Wat wil je liever?
Gevaccineerd worden en risico lopen op een hersenvliesontsteking, waar circa 1 op de 1.000.000 gevaccineerden mee te maken krijgt?
Of je niet laten vaccineren en kans maken op een besmetting met mazelen, dat bij circa 1 op de 1000 mensen hersenvliesontsteking veroorzaakt, en vóór de introductie van het vaccin in 1963 2,6 miljoen kinderen per jaar doodde?
De wetenschap twijfelt er niet aan: het is veel veilger om je te laten vaccineren dan om besmet te raken met de ziekte waar het vaccin tegen beschermt.
Als mensen toch weigeren zichzelf of hun kinderen te laten vaccineren, handelen ze vaak op basis van oerinstincten die in de hersenen gegrift staan.
Gevoelens gaan boven feiten
In het vaccinatiedebat lijken de sceptici niet zozeer onvoldoende geïnformeerd zijn, maar eerder verkeerd geïnformeerd. Dat komt door een complexe wisselwerking van interne en externe factoren, zoals politieke positie en gemanipuleerde platforms op sociale media. En hoe de hersenen een mening vormen, speelt ook een grote rol.
Onderzoeken wijzen namelijk uit dat onze meningen voortkomen uit sterke gevoelens.
Hoewel we rationeel besluiten zouden moeten nemen, kan angst uiteindelijk bepalen wat we doen, want die schuift alle behoeften opzij om de dreiging het hoofd te kunnen bieden.
Volgens sommige psychologen is een sterke weerzin tegen vaccins een gevolg van een angstreactie van de hersenen.
De amygdala wordt wel het angstcentrum van de hersenen genoemd, maar stuurt ook andere gevoelens aan.
De amygdala is het hersencentrum dat die angstreactie aanstuurt, maar de frontale kwab is de stem van het verstand en beoordeelt de signalen van de amygdala.
Als de amygdala wordt geactiveerd door een dreiging, komt er adrenaline vrij, waardoor we sneller kunnen reageren. De communicatie met de frontale kwab komt echter op een laag pitje te staan.
Zelf een irreële dreiging als een hoog risico van een vaccin kan een irrationele angst oproepen die de frontale kwab terzijde schuift. Onderzoeken hebben aangetoond dat als desinformatie iemand bereikt terwijl diens amygdala actief is, het moeilijker is om hem ervan te overtuigen dat het onzin is.
Hersenen overschatten dreigingen
De hersenen werken niet bij iedereen hetzelfde.
Een onderzoek heeft laten zien dat vaccinsceptici het risico op zeldzame negatieve gebeurtenissen als verkeers- en vuurwerkongelukken of overstromingen vaak overschatten.
Volgens de onderzoekers duidt de neiging om risico’s te overschatten erop dat de hersenen van sommige mensen anders met informatie omgaan.
Zo zijn sommigen gevoeliger voor zogeheten aandachtsvertekening, waarbij datgene waar de hersenen op een bepaald moment mee bezig zijn, er met alle aandacht vandoor gaat en er geen rekening wordt gehouden met andere omstandigheden.
Hersenen laten nuance varen
Het is voor de hersenen een hele klus om een besluit te nemen bij een dilemma, zoals wel of niet inenten. Om eruit te komen versimpelen de hersenen het probleem met behulp van vijf sluiproutes. Het resultaat is dat we het besluit snel nemen, maar vaak op twijfelachtige gronden.
De gebeurtenis herhaalt zich
Je overschat de kans dat een gebeurtenis die één keer is voorgekomen, zich herhaalt. Iemand die bijwerkingen van een vaccin heeft gehad, zal daarom bang zijn dat het weer gebeurt, al is het risico heel klein.
We liften mee met anderen
Onbewust volgen we de meningen van anderen, zonder dat we de argumenten afwegen. Als veel mensen bezorgd zijn over de bijwerkingen van vaccins en we er constant over horen, nemen we hun mening vaak klakkeloos over.
Nieuwe kennis is belangrijker
Het brein is altijd gericht op dat wat we beste kunnen onthouden, en oudere kennis telt minder bij de besluitvorming. De verhalen over bijwerkingen lijken dan ook belangrijker dan de bestaande kennis over het risico.
We blijven bij onze mening
Je brein luistert naar argumenten die je mening staven, en gaat voorbij aan de argumenten die daarmee in strijd zijn. Als je bezorgd bent over het coronavaccin, dan zal je brein zich daarom moeilijk gerust laten stellen.
Grote kwesties maken we klein
Je brein deelt grote problemen vaak op om een goede oplossing te kunnen vinden. De hersenen lossen het dilemma van bijwerkingen bijvoorbeeld op door vaccinatie uit te sluiten als mogelijkheid, hoewel het risico om ziek te worden en de ziekte te verspreiden nog aanwezig is.