Nieuwe immunotherapie leert het lichaam kanker aan te vallen en te genezen
Immunotherapie blijkt een effectief wapen te zijn tegen kanker. Het afweersysteem van het lichaam wordt toegerust om kankercellen aan te vallen, waardoor grote tumoren in slechts een paar weken spoorloos verdwijnen.
Er verschijnt een aantal nieuwe geneesmiddelen – bekend onder de verzamelnaam immunotherapie – in de schappen van de ziekenhuisapotheken. Deze medicijnen versterken het afweersysteem van de patiënt, waardoor het lichaam zelf kan afrekenen met tumoren.
Twee onderzoekers die de behandeling hebben ontwikkeld, ontvingen recent de prestigieuze Nobelprijs voor de Geneeskunde.
Met de nieuwe, slimme behandelmethoden zijn al patiënten genezen met onder andere kanker in het bloed. En in één geval verdween een huidkankergezwel van enkele centimeters groot binnen enkele weken.
Immunotherapie helpt lijf een handje
Anders dan chemotherapie en bestraling richt immunotherapie zich niet op de kankercellen. De behandeling stimuleert juist het afweersysteem, zodat het lichaam zelf tegen de kanker kan vechten.
In theorie zou het afweersysteem kankercellen zonder hulp moeten kunnen doden, net zoals het dat doet met vijandelijke bacteriën en virussen.
Kankercellen zijn echter moeilijk te bestrijden, omdat ze zichzelf op meerdere manieren beschermen tegen aanvallen van het afweersysteem. Immunotherapie ontwapent de kankercellen, waardoor de soldaatjes van het lichaam de kans krijgen ze te doden.
Een vrouw met een circa vijf centimeter groot huidkankergezwel onder haar borst werd behandeld met immunotherapie. Drie weken later was het gezwel verdwenen en bleef er een gapend gat achter. Klik voor een vergroting.
Nobelprijs voor immunotherapie
Dit jaar ontvingen twee onderzoekers een Nobelprijs voor hun onderzoek op het gebied van immunotherapie. James P. Allison en Tasuku Honjo hebben beiden behandelingen ontwikkeld die ervoor zorgen dat ons eigen afweersysteem kankercellen in het lichaam aanvalt en doodt.
James P. Allison deed onderzoek naar het eiwit CTLA-4 en Tasuku Honjo naar het eiwit PD-1. Beide eiwitten remmen de T-cellen van het afweersysteem. T-cellen vormen een belangrijk deel van het afweersysteem en hebben allerlei taken, waaronder het herkennen en doden van kankercellen.
De bekroonde onderzoekers ontwikkelden behandelingen die de eiwitten blokkeren, zodat het afweersysteem de kankercellen ongehinderd kan aanvallen en doden. De methode wordt checkpoint therapy genoemd.
De nieuwe methode betekent een revolutie voor de behandeling van melanoom, longkanker, nierkanker en lymfeklierkanker.
Lichaam leert kanker herkennen
Een andere vorm van immunotherapie is T-celtherapie. Hierbij identificeren artsen de T-cellen van de patiënt die het best geschikt zijn om de kanker te vernietigen, kopiëren die tot een leger van miljarden cellen en injecteren ze dan weer in de patiënt. Deze strategie heeft al veel levens gered.
Vergevorderde kanker verdwijnt
In 2013 testte Michal Besser van de universiteit van Tel Aviv in Israël 57 patiënten met huidkanker in een vergevorderd stadium. Bij 40 procent van hen waren de tumoren na drie jaar aanmerkelijk verminderd en bij 9 procent verdween de kanker geheel.
Ook darmkanker kan worden genezen met T-celtherapie. Dat werd in 2015 aangetoond door Chinese onderzoekers van The Affiliated Hospital of Guiyang Medical College. Twee jaar na de behandeling was 56 procent van de patiënten nog in leven, terwijl van de controlegroep die geen immunotherapie had gekregen, nog slechts 18 procent leefde.
Immunotherapie heeft groot potentieel
T-cellen kunnen ook een handje worden geholpen door zogeheten monoklonale antistoffen, die zich op een bepaalde plek aan de T-cellen binden. De antistoffen fungeren als een beschermend kapsel rond de T-cellen, zodat de kankercellen ze niet kunnen verzwakken.
Met al deze nieuwe, veelbelovende vormen van immunotherapie hopen artsen spoedig hard en effectief te kunnen optreden tegen alle typen kanker.