procent langdurige klachten als hoofdpijn en vermoeidheid, en bij 1,8 procent hielden die ten minste acht weken aan.
De nieuwe onderzoeken zijn nog niet peer reviewed.
Wat zijn langdurige klachten?
De langetermijngevolgen bestaan uit een aantal klachten die na een infectie met het coronavirus en de ziekte COVID-19 aanhouden.
Ze kunnen tijdelijk of chronisch zijn, en zijn ook bekend van onder meer meningitis en de ziekte van Pfeiffer, die tot chronische vermoeidheid kunnen leiden.
Mensen met langdurige klachten van het coronavirus vallen uiteen in twee groepen:
- Patiënten die permanente, meetbare schade oplopen aan longen, hart, nieren of hersenen.
- Patiënten die last hebben van invaliderende symptomen zonder meetbare schade aan organen.
Vooral de laatste groep vormt nog een raadsel voor de wetenschap.
Veel coronapatiënten beschrijven de overgang van een besmetting naar langdurige klachten als verbetering van de ergste symptomen zonder dat ze helemaal verdwijnen.
Anderen noemen nieuwe bijwerkingen die er tijdens de besmetting niet waren.
Symptomen van langdurige klachten
Welke langdurige klachten kan ik krijgen na het coronavirus?
Je bent uitgeput na een ommetje en je hersenen laten het afweten bij simpele taken. Daar kampen veel coronapatiënten lang na de diagnose mee.
Veel langetermijneffecten zijn een voortzetting van de symptomen van de ziekte.
Volgens onderzoeken zijn de meest voorkomende langetermijngevolgen na het coronavirus:
- hoesten
- ademhalingsproblemen
- extreme vermoeidheid
- pijn in spieren en gewrichten
- hoofdpijn
Maar de lijst van geregistreerde langdurige klachten is lang en bevat ook concentratiestoornissen, slapeloosheid en zelfs haaruitval, huidirritatie en diabetes.
De wetenschap heeft veel aandacht voor smaak- en reukstoornissen, waar tot 87 procent van de COVID-19-patiënten mee te maken krijgt volgens een onderzoek. De klachten houden bij 10 procent tot 4 weken na de diagnose aan.
De cijfers betreffen niet alleen reukverlies, maar ook zogeheten parosmie, waarbij patiënten iets ruiken wat er niet is, zoals sigarettenrook, een rioollucht of bedorven voedsel.
Reukverlies is een veelvoorkomend langetermijneffect van het coronavirus.
Hoe ontstaan langdurige klachten?
We weten al langer dat de veroorzaker van de pandemie, SARS-CoV-2, een spoor van vernieling door het lichaam trekt. Maar waardoor de langetermijngevolgen van het coronavirus precies ontstaan, is nog niet volledig bekend.
Mogelijk spelen verschillende factoren een rol, maar voor het reukverlies heeft een Amerikaans onderzoek een deel van de verklaring gevonden.
Het coronavirus dringt het lichaam door de neus en mond binnen. Het vindt zijn weg naar binnen door middel van eiwitten op sommige lichaamscellen, ACE2-receptoren genoemd.
De Amerikaanse onderzoekers ontdekten dat deze eiwitten met name voorkomen op de cellen van het weefsel rond de zenuwbanen van de reuk.
Daar kan het virus wellicht blijvende schade aanrichten, die aanhoudt nadat de virusdeeltjes het lichaam hebben verlaten, hoewel de zenuwen zelf intact zijn.
Gelukkig genezen deze celtypen wel, maar dat proces kan wel twee jaar duren.
Coronavirus valt weefsel rond zenuwcellen binnen
- In de reukkolf dringen coronavirusdeeltjes vooral de cellen genaamd pericyten (de oranje halvemaantjes) binnen.
- In het neusholteweefsel worden zogeheten sustentaculaire cellen (de bruine achtergrond) hard getroffen.
- In het luchtwegweefsel valt het virus vooral basaalcellen (de kleine, donkergroene cellen onderaan) aan.
Deze cellen zwellen op en klemmen de zenuwbanen af, waardoor er geen reuksignalen in de hersenen komen. Soms raken ze zo beschadigd dat er nieuwe gevormd moeten worden om de reuk te herstellen.
Andere theorieën stellen dat het immuunsysteem in staat van paraatheid blijft doordat het coronavirus sporen achterlaat in de cellen.
Scans lieten permanent letsel zien aan de longen van zwaar getroffen patiënten, wat de aanhoudende klachten na het coronavirus kan verklaren.
Positief is dat deze celtypen genezen, maar het proces kan vare twee jaar duren.
Wie lopen het grootste risico op langdurige klachten na het coronavirus?
Artsen weten nu zo veel over de langetermijneffecten van het coronavirus dat ze al vroeg kunnen zeggen of een patiënt er waarschijnlijk mee te maken krijgt.
Uit een groot onderzoek, waarbij 4000 patiënten uit meerdere landen langetermijngevolgen via een app meldden, kwamen vijf symptomen naar voren die een vroege indicatie geven van langdurige klachten na het coronavirus.
De symptomen zijn:
- Vermoeidheid – 97,7 procent van de patiënten met langdurige klachten heeft hier last van
- Hoofdpijn – 91,2 procent
- Ademhalingsproblemen – 70,8 procent
- Spier- en gewrichtspijn – 64,0 procent
- Heesheid – 53,0 procent
Het onderzoek concludeert ook dat het risico op langdurige klachten na het coronavirus verhoogd is bij bepaalde groepen:
- Mensen boven de 70
- Mensen met een bovengemiddelde BMI
- Jongere vrouwen (ten opzichte van jongere mannen)
- Patiënten die binnen een week na infectie vijf of meer symptomen vertonen
- Mensen met astma
22 procent van de patiënten boven de 70 had last van aanhoudende gevolgen na het coronavirus, tegenover 10 procent van 18- tot 49-jarigen.
Opvallend genoeg hadden jongere vrouwen vaker last van langdurige klachten dan mannelijke leeftijdgenoten, terwijl mannen juist oververtegenwoordigd zijn in de algemene coronastatistieken.
En zelfs mensen die nauwelijks iets van de infectie merkten, kunnen na het coronavirus langdurige klachten krijgen.
Britse COVID-19-patiënten vertellen over hun langdurige klachten.
Het onderzoek naar de behandeling van langdurige klachten na het coronavirus staat nog in de kinderschoenen.
In Groot-Brittannië worden gegevens en monsters van 10.000 patiënten ingezameld om meer te leren over het effect van het virus op het lichaam.
Zo hopen de wetenschappers de langetermijneffecten bij COVID-19-patiënten te leren behandelen en methoden te vinden om te voorkomen dat het virus ‘blijft hangen’.
Als laatste willen de onderzoekers het gehele ziekteverloop in kaart brengen, zodat ze weten hoe lang het virus in het lichaam huishoudt.
Na de SARS-epidemie in 2003 was bij ruim de helft van 55 onderzochte patiënten twee jaar later nog het vermogen om zuurstof van de longen naar het bloed te transporteren, verminderd.