Het nieuwe coronavirus heeft momenteel de wereld in zijn greep. Het virus tast vooral de luchtwegen aan en kan longontstekingen, ademnood en in het ergste geval de dood tot gevolg hebben.
4-5 procent van alle patiënten heeft ook last van overgeven en diarree, wat erop wijst dat het virus ook het spijsverteringsstelsel aanvalt.
Een aantal kleinere onderzoeken laat bovendien een aantal verrassende en verontrustende symptomen zien bij patiënten met COVID-19, namelijk dat de virusdeeltjes ook de hersenen kunnen binnendringen. Uit een wetenschappelijk onderzoek uit China blijkt zelfs dat één op de drie patiënten met COVID-19 last heeft van symptomen in de hersenen.

5 coronasymptomen in de hersenen
Een groot aantal kleinere onderzoeken beschrijft symptomen in hersenen die waarschijnlijk verband houden met het dodelijke virus. Omdat het aantal gevallen beperkt is, kan nog niet eenduidig worden vastgesteld of deze symptomen alleen veroorzaakt worden door het coronavirus, of dat andere, onderliggende kwalen ook een rol spelen.
Reukvermogen
Een vreemd, maar blijkbaar niet ongewoon symptoom van COVID-19 is een plotseling en volledig verlies van het reukvermogen. Er zijn verschillende voorbeelden van patiënten die ineens bijvoorbeeld geen bleekmiddel of knoflookbrood meer konden ruiken, en die later gediagnosticeerd werden met corona.
Er is één gedocumenteerd geval van een vrouw van in de 40 die ineens haar reukvermogen verloor, zonder koorts of verstopte neus. Haar smaakzin was onaangetast. Uit scans bleek dat het gebied tussen de zintuigcellen in de neusgaten en het uiteinde van de centrale reukzenuw, de reukkolf, volledig geïnfecteerd was. Later werd ze positief getest op COVID-19.
Verwarring
In drie gedocumenteerde gevallen uit Italië hebben artsen COVID-19-patiënten behandeld die als enige symptoom een delier hadden – dat is de medische term voor verwarring, bijvoorbeeld in de vorm van kortetermijngeheugenverlies, cognitieve problemen en hallucinaties.
Een delier kan gepaard gaan met hoge koorts, maar de drie Italiaanse patiënten hadden geen koorts of ademhalingsproblemen. De Italiaanse artsen vragen het medisch personeel daarom om onverklaarbare psychische symptomen te behandelen alsof ze veroorzaakt worden door COVID-19.
Waar: o.a. het achterste gedeelte van de gyrus cinguli
Spraakvermogen
Een 74-jarige man die van Europa naar de Verenigde Staten reisde werd in het ziekenhuis onderzocht vanwege hoesten en koorts, maar in eerste instantie was er niets dat op COVID-19 wees. Toen hij 24 uur later weer werd opgenomen, was hij bij bewustzijn, maar kon hij niet meer praten of reageren op gesproken commando‘s.
Vervolgens maten de artsen de elektrische activiteit in zijn hersenen – een zogenoemde EEG-scan – die aangaf dat de functionaliteit in zijn linkerhersenhelft was aangetast. In dit gebied worden het geheugen en vermogen om gezichten en voorwerpen te herkennen geregeld. Later bleek dat de man besmet was met het coronavirus.
Waar: Linker temporale kwab
Kramp
In Iran werd een 30-jarige vrouw zonder eerdere diagnoses opgenomen met epilepsie-achtige krampaanvallen die vijf keer binnen acht uur plaatsvonden. De artsen beschreven haar aandoening als een gegeneraliseerde tonisch-clonische aanval: een aanval die beide hersenhelften treft en tot spierverkramping en bewusteloosheid leidt.
Vijf dagen voor haar opname had de vrouw last van een droge hoest en later bleek dat ze het coronavirus in haar speeksel had. Nadat ze medicijnen gekregen had, hielden de aanvallen op en Iraanse artsen concluderen dus dat de krampen ontstonden als gevolg van de coronabesmetting – iets wat ook voorkomt bij andere virusbesmettingen. Andere virussen veroorzaken aanvallen doordat de virusdeeltjes in het hersenweefsel doordringen en daar gifstoffen uitstoten.
Waar: In de hele hersenen
Gewijzigde mentale toestand
Na drie dagen met koorts en hoesten werd een vrouw van in de 50 opgenomen. Naast deze symptomen leed ze aan een gewijzigde mentale toestand, een soort containerbegrip voor veranderingen in het humeur, gedrag en cognitie.
Even later werd deze vrouwelijke luchtvaartmedewerkster gediagnosticeerd met de zeldzame aandoening acute infectieuze encefalitis, die ook in verband wordt gebracht met andere virusaandoeningen zoals influenza en herpes. Deze aandoening is zo ernstig dat ze vaak bloedingen in de hersenen en overlijden tot gevolg heeft. De vrouw werd ook onderzocht op andere besmettingen, maar er werd alleen corona vastgesteld.
Waar: o.a. in de thalamus
Er is nog niet wetenschappelijk bekend hoe de virusdeeltjes erin slagen om de bloed-hersenbarrière te doorbreken, maar eerder onderzoek lijkt aan te geven dat dit waarschijnlijk via de neus gebeurt.
Volg een virusdeeltje op weg naar de hersenen:
Ingeademd virus kan de hersenen bereiken
Tijdens een studie met muizen in 2008 ontdekten wetenschappers dat het SARS-virus via de neus een aantal belangrijke hersencentra wist te bereiken. En dat blijkt ook bij andere virussen het geval te zijn.

Neusgat
Virusdeeltjes worden ingeademd en besmetten de zenuwcellen boven in het neusgat.
Reukkolf
Van de zenuwcellen reizen de virusdeeltjes door naar de reukkolf – een zenuwstructuur die de neus verbindt met de hersenen.
Hersenen
Via de reukkolf verspreidt het virus zich in de hersenen, waar het verschillende gebieden aantast.
Een aantal artsen vermoedt dat een deel van de meest extreme COVID-19-gevallen met acute ademhalingsproblemen veroorzaakt wordt doordat virusdeeltjes de hersenschors aanvallen en het centrale zenuwstelsel platleggen.
Deze nieuwe kennis kan wellicht doorwerken in de richtlijnen die aangeven op welke symptomen zorgmedewerkers en burgers extra goed moeten letten.