Shutterstock
Bloedprop blijft steken in bloedvat.

De wetenschap oordeelt: Veroorzaakt de pil vaker trombose dan coronavaccins?

Stoppen met een vaccin uit angst voor trombose lijkt statistisch gezien volslagen onzin. Maar achter de naakte cijfers schuilt een complexe verklaring voor het feit dat artsen alert zijn op trombose door coronavaccins.

Het gebruik van de coronavaccins van AstraZeneca en Janssen werd opgeschort nadat er gevallen van trombose waren vastgesteld. Allerlei alledaagse activiteiten zoals roken, lang reizen en het gebruik van de pil zijn echter niet verboden, hoewel die volgens de statistieken meer kans op trombose geven dan de vaccins.

Maar wetenschappelijk gezien kun je deze risicofactoren niet aan elkaar gelijkstellen. Er zijn namelijk verschillende vormen van trombose. En het is de vraag hoeveel risico de medische wetenschap wil nemen als de hele wereldbevolking moet worden gevaccineerd.

Trombose wordt veroorzaakt door lichaamspleister

Als je van je fiets valt en er een bloedvat beschadigd raakt, werken rode bloedcellen en bloedplaatjes samen met het eiwit fibrine om het gat te sluiten en af te dichten. Het bloed stolt.

Een bloedstolsel ontstaat op dezelfde manier. Daarbij stolt het bloed onbedoeld door verminderde bloeddoorstroming, aderverkalking of een medische behandeling.

Zo ontstaat trombose

Bloedcellen stromen door bloedvat
© Shutterstock

Bloedcellen stromen vrijelijk

Gewoonlijk stromen de rode (rood) en witte bloedcellen (blauw) vrijelijk door de aderen, maar chemische verbindingen in o.a. medicijnen kunnen het bloed verdikken, de samenstelling veranderen of de aderwand beschadigen.

Bloedplaatjes verzamelen zich bij beschadiging
© Shutterstock

Bloedplaatjes blijven steken

Op den duur hechten de bloedplaatjes (geel) zich aan de aderwand op plekken waar schade is of het bloed langzaam stroomt. Ze zetten zich vast en vertragen de stroom van grotere rode bloedcellen, die gaan samenklonteren.

Bloed vormt stolsel.
© Shutterstock

Stolsel groeit en sluit bloedvat af

Het eiwit fibrine in het bloed vormt een fijn netwerk tussen de bloedbestanddelen. Naarmate dit proces vordert, kan de klontering resulteren in een echt bloedstolsel, dat de doorstroming in het bloedvat blokkeert. Het stolsel kan ook uiteenvallen en meereizen door het bloed, waardoor elders in het lichaam bloedstolsels kunnen ontstaan.

Trombose is niet altijd even gevaarlijk

Er zijn verschillende vormen van trombose, die niet allemaal even ernstig zijn. Sommige zijn goed behandelbaar, andere hebben bijna altijd ernstige, mogelijk dodelijke gevolgen.

Coronavaccins vs. de pil: Waarbij is de kans op trombose het grootst?

De kans op trombose verschilt nogal per stof, en het lijkt misschien gek dat met de vaccins wordt gestopt, terwijl andere alledaagse stoffen nog wel zijn toegestaan. De verklaring is deels dat het veel uitmaakt waar bloedstolsels zich vastzetten.

Janssen-vaccin in injectienaald.
© Shutterstock

Trombose door Janssen-vaccin

Gevallen:
1,13 per miljoen

Bijzonderheden: Het vaccin veroorzaakt doorgaans trombose in de hersenen, buik, longen en benen. De oorzaak van de verhoogde kans op trombose door het vaccin is nog niet volledig onderzocht.

AstraZeneca-vaccin in medicijnflesje.
© Shutterstock

Trombose door AstraZeneca-vaccin

Gevallen:
10 per miljoen (getallen variëren van 4-25)

Bijzonderheden: Het vaccin veroorzaakt doorgaans trombose in de hersenen, buik of slagaders. De oorzaak van de verhoogde kans op trombose door het vaccin is nog niet volledig onderzocht.

Coronapatiënt in ziekenhuis.
© Shutterstock

Trombose door corona

Gevallen:
393 per miljoen

Bijzonderheden: Uit een onderzoek naar ruim 500.000 coronagevallen – zowel ernstig als mild – blijkt dat van elke miljoen mensen er gemiddeld 42 trombose ontwikkelen in de hersenen, en 393 in de lever.

De pil in pilstrip.
© Shutterstock

Trombose door de pil

Gevallen:
500-1200 per miljoen

Bijzonderheden: De trombose ontstaat doorgaans in de benen.

Man rookt een sigaret.
© Shutterstock

Trombose door roken

Gevallen:
1763 per miljoen

Bijzonderheden: De trombose ontstaat vaak in de benen.

De reden dat wetenschappers extra alert zijn op trombose door coronavaccins, is dat de kans groter is dat deze vorm in de hersenen ontstaat en fatale gevolgen heeft.

Trombose door de pil wordt pas gevaarlijk als ze de longen bereikt. Daarbij is deze vorm van trombose te behandelen met bloedverdunners, wat bij trombose door vaccins niet mogelijk is.

Bovendien is er iets raadselachtigs aan de trombose door vaccinatie: het treedt op bij mensen met een gering aantal bloedplaatjes, waardoor het bloed normaal gesproken niet meer kan stollen.

Een mogelijke oorzaak is de nieuwe ziekte VITT. Die ontstaat als vaccins in zeldzame gevallen de bloedplaatjes aanvallen met antistoffen. Uit onderzoek blijkt dat deze antistoffen de rode bloedcellen overal in het lichaam laten samenklonteren.

Circa 60 procent van de mensen die trombose krijgen na vaccinatie tegen corona, sterft. Bij pilgebruikers is dat slechts 3 procent.

Volgens het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) wegen de voordelen van het AstraZeneca- en Janssen-vaccin op tegen het risico van trombose.