De WHO heeft alarm geslagen, net als wetenschappers en artsen over de hele wereld: veel Afrikaanse landen hebben geen geld om hun bevolking te vaccineren, wat tot gevaarlijker varianten van SARS-CoV-2 kan leiden dan we tot nu toe hebben gezien.
‘Hoe langer we deze pandemie laten voortduren door de ogen te sluiten voor de ongelijke toegang tot vaccins, hoe groter het risico dat we het virus de kans geven te muteren op manieren die we niet kunnen voorspellen of voorkomen,’ aldus WHO-secretaris-generaal Tedros eind vorig jaar.
In landen als Gambia, Sierra Leone en Congo is nog geen 5 procent van de bevolking gevaccineerd, en in totaal is slechts 15% procent van de Afrikanen met twee prikken gevaccineerd.
Veel landen kampen met meerdere epidemieën tegelijk, waaronder gele koorts, malaria en ebola, en er zijn te weinig artsen en vaccins om de epidemieën in te dammen.
Afrika zou weleens het nieuwe corona-epicentrum kunnen worden. The Brookings Institution
De Afrikanen zouden hun coronaprikken zes keer zo snel moeten krijgen als nu om het doel van 70 procent volledig gevaccineerden tegen het eind van het jaar te halen, zegt de WHO.
Meer ongevaccineerden leidt tot meer mutaties
‘Hoe meer mensen ongevaccineerd blijven en corona oplopen, hoe groter het risico dat er mutaties optreden,’ zegt Stuart Ray, COVID-19-deskundige aan Johns Hopkins University in de VS.
Omikron, de meest gemuteerde variant tot nu toe, komt uit Afrika en is het meest resistent gebleken tegen de huidige vaccins.
Tegelijk hebben we ‘geluk’ dat de variant niet gevaarlijker is dan bijvoorbeeld de deltavariant.
Maar SARS-CoV-2 is een zogeheten RNA-virus, en wat alle RNA-virussen gemeen hebben is dat ze muteren en blijven muteren als ze de kans krijgen.
Een SARS-CoV-2-virusdeeltje met het kenmerkende kroonachtige oppervlak, wat de coronavirussen hun naam heeft opgeleverd.
Hoe meer mutaties er ontstaan en circuleren, hoe groter het risico dat deze varianten zich zullen combineren, zeggen onderzoekers van de University of Chicago.
‘Sommige mutaties tasten het spike-eiwit aan, dat aan de buitenkant zit,’ zegt Robert Bollinger, infectieziektespecialist aan Johns Hopkins.
‘Dit eiwit helpt het virus zich in de neus en de longen te hechten. Er zijn aanwijzingen dat de nieuwe mutaties “plakkeriger” zijn en zich daardoor makkelijker aan cellen kunnen binden en zo mensen infecteren,’ legt hij uit.
Ongelijkheid kan het Westen als een boemerang treffen
Hoewel het dodental in Afrika op het ogenblik niet groot is, zouden nieuwe, gevaarlijke mutaties uit het continent veel grotere gevolgen kunnen hebben voor de bevolking in het Westen, die gemiddeld veel ouder en kwetsbaarder is dan de Afrikanen.
Velen die nu beschermd zijn door vaccins, vooral kwetsbaren, zullen sterven. Emanuel Goldman, Rutgers Medical School, VS
De gerenommeerde denktank The Brookings Institution in Washington laat weten:
‘De grote ongelijkheid is niet alleen onrechtvaardig, maar ook epidemiologisch onjuist. Afrika zou weleens het nieuwe corona-epicentrum kunnen worden.’
‘Het echte gevaar is een toekomstige variant die ontstaat onder ongevaccineerden en resistent is tegen de bestaande vaccins. De vooruitgang die we geboekt hebben zal verloren gaan, en lockdowns en mondkapjes kunnen nodig zijn,’ zegt Emanuel Goldman van de Rutgers Medical School in de VS.
De gevolgen kunnen rampzalig zijn, zegt Goldman:
‘Velen die nu beschermd zijn door vaccins, vooral kwetsbaren, zullen sterven.’