Noord-Jutland dreigt een nieuwe provincie Hubei te worden. Daarom moeten alle 15 miljoen nertsen in Denemarken direct worden geruimd.
Dit drastische besluit werd genomen door de autoriteiten nadat nertsen 12 mensen hadden besmet met een mutatie van SARS-CoV-2, cluster 5 geheten.
De maatregel houdt verband met de structuur van de nertsenfarms en de aard van de mutatie.
Antistoffen raken de nertsenmutatie niet
Tot op heden verliepen de mutaties van SARS-CoV-2 traag. In de genetische code van het virus van 30.000 letters veranderen er slechts twee per maand. Door hun gelijkenis kan een vaccin de bestaande varianten dus allemaal bestrijden.
Maar met de nertsenmutatie zit het anders.
In laboratoriumexperimenten heeft de Deense gezondheidsautoriteit Statens Serum Institut het cluster-5-virus gekweekt en blootgesteld aan antistoffen die de infectie met het gangbare coronavirus bij mensen tegengaan. De medicijnen remden het nertsenvirus echter niet in dezelfde mate.
Dit betekent dat voormalige COVID-19-patiënten het cluster-5-virus minder goed kunnen bestrijden en dat de vaccins die in ontwikkeling zijn mogelijk minder effectief zijn.
Gemuteerd spike-eiwit kan komend vaccin klein krijgen
1. Speciaal eiwit opent onze cellen
Dankzij het zogeheten ‘spike-eiwit’ op zijn oppervlak kan het coronavirus het lichaam zo goed binnendringen. Het spike-eiwit fungeert namelijk als een soort loper waarmee het virus al onze cellen open kan krijgen.
2. Virus verspreidt zijn RNA
Als het virus met behulp van het spike-eiwit eenmaal onze cellen is binnengedrongen, verspreidt het zijn erfelijk materiaal, het RNA. Daarnaast gebruikt het virus onze cel als een soort fabriek om zichzelf massaal te vermeerderen. En dan worden we ziek.
3. Spike-eiwit muteert
Als het spike-eiwit van karakter verandert, kan het zich in het ergste geval beter gaan hechten aan de receptor in onze cellen, een molecuul genaamd ACE2. Als dit gebeurt, verspreidt het virus zich nóg sneller en beter – en neemt de besmettelijkheid toe.
4. Antistoffen werken niet
De aankomende vaccins zijn bedoeld om het spike-eiwit te neutraliseren. De antistoffen die het sleuteleiwit moeten opsporen en blokkeren, ‘passen’ echter niet op de sleutel als deze van vorm is veranderd. Daarom kunnen de vaccins weinig of geen effect blijken te hebben.
Sleuteleiwit verandert van aard
SARS-CoV-2 reist via de luchtwegen en dringt cellen binnen via een zogeheten ACE2-receptor, die kan worden ontgrendeld door een spike-eiwit op het oppervlak van het virus.
Veel dieren hebben die receptor ook, waardoor het virus de cellen van bijvoorbeeld nertsen kan binnendringen.
De infectie is om twee redenen gevaarlijk:
- Nertsen raken makkelijk besmet en veel dieren leven op een kluitje bij elkaar; zo kan de infectie zich als een lopend vuurtje door de kooien verspreiden.
- Net zoals mensen nertsen kunnen besmetten, kunnen nertsen mensen infecteren.
Beide oorzaken dragen ertoe bij dat SARS-CoV-2 in een razend tempo muteert. Deels doordat het aantal veranderingen in de genetische code van het virus explosief toeneemt, nu duizenden dieren op een nertsenfarm elkaar besmetten. En deels doordat het gastdier de mutaties beïnvloedt in een richting die misschien onschadelijk is voor nertsen, maar gevaarlijk voor mensen.
Op de afbeeldingen zie je een 3D-weergave van het spike-eiwit op het coronavirus. Het eiwit kan twee verschillende vormen aannemen: een voordat het een cel binnendringt en een vorm die daarna ontstaat. Hier zien we het eiwit voordat het de cel infecteert. Het deel dat zich aan de cel hecht, is groen.
Andere dieren die dicht bij de mens leven, zoals honden en katten, kunnen ook besmet raken met COVID-19, maar nertsen zijn de enige die de besmetting aantoonbaar retourneren.
Volgens virologen is de nertsenvariant zorgwekkend, maar is de werking van de vaccins niet direct in gevaar. Dit kan echter veranderen als de variant de kans krijgt om verder te muteren.
