Shutterstock
superverspreider coronavirus

Coronavirus - Wat is een superverspreider?

Het aantal besmettingen met het nieuwe coronavirus stijgt, en in sommige gevallen zijn grote besmettingshaarden terug te voeren op een zogeheten superverspreider. Maar wat is een superverspreider, en zijn er veel van?

Superverspreider besmet veel mensen met het coronavirus

Begin februari was een Britse man wereldnieuws toen ontdekt werd dat hij 11 personen in vier landen besmet had met het coronavirus. Korte tijd later bleek een Zuid-Koreaanse vrouw waarschijnlijk maar liefst 37 leden van haar kerkgemeente te hebben besmet.

In beide gevallen spreken de autoriteiten van superverspreiders omdat deze patiënten veel meer mensen hebben besmet dan gemiddeld. Volgens onderzoeken van het Britse Imperial College besmet iemand die het coronavirus heeft opgelopen gemiddeld 2,6 mensen.

Coronavirus - mensen met een masker op
© Shutterstock

Het nieuwe coronavirus in het kort

Superverspreiders zijn omstreden

Tijdens epidemieën wordt vaak van superverspreiders gesproken, maar wetenschappers hebben het verschijnsel nog niet volledig doorgrond. Sommige autoriteiten gebruiken de term liever niet omdat die tot stigmatisering kan leiden.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO komt het voor dat een groot aantal mensen door dezelfde bron besmet wordt, maar de organisatie spreekt liever van een voorval en niet van een specifiek persoon.

Je kunt het individu echter niet helemaal schrappen: tijd en plaats spelen zeker een rol, maar veel wetenschappers zijn het erover eens dat sommige patiënten onder bepaalde omstandigheden meer mensen besmetten dan anderen.

Superverspreiders scheiden meer virus af

Een meta-analyse van Princeton University in de VS wijst er onder meer op dat sommige mensen tijdens hun ziekte meer virus uitscheiden, terwijl andere nauwelijks symptomen hebben en daarom niet de juiste veiligheidsmaatregelen nemen.

Ook het dagelijkse leven en gedrag van mensen kunnen een rol spelen. Als je besmet bent en bijvoorbeeld met werk of in je vrije tijd veel met anderen in contact komt, is de kans op verspreiding van de infectie natuurlijk groter dan wanneer je thuis op de bank zit.

Bovendien duidt een onderzoek van de University of Central Florida erop dat je met een verstopte neus al snel een superverspreider bent. Als je neus verstopt is, kan een nies alleen naar buiten via je mond. Dat betekent dat de druppeltjes van een nies harder en sneller naar buiten schieten en virusdeeltjes dus over grotere afstand kunnen verspreiden.

Je gebit doet ook mee met de verspreiding, want dat vernauwt de uitgang van een niesbui. Je tanden en kiezen vormen een soort trechter waaruit de druppeltjes van een nies met hoge snelheid worden weggeschoten. De slechtste combinatie qua verspreiding van niesdruppeltjes is dus een ​​verstopte neus en een volledig gebit.

Amerikaanse onderzoekers hebben aangetoond dat het aantal uitgescheiden aerosolen – druppeltjes die virusdeeltjes kunnen bevatten – aanzienlijk groter is bij:

  • Een hoge leeftijd
  • Een hoge BMI
  • Een hoge besmettingsgraad

Het onderzoek was gebaseerd op mensen en primaten en toonde ook aan dat coronavirusdeeltjes in grootte variëren, afhankelijk van waar de besmette persoon zich in de loop van de ziekte bevindt.

Toen de infectie haar hoogtepunt bereikte, waren de virusdeeltjes veel kleiner dan normaal, waardoor ze veel makkelijker hun weg naar buiten vinden als je ademt, praat of hoest. Hetzelfde patroon was te zien bij besmette mensen zonder symptomen, de zogeheten asymptomatische gevallen.

De onderzoekers concluderen op basis van hun onderzoek dat leeftijd en overgewicht mede bepalen of je een superverspreider kunt worden als je met corona bent besmet.

Ze zijn het er globaal over eens dat superverspreiders eerder de uitzondering dan de norm zijn. Toch is het belangrijk om wijzer te worden over het verschijnsel in de strijd tegen het coronavirus. Onderzoeken duiden er namelijk op dat slechts 10 tot 20 procent van de besmette personen verantwoordelijk is voor mogelijk wel 80 procent van de verspreiding van de infectie.

Coronavirus - superverspreider
© Shutterstock

Vijf historische superverspreiders

  • Tyfus, 1900-1915
    Mary Mallon was een Ierse immigrant die 15 jaar als kok in de VS werkte. Ze was besmet met tyfus, maar was een zogeheten asymptomatische drager: ze merkte niet dat ze ziek was, maar kon de besmetting wel overdragen. Mary Mallon zou 51 mensen met tyfus hebben besmet, van wie er drie overleden.

  • Mazelen, 1989
    Een Finse superverspreider besmette zo’n 22 mensen tijdens een bijeenkomst van 144 studenten in een slecht geventileerde zaal.

  • Ebola, 1995
    Twee superverspreiders zouden in Congo tegen de 50 mensen met ebola hebben besmet.

  • SARS, 2002-2003
    Een Chinese arts besmette zeven mensen met SARS tijdens een verblijf in een hotel in Hongkong. Deze zeven mensen keerden terug naar hun eigen land en gaven de ziekte daar door.

  • MERS, 2015
    Een Zuid-Koreaanse superverspreider besmette 36 mensen met MERS toen hij in het ziekenhuis lag.