Shutterstock
Vrouw in wachtruimte na vaccinatie in Finland

COVID-19: Dit zijn de bijwerkingen van vaccinatie en van besmetting

De eerste grote vergelijkingen van bijwerkingen spreken duidelijke taal: besmetting met COVID-19 is op alle fronten gevaarlijker dan vaccinatie.

‘Het is maar een griepje.’.

Dat zegt een deel van de vaccinatiesceptici over COVID-19, dat daarom het risico van besmetting verkiest boven een prik.

In veel landen met een hoge vaccinatiegraad, waar de maatregelen worden versoepeld, waarschuwen de gezondheidsautoriteiten de ongevaccineerde burgers dat zij zeer waarschijnlijk op een bepaald moment COVID-19 zullen krijgen.

En hoewel SARS-CoV-2 inderdaad verwant is aan het griepvirus, blijkt uit de eerste grote vergelijkingen van de bijwerkingen van vaccins en de symptomen van besmetting, dat besmetting vaker levensbedreigend is.

Coronavirus verhoogt kans op bloedstolsels aanzienlijk

In het voorjaar van 2021 werd vanwege de angst voor de bijwerking VITT, waarbij een verlaging van het aantal bloedplaatjes bloedstolsels veroorzaakt, in veel landen het gebruik van bepaalde vaccins opgeschort.

Medicijnen veroorzaken storm in immuunsysteem

VITT wordt wel vergeleken met HITT, dat wordt veroorzaakt door het medicijn heparine. 0,3-1,6 procent van de mensen die heparine krijgen, ontwikkelt HITT.

Zo veroorzaakt een vaccin trombose.
© Roberts/Chaney, Journal For Nurse Practioners

Heparine hecht zich aan signaalstof

Een bloedplaatje (beige) zendt de signaalstof PF4 (groen) uit om andere bloedplaatjes ertoe aan te zetten het bloed te laten stollen. Heparine (oranje/rood) bindt zich aan PF4, waardoor het bloed niet stolt.

Zo veroorzaakt een vaccin trombose.
© Roberts/Chaney, Journal For Nurse Practioners

Antistoffen hechten zich aan complex

Bij sommige mensen reageren de immuuncellen (paars) op de gecombineerde moleculen, waarbij antistoffen (paarse Y’s) vrijkomen die zich ook aan het complex hechten.

Zo kan een vaccin trombose veroorzaken.
© Roberts/Chaney, Journal For Nurse Practioners

Bloedplaatjes vormen stabiele klonters

PF4, heparine en antistoffen hechten zich aan bloedplaatjes en activeren deze, waardoor ze samenklonteren en bloedstolsels vormen – het tegenovergestelde van wat de behandeling zou moeten doen. Andere bloedplaatjes worden afgebroken, wat het lage aantal verklaart.

Nu blijkt uit een groot Brits onderzoek dat het risico voor diverse soorten bloedstolsels na vaccinatie inderdaad iets verhoogd is, maar dat het risico van COVID-19 op alle fronten groter is.

De onderzoekers volgden ruim 29 miljoen Britten van december 2020 tot april 2021.

  • 19,6 mln kregen AstraZeneca
  • 9,5 mln kregen Pfizer
  • 1,75 mln waren positief getest op COVID-19

122.475 mensen werden na vaccinatie opgenomen met een vasculaire of hematologische aandoening, en 8456 mensen stierven. Procentueel was het aantal opnamen bij beide vaccins min of meer gelijk.

Het totale aantal doden door bloedstolsels na COVID-19 is in absolute aantallen lager, maar procentueel veel hoger.

Zo zouden er voor elke 10 miljoen Britten:

  • 934 gevallen zijn van bloedstolsels door een verlaagd aantal bloedplaatjes, versus 107 gevallen na vaccinatie met AstraZeneca.
  • 12.614 gevallen zijn van bloedstolsels in de aderen, versus 66 gevallen na vaccinatie met AstraZeneca.
  • 1699 gevallen zijn van bloedstolsels in de hersenen (beroerte) na COVID-19 versus 143 gevallen na vaccinatie met Pfizer.

GRAFIEK: Bekijk hier het volledige overzicht

Bijwerkingen van vaccinatie en klachten van corona

Het overzicht illustreert het aantal verschillende soorten bloedstolsels na respectievelijk vaccinatie en besmetting. Over de hele linie is het risico bij besmetting hoger.

© BMJ

De onderzoekers van de universiteit van Oxford benadrukken dat het risico op ernstige bijwerkingen na vaccinatie niet onbeduidend is, maar hopen dat de vergelijking vaccintwijfelaars kan helpen om een weloverwogen beslissing te nemen.

Zeldzame ontsteking treedt vaker op na corona

De terughoudendheid groeide medio 2021 nadat het Amerikaanse Center for Disease Control een stijging had geregistreerd in het aantal gevallen van een mogelijk dodelijke ontsteking van de hartspier na een tweede prik met een mRNA-vaccin.

De ontsteking komt vaker voor bij jonge, mannelijke gevaccineerden tussen de 12 en 17 jaar.

VIDEO: Zo ontstaat een hartspierontsteking

Een onderzoek onder ruim 1,7 miljoen Israëliërs wijst echter uit dat COVID-19 ook in dit opzicht gevaarlijker is dan een vaccin.

De kans op een ontsteking van de hartspier (myocarditis) is vier keer hoger bij mensen die het coronavirus oplopen.

De statistiek wijst uit:

  • 2,7 extra gevallen per 100.000 gevaccineerden
  • 11 extra gevallen per 100.000 mensen met corona

In een ander onderzoek in de VS werd het aantal gevallen van myocarditis bij jongens van 12 tot 17 jaar in de eerste 12 maanden van de pandemie geobserveerd en vergeleken met het aantal gevallen na het vaccinatieprogramma. De onderzoekers vonden 450 gevallen per miljoen mensen die besmet waren geraakt tegenover 77 gevallen per miljoen volledig gevaccineerden.

Gevaccineerden krijgen geen langdurige klachten

Gelukkig zijn bloedstolsels en myocarditis bij zowel gevaccineerde als besmette mensen relatief laag.

Maar als we kijken naar ernstige bijwerkingen en langdurige klachten zijn er wezenlijke verschillen.

Zo bleek uit de resultaten van de grote studie onder de Israëlische bevolking dat COVID-19 per 100.000 patiënten leidt tot 125 extra gevallen van nierschade en 166 extra gevallen van hartritmestoornissen. Dit was niet het geval bij gevaccineerde mensen.

GRAFIEK: Bekijk hier het volledige overzicht

Vergelijking tussen bijwerkingen van vaccinatie en klachten door besmetting

De grafiek toont het aantal extra gevallen van diverse aandoeningen na besmetting of vaccinatie. Alleen voor opgezette lymfeklieren, gordelroos en blindedarmontsteking zijn vaccins erger.

Ook zijn er na vaccinatie slechts sporadische gevallen geregistreerd van onschuldigere langdurige klachten zoals reuk- en smaakverlies, dat na corona bij 20 tot 40 procent van de gevallen optreedt.

Het lijkt er zelfs op dat vaccinatie de klachten van long covid vermindert bij ruim de helft van de mensen die besmet zijn geweest.

In één opzicht lijkt natuurlijke besmetting een voordeel te hebben. Onderzoek wijst uit dat mensen die besmet zijn geweest met SARS-CoV-2 beter beschermd zijn tegen de deltavariant dan mensen die het Pfizer-vaccin hebben gehad.

Tegelijk bleek uit onderzoek onder 2,5 miljoen Israëliërs dat gevaccineerden niet alleen zelden long covid krijgen, maar ook effectief beschermd zijn tegen sterfte door COVID-19.