De ergste epidemie doseert besmettelijkheid en dodelijkheid perfect

Griep is gevaarlijker dan ebola, want de ergst denkbare epidemie ontstaat niet door het meest dodelijke virus, maar door een virus dat besmettelijkheid en dodelijkheid perfect combineert.

Gepubliceerd op 30.03.16

Door Jesper Bindslev & Gorm Palmgren

De ebola-epidemie in West-Afrika in 2014 en 2015 kostte aan 11.000 mensen het leven. Maar er kunnen nog veel ergere epidemieën ontstaan, want ebola is verre van de perfecte killer.

Om een wereldwijde epidemieofwel pandemie te ontketenen, moet een virus de juiste balans vinden tussen besmettelijkheid en dodelijkheid, zodat het mensen doodt én wordt verspreid naar nieuwe slachtoffers.

Ebola heeft de verkeerde balans

Ebola is niet bijzonder besmettelijk, doordat het virus alleen wordt overgedragen door direct contact met lichaamssappen. Bovendien kan iemand die het virus heeft pas anderen besmetten als hij of zij duidelijke symptomen vertoont.

De dodelijkheid van ebola is juist extreem hoog – wel 70 procent van de besmette mensen sterft. Maar juist daardoor is het voor het virus moeilijk om een grote epidemie op gang te brengen.

Doordat ebola zo dodelijk is, kan een zieke niet veel anderen besmetten. Een ebolapatiënt besmet gemiddeld slechts twee anderen.

EEN POKKENEPIDEMIE IS HET ALLERGEVAARLIJKST:

Het pokkenvirus heeft de optimale – of ergst denkbare – balans van alle epidemische ziekten. Gelukkig is de ziekte uitgeroeid met behulp van vaccins.

Griep is een gevaarlijkere epidemie

Een alledaags virus als influenza is in feite veel gevaarlijker dan ebola. Het griepvirus is even besmettelijk als het ebolavirus, maar doordat het slechts in 0,1 procent van de gevallen dodelijk is, kan het zich ongemerkt enorm ver verspreiden.

Omdat griep voor de meeste mensen ongevaarlijk is, worden zieken niet geïsoleerd en kunnen ze anderen besmetten. De besmettingsketens kunnen daardoor veel langer doorlopen, waardoor de epidemie een grote verspreiding bereikt.

Elk jaar krijgt 10 à 30 procent van de wereldbevolking griep, en ondanks de lage dodelijkheid kosten de epidemieën aan circa een half miljoen mensen het leven – ruim 40 keer zo veel als de meest recente ebola-epidemie.

50 miljoen doden door griep in 1918

Het griepvirus kan bijzonder goed muteren en nieuwe varianten ontwikkelen die ons immuunsysteem niet kent en waar het zich niet tegen kan verweren.

De grote angst van virologen is dan ook dat een griepvirus zo zal muteren dat het besmettelijkheid combineert met een hoge dodelijkheid. Dat is precies wat er in 1918 gebeurde, toen de Spaanse griep ongeveer 50 miljoen dodelijke slachtoffers maakte in Europa, Noord-Amerika en Azië.

Lessen uit de Afrikaanse ebola-epidemie

De ebola-epidemie in West-Afrika was een wake-upcall: zo fout kan het gaan als een dodelijk virus vrij spel krijgt. Lees wat onderzoekers hebben geleerd van de epidemie in ons artikel: