1. Hoe gevaarlijk is het coronavirus?
Het coronavirus is extreem besmettelijk, maar niet heel erg dodelijk.
Naar schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) overlijdt 3,4% van de mensen die het coronavirus krijgen. Dat is meer dan bij een gewone griep, maar minder dan bij andere coronavirussen, zoals MERS en SARS. Daarbij is de sterfte respectievelijk 34% en 10%.
Meer dan 96% van de coronapatiënten herstelt. Minimaal. Want de schatting van de WHO gaat uit van het aantal bevestigde zieken en doden. De vele milde gevallen van de ziekte, die niet worden gediagnosticeerd en gemeld, tellen niet mee. Door een groot aantal onbekende besmettingen kan de feitelijke mortaliteit lager liggen.
In een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift The Lancet stelt een onderzoeksteam van Imperial College London dat de mortaliteit in China inclusief alle besmette mensen – zowel bekende als onbekende gevallen – mogelijk op 0,66% ligt. In een ander onderzoek komen de wetenschappers eropuit dat de mortaliteit onder alle besmette mensen in Groot-Brittannië op circa 0,9% kan liggen.
Hoewel het coronavirus op zichzelf niet bijzonderlijk dodelijk is, is het ruim twee keer zo besmettelijk als bijvoorbeeld de gewone griep, waardoor er heel veel mensen besmet raken. Dat vormt een gevaar.
Want hoe meer mensen er besmet raken, hoe meer er overlijden. Vooral in de risicogroepen – ouderen en mensen met onderliggende gezondheidsproblemen – en in het bijzonder als er heel veel mensen tegelijkertijd ziek worden. Daardoor kan de zorg overbelast raken en de capaciteit van de ziekenhuizen worden overstegen, waardoor niet alle kritieke gevallen meer de benodigde behandeling kunnen krijgen.
In het ergste geval kan dat ook ten koste gaan van de zorg voor andere mensen – zoals zwangere vrouwen of patiënten die een langdurige behandeling ondergaan, doordat de ziekenhuizen onder druk staan van kritieke coronapatiënten.
Grote verschillen tussen leeftijdsgroepen
Het grootste onderzoek van het coronavirus tot dusver, uitgevoerd door het Chinese centrum voor ziektecontrole en -preventie, laat grote schommelingen zien in de mortaliteit (berekend aan de hand van alleen bevestigde besmettingen) in de verschillende leeftijdscategorieën:
- 10-39 jaar: 0,2% sterfte
- 40-49 jaar: 0,4% sterfte
- 50-59 jaar: 1,3% sterfte
- 60-69 jaar: 3,6% sterfte
- 70-79 jaar: 8% sterfte
- 80 jaar en ouder: 14,8% sterfte
Gelukkig blijkt uit onderzoeken van de WHO dat 80% van de coronapatiënten slechts milde symptomen krijgt. Alleen in de ernstigste gevallen – met name bij ouderen en mensen met bijvoorbeeld een hoge bloeddruk of diabetes – bestaat het risico op longontsteking, ademhalingsproblemen en orgaanfalen, wat tot de dood kan leiden.
Pas als het coronavirus muteert tot een variant die zeer besmettelijk én zeer dodelijk is, kan de ziekte een bedreiging voor velen vormen.
2. Valt de ziekte te behandelen?
Als de symptomen zich beperken tot hoesten, koorts en vermoeidheid, wordt het virus als een normale verkoudheid behandeld. Als de zieke longontsteking krijgt, moet hij of zij in het ziekenhuis worden opgenomen.
De longontsteking die het virus kan veroorzaken, is namelijk het gevolg van een virus, niet van een bacterie. Daarom helpen antibiotica er niet tegen.
Tot dusver zijn ruim 462.000 mensen van het virus genezen volgens schattingen van de Amerikaanse Johns Hopkins University.
3. Wat zijn de symptomen?
Normaal begint de ziekte met koorts, gevolgd door een droge hoest.
De besmette kan vervolgens last krijgen van vermoeidheid, spierpijn, hoofdpijn en ademhalingsproblemen – net als bij een flinke griep. In ernstige gevallen kan de ziekte uitdraaien op longontsteking en uitval van organen.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO is de verdeling van de symptomen als volgt:
- 80% ervaart milde symptomen
- 14% ervaart ernstige symptomen
- 5% ervaart kritieke symptomen
In 97,5% van de gevallen ontwikkelen mensen die besmet zijn binnen 11,5 dag symptomen, zo blijkt uit een recent onderzoek. Daarom is de quarantaineperiode voor coronapatiënten of voor mensen die in een risicogebied zijn geweest meestal 14 dagen.
Gemiddeld duurt het vanaf het moment van besmetting vijf dagen voor de ziekte zich openbaart, maar deze zogeheten incubatietijd kan tot 14 dagen duren.
4. Hoe kan ik me tegen besmetting beschermen?
Het coronavirus blijkt ongeveer twee keer zo besmettelijk te zijn als een gewoon griepvirus.
Speekseldeeltjes kunnen via de lucht worden overgedragen van mens tot mens door bijvoorbeeld hoesten en niesen, maar ook bij een gewoon gesprek kunnen ze 3 meter door de lucht vliegen.
Daarom dragen veel mensen in de zwaarst getroffen gebieden een mondkapje. Maar de WHO adviseert mondkapjes alleen aan mensen die al besmet zijn of die anderen verzorgen.
De mondkapjes zijn alleen effectief tegen grotere speekseldruppels in de lucht, terwijl kleinere virusdeeltjes – de zogeheten aerosols – er makkelijker doorheen gaan. Bovendien kan het coronavirus ook door de slijmvliezen de ogen binnendringen, ook al draag je een mondkapje.
Virusdeeltjes vallen aan via de lucht
1. Vertrek
Virusdeeltjes verlaten het zieke lichaam in een grote groep om de kans op besmetting te vergroten.
2. Vervoer
De deeltjes reizen mee met druppeltjes speeksel, die meer dan een meter door de lucht kunnen vliegen.
3. Aankomst
Het virus komt via de lucht aan bij een nieuw slachtoffer, waar het zich vermeerdert in de cellen van het slijmvlies. Hoe meer deeltjes, des te groter het risico op ziekte.
Het virus kan zich ook verspreiden via direct contact met speeksel of snot aan de handen, en de WHO raadt ons aan om thuis de volgende voorzorgsmaatregelen te treffen:
- Was vaak je handen en gebruik bij voorkeur een desinfecterende zeep.
- Raak je ogen, neus en mond niet aan, want dan kunnen de virusdeeltjes zich nestelen in je kwetsbare slijmvliezen.
- Houd iets voor je neus en mond als je niest.
- Houd minstens 1 meter afstand tot mensen die niesen, hoesten of koorts hebben.
- Blijf thuis als je je niet lekker voelt.
- Bel je huisarts als je symptomen van het coronavirus hebt.
Omdat het coronavirus van mens op mens overdraagbaar is en het risico groter is naarmate er meer mensen dichter bij elkaar zijn, is het ook een goed idee om in het openbaar vervoer afstand te bewaren of grote mensenmenigten helemaal te mijden. Ook kun je beter niet naar risicogebieden gaan.
Recent onderzoek wijst bovendien uit dat het coronavirus tot drie uur in de lucht kan blijven zweven nadat je bijvoorbeeld hebt gehoest, en dat virusdeeltjes relatief lang overleven op ongewassen oppervlakken:
- Plastic oppervlakken: tot 3 dagen
- Rvs: tot 3 dagen
- Karton: tot 24 uur
- Koper: tot 4 uur
Gelukkig kunnen de virusdeeltjes gedood worden met gewone handzeep of desinfecterende handgel.
VIDEO – Hoe lang moet je je handen wassen? Hier lees je het antwoord:
5. Wat gaat er nu gebeuren?
De WHO heeft de uitbraak van het virus uitgeroepen tot een pandemie.
Dat betekent dat het virus zich nu boven verwachting snel verspreidt, zoals de definitie luidt, en zich op veel plekken in de wereld op lokaal niveau tussen mensen verspreidt.
De WHO nam deze beslissing nadat het aantal besmettingen buiten China de laatste twee weken verdertienvoudigd is.
De nieuwe aanduiding van de uitbraak van het coronavirus betekent niet dat de WHO een andere inschatting maakt van het dreigingsniveau of dat er nieuwe aanbevelingen gelden voor maatregelen die landen en privépersonen kunnen nemen om de uitbraak in te dammen.
De maatregelen van de autoriteiten zijn ruwweg te verdelen in twee fasen:
Het virus indammen: In deze fase gaat het erom mensen die in het buitenland zijn besmet en terugkeren, op te sporen en te isoleren. Deze strategie heeft echter geen zin meer als het coronavirus zich in het land zelf gaat verspreiden. Dan moet de focus worden verlegd naar mensen die in eigen land zijn besmet.
De verspreiding vertragen: Als het virus eenmaal voet aan de grond gekregen heeft in een land en tussen burgers onderling overspringt, zullen de autoriteiten de verspreiding proberen te vertragen, zodat de ziekenhuizen niet overbelast raken. Het moet worden vermeden dat de zorg zo veel ernstig zieke mensen tegelijk te verwerken krijgt dat niet iedereen de benodigde behandeling kan krijgen. In deze fase worden maatregelen getroffen als een verbod op grotere evenementen en het sluiten van scholen en universiteiten. Uiteindelijk kan het hele land op slot gaan, zoals bijvoorbeeld in Italië.
Maar ... brengt de lente geen hoop?
Diverse deskundigen, onder wie Dr. Nancy Messonier, het hoofd van de Amerikaanse nationale organisatie voor het bestrijden van ziekten, hebben de hoop geuit dat het coronavirus, net als veel andere griep- en verkoudheidsvirussen, in de lente en zomer afneemt.
Ten eerste zitten de mensen in de winter vaker binnen dicht op elkaar, en ten tweede overleven virusdeeltjes meestal veel korter op oppervlakken wanneer de zon schijnt, omdat ze door de uv-straling worden afgebroken.
Maar omdat de onderzoekers nog niet weten hoe coronavirussen zich in het warmere deel van het jaar gedragen, is dit nog niet zeker. Het verwante coronavirus mers was bijvoorbeeld niet seizoensgebonden. Bovendien gaat het zuidelijk halfrond juist koudere tijden tegemoet, dus een mogelijk effect zal sowieso niet mondiaal zijn.
Bovendien: zelfs als het coronavirus op het noordelijk halfrond in de zomer afneemt, zou het best weer kunnen terugkeren in de volgende winter.