De kranten schrijven de laatste tijd vaak over coronamutaties uit onder meer Engeland, Zuid-Afrika en Brazilië. Op dit moment zijn virologen vooral opmerkzaam op een variant die in Zuid-Afrika zou zijn ontstaan en zich naar heel Europa heeft verspreid.
De vrees voor deze variant, 501Y.V2, is gebaseerd op een mutatie die vaccins mogelijk minder effectief maken tegen het virus.
📻 Luister waarom deze toponderzoeker zich zorgen maakt:
De onderzoekers zijn om twee redenen alert:
1. Mutaties kunnen pandemie verlengen
De mutaties van 501Y.V2 lijken …
- de besmettelijkheid te verhogen met 50 procent
- vaccins minder effectief te maken
- het risico op herbesmetting te verhogen
De besmettelijkheid alleen al is een probleem, want daardoor moeten er meer mensen worden ingeënt om groepsimmuniteit te bereiken.
Maar vooral één mutatie – E484K – in het spike-eiwit lijkt ongevoelig te zijn voor bepaalde antistoffen, die door een vaccin of eerdere besmetting ontstaan. Daardoor kan de variant de werkingsgraad van de vaccins, nu zo’n 95 procent, verlagen.
Geen van bovenstaande factoren lijkt ervoor te kunnen zorgen dat de epidemie weer van voren af aan begint, zoals de angst was met de nertsenvariant die vorig jaar in Denemarken werd aangetroffen.
Maar samen kunnen ze het vaccinatieproces traineren, de behoefte aan maatregelen verlengen en de pandemie langer laten duren.
2. Bepaalde omstandigheden kunnen mutaties versnellen
Het virus dat een eeuw terug de Spaanse griep veroorzaakte, werd na de eerste heftige uitbraken milder.
Onderzoekers dachten dat dit ook zou gebeuren met SARS-CoV-2, maar nu lijken de mutaties het virus besmettelijker te maken en beter bestand tegen het afweersysteem.
SARS-CoV-2 muteert langzaam vergeleken met bijvoorbeeld griepvirussen. Daarom denken onderzoekers dat het jaren zal duren voor het virus zozeer is gemuteerd dat de vaccins geen effect meer hebben.
Het hoge aantal mutaties in onder meer de Zuid-Afrikaanse variant – alleen al acht mutaties in het spike-eiwit – komt dan ook als een verrassing.
Dit probleem kan ontstaan door een massale productie van mutaties, bijvoorbeeld op nertsenfokkerijen of in een patiënt met een verzwakte afweer, zoals mogelijk het geval was bij de Britse variant.
Zo muteren virussen:
Mutatietype #1: Genetische drift
Er ontstaan kleine mutaties
De genen van een virus muteren steeds een beetje.
Mutaties leiden tot nieuwe variant
Daardoor hopen zich steeds meer mutaties op en kan er op den duur een nieuwe variant van het oorspronkelijke virus ontstaan.
Mutatietype #2: Virale verschuiving
Virussen vallen cel aan
Twee of meer virussen vallen een cel aan.
Virus-RNA wordt gekopieerd
In de celkern wordt het virus-RNA gekopieerd.
Nieuw virus ontstaat
Er ontstaat een nieuw virus met eigenschappen van de oorspronkelijke.
De beste verdediging tegen verdere mutaties is zo snel mogelijk zo veel mogelijk vaccineren. Het is dus een race tegen de klok, en daarom zien we nu bezorgde virologen en epidemiologen in de media.
Goed nieuws: Vaccin dekt delen van Zuid-Afrikaanse variant
Het Amerikaanse Center for Disease Control en de farmaceuten denken dat de vaccins ook zullen werken tegen de Zuid-Afrikaanse variant.
Op dit moment wordt grondig uitgezocht of de vaccins nog effectief zijn bij de variant.
Voorlopige tests duiden erop dat het Pfizer-vaccin tegen een aantal mutaties werkt, maar de mutatie E484K is nog niet onderzocht.
Als het coronavirus in een zorgwekkender richting mutereert, dan zijn de onderzoekers het al een stap voor. Al een jaar lang voorzien ze andere virussen van verschilende gemuteerde versies van het spike-eiwit SARS-CoV-2 om te zien hoe bloed van COVID-19-patiënten diverse mutaties bestrijdt.
Daardoor weten ze op welke mutaties ze vooral alert moeten zijn.
Pfizer laat weten dat het in zes weken tijd zijn vaccin zo kan aanpassen dat dit beter werkt tegen nieuwe mutaties.