De zonnebank – hoe schadelijk is die?
Te veel zon kan huidkanker veroorzaken, dat lijdt geen twijfel. Maar hoe gevaarlijk is een zonnebank? Lees verder en ontdek of je de blauwviolette buizen niet beter kunt mijden.
Een zonnebank of solarium is een apparaat dat bedoeld is om de huid donkerder te maken, net als wanneer je in de zon gaat liggen. De meeste zonnebanken zijn zo ontworpen dat je op de zonnebank gaat liggen en de bovenklep over je heen trekt.
Hierbij lig je op een harde plastic plaat die over een reeks zonnebuizen is gelegd. Die zenden een speciaal uv-licht uit dat de huid kleurt.
De uv-stralen die door het kunstmatige ultraviolette licht worden uitgezonden zijn uv A- en uv B-licht. De gevaarlijkste stralen, bekend als uv C-licht, worden uitgefilterd, maar dat betekent niet dat de andere stralen ongevaarlijk zijn.
Wat is gevaarlijker: zonnebank of natuurlijke zon?
Als we kijken naar de sterkte van de uv-straling in zonnebanken en buiten op een zonnige dag, lijdt het geen twijfel dat zonnebanken het risico op huidkanker en moedervlekken sterker vergroten.
De straling in een zonnebank komt overeen met een uv-index van 12, terwijl de uv-index op een Nederlandse zomerdag zelden boven de 7 uitkomt.
Er zijn echter meer redenen waarom zonnebanken gevaarlijker zijn. Een daarvan is dat zonnebankgebruikers tegelijkertijd aan beide zijden van hun lichaam zijn blootgesteld aan uv-stralen – een zeer groot deel van het lichaam dus. Als je in de zon zit, staat er meestal maar één kant van je lichaam aan straling bloot.
Heb je na de zonnebank minder kans om te verbranden in de zon?
Er is geen bewijs dat je beter bestand bent tegen de uv-stralen van de zon als je voor je zomervakantie bijvoorbeeld gebruind bent onder de zonnebank.
Het effect van ‘voorbruinen’ is zelfs vrij klein, dus je kunt je beter gewoon beschermen tegen de zon in plaats van onder de zonnebank te gaan liggen.
Het voorbruinen kan je zelfs een misplaatst gevoel van veiligheid geven – je denkt misschien dat je met een gebruinde huid geen zonnebrandcrème hoeft te gebruiken, maar dat is een misvatting.
Een andere reden waarom voorbruinen wordt afgeraden, is dat de uv-stralen van de zonnebank vaak sterker zullen zijn dan die je op vakantie te verduren krijgt.
Het is daarom beter om langzaam aan de zon te wennen en het gebruikelijke advies op te volgen: smeer je in, zet een hoed op, zoek regelmatig de schaduw op en blijf van april tot september tussen 12.00 en 15.00 uur uit de zon.
Du trenger bare noen minutter i solen hver dag for å danne nok D-vitamin.
Hoe manifesteert huidkanker zich?
Zonnebanken zenden zogeheten uv-stralen (ultraviolette stralen) uit via hun vele buizen. De uv A-straling daarin kan huidkanker veroorzaken, maar ook vroegtijdige huidveroudering, rimpels en oogletsel.
Basaalcelkanker
Huidkanker, of basaalcelcarcinoom zoals het ook wel genoemd wordt, uit zich onder andere door wonden die niet willen genezen en kleine bultjes onder de huid.
Kanker door moedervlekken
Symptomen van melanoom (moedervlekkanker) kunnen zijn dat de moedervlek van grootte, vorm en dikte verandert, begint te jeuken of te bloeden.
Naast uv A-stralen geven zonnebanken ook uv B-stralen af, waar je door kunt verbranden, of waar je pigmentvlekken of een voorstadium van huidkanker door kunt krijgen.
Symptomen van huidkanker (basaalcelcarcinoom) zijn:
- 1. wonden die niet willen genezen
- 2. knobbels die groeien en af en toe etteren of bloeden
- 3. rode en schilferige huidveranderingen die op eczeem lijken
Huidkanker kan op diverse manieren behandeld worden. Behalve chirurgie zijn ook lichttherapie, afschrapen, bevriezen, bestraling en behandeling met speciale crèmes mogelijk. In zeldzame gevallen worden pillenkuren gebruikt. De behandeling kan worden uitgevoerd door dermatologen, plastisch chirurgen of oncologen. Sommige huidkankers kunnen echter ook behandeld worden door bijvoorbeeld oogartsen, huisartsen en oorartsen.
Verhoogd risico op melanoom
Door geregeld onder de zonnebank te gaan, verhoog je niet alleen het risico op huidkanker, maar ook op maligne melanoom ofwel moedervlekkanker, de ernstigste vorm van huidkanker. Het risico neemt naar schatting met wel 20 procent toe, en voor mensen onder de 35 jaar die geregeld onder de zonnebank gaan, neemt het risico zelfs met 60 procent toe.
Dat kinderen en jongeren meer risico lopen, komt doordat hun lichaam nog in ontwikkeling is, maar ook doordat ze mogelijk jarenlang onder de zonnebank zullen gaan.
Uit een enquête van de Deense kankerbestrijding onder huidige en voormalige zonnebankgebruikers onder de 25 jaar blijkt dat rond de 70 procent al vóór het 18e jaar onder de zonnebank lag.
Verder hebben mensen met een lichte huidskleur 10 keer zo veel kans op melanoom dan mensen met een donkere huidskleur.
Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 7500 nieuwe gevallen van moedervlekkanker geregistreerd. Gelukkig is de overlevingskans na 5 jaar relatief hoog: 95 procent van de kankerpatiënten leeft dan nog.
Elk jaar sterven in Nederland tegen de 800 mensen aan melanoom.